در روزهای منتهی به سالگرد کشته‌شدن قاسم سلیمانی و فرمانده سابق حشدالشعبی، این احتمال وجود دارد که سپاه پاسداران و ‌نیروهای نیابتی آن در خاک عراق، حشدالشعبی، حملاتی به نیروهای آمریکایی در حال خروج از این کشور و همچنین پایگاه‌های نظامی و اماکن دیپلماتیک آمریکا انجام دهند.

به همین منظور، نیروی هوایی ایالات‌متحده دو فروند هواپیمای جاسوسی رادیویی آرسی-۱۳۵دبلیو را برای جمع‌آوری اطلاعات به کار گرفته است.

شامگاه پنجم دی‌ماه، خدمه یک فروند هواپیمای جاسوسی رادیویی و الکترونیکی آر سی-۱۳۵دبلیو «ریوت جوینت» (RC-135W “Rivet Joint”) از اسکادران ۷۶۳ شناسایی اعزامی به العدید با شماره ۴۱۲۶-۶۲ در جریان یک پرواز هفت‌ساعته بر فراز خلیج‌فارس، به جمع‌آوری و تجزیه تحلیل سیگنال‌های رادیویی، تلفنی و الکترونیکی سامانه‌های ارتباطی، شناسایی و راداری نیروهای زمینی، هوافضا و دریایی سپاه در منطقه خلیج‌فارس و سواحل شمالی آن پرداختند.

افزون بر این، در روزهای اخیر، اسکادران ۷۶۳ شناسایی اعزامی نیروی هوایی آمریکا که دو فروند آرسی-۱۳۵دبلیو در پایگاه هوایی العدید قطر در اختیار دارد، ماموریت شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات درباره فعالیت‌های نیروهای وابسته به سپاه پاسداران، به خصوص یگان‌های موشکی نیروی هوافضای سپاه و شبه‌نظامیان عراقی وابسته به آن‌ها را بر عهده دارد.

هدف از این اقدامات، آماده‌سازی نیروهای آمریکایی جهت جلوگیری از حملات احتمالی و همچنین اجرای حملات تلافی‌جویانه آمریکاست.

آشنایی با «ریوت جوینت»های نیروی هوایی آمریکا

اسکادران ۳۸ شناسایی نیروی هوایی آمریکا مستقر در پایگاه هوایی اوفوت (Offutt AFB) واقع در جنوب شهر اوماها در ایالت نبراسکا، ۱۷ فروند هواپیمای جاسوسی رادیویی-الکترونیکی به نام «ریوت جوینت» در اختیار دارد. از این میان هفت فروند مدل آرسی-۱۳۵وی هستند که در واقع قبلا هواپیماهای جاسوسی الکترونیکی آر سی-۱۳۵سی بودند که در سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۳ پس از ارتقا، به «ریوت جوینت» تبدیل شدند.

با توجه به نیاز مبرم نیروی هوایی ایالات‌متحده به تعداد بیشتری از این هواپیمای جاسوسی رادیویی، درمجموع ۱۱ فروند دیگر هواپیمای «ریوت جوینت» با تبدیل یک فروند هواپیمای جاسوسی آرسی-۱۳۵یو، شش فروند هواپیمای آر سی-۱۳۵ام و چهار هواپیمابر ترابری سی-۱۳۵بی در بازه زمانی سال‌های ۱۳۵۶ تا ۱۳۷۸ ساخته می‌شوند که آرسی-۱۳۵دبلیو نام می‌گیرند. یکی از آن‌ها بعدا به هواپیمای آموزش خدمه ریوت جوینت تغییر می‌کند.

ریوت جوینت‌ها در مقایسه با سایر آرسی-۱۳۵های نیروی هوایی آمریکا ظاهر بسیار متفاوتی دارند. محفظه رادار بزرگ در دماغه آن‌ها و همچنین محفظه‌های حامل سنسورهای دریافت‌کننده سیگنال‌های رادیویی، راداری و الکترونیکی در طرفین جلوی بدنه، فرم بدنه هواپیما را به مار پیتون شبیه می‌کند. مهمترین آنتن‌های دریافت‌کننده سیگنال‌های رادیویی متعلق به سامانه آ ام کیو-۱۵ (AMQ-15) این هواپیما است که در جمع‌آوری اطلاعات نقش حیاتی دارد. این سامانه شناسایی در دهه ۱۹۷۰ میلادی طراحی شد و در ۲۰ سال گذشته، شرکت ال-۳ تکنولوژی (L-3 Technologies) آن‌ها را به شدت ارتقا داده است.

کدام ریوت جوینت‌ها در قطر مستقر هستند؟

اسکادران مادر ناوگان ۱۷ فروندی ریوت جوینت‌ها همانطور در بالا ذکر شد در پایگاه هوایی اوفوت در نبراسکا مستقر هستند. در زمان تدوین این گزارش، از مجموع ۱۷ فروند هواپیمای این اسکادران، چهار فروند در خارج از ایالات‌متحده آمریکا برای انجام ماموریت‌های جاسوسی به قطر، کره جنوبی و یونان اعزام‌ شده‌اند. از میان ۳۱ فروند باقیمانده، ۱۱ فروند در پایگاه اوفوت حضور دارند که ۱۰ فروندشان عملیاتی و یک فروند باقیمانده در اوفوت تحت تعمیرات دوره‌ای است. دو فروند دیگر از مدل آر سی-۱۳۵وی در خاک آمریکا و در تاسیسات شرکت ال-۳هریس در فرودگاه میجرز (Majors) در گرینویل در حال ارتقا و اورهال هستند.

از میان چهار فروند اعزامی به خارج از خاک آمریکا، در حال حاضر یک فروند با هدف رصد فعالیت‌های موشکی کره‌شمالی در روزهای آخر سال جاری میلادی در پایگاه هوایی اوسان در کره‌جنوبی مستقر شده است. یک فروند دیگر از این هواپیماها نیز به پایگاه هوایی سودا (Souda) واقع در جزیره کِرِت یونان اعزام شده است. این هواپیما به‌طور روزانه مأموریت‌ شناسایی و جاسوسی به منظور رصد فعالیت‌های نیروی دریایی و هوایی روسیه در دریای سیاه را بر عهده دارد. در نهایت، دو فروند نهایی با شماره‌های ۴۱۲۶-۶۲ و ۴۱۳۱-۶۲ در پایگاه هوایی العدید در قطر مستقر هستند و برای رصد فعالیت‌های خصمانه و تروریستی سپاه پاسداران و نیروهای نیابتی آن در جنوب ایران و عراق روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جزئیات ماموریت‌های ریوت جوینت‌های اعزامی به قطر چیست؟

دو فروند آر سی-۱۳۵دبلیو اعزامی به پایگاه هوایی العدید در قطر، تحت فرمان اسکادران ۷۶۳ نیروی هوایی آمریکا در این پایگاه هستند. قدمت حضور این اسکادران و هواپیماهای ریوت جوینت به ۳۰ سال قبل و عملیات طوفان صحرا علیه نیروهای مسلح عراق بازمی‌گردد. روابط‌عمومی فرماندهی مرکزی نیروی هوایی آمریکا به مناسبت بیست و نهمین سالگرد حضور هواپیماهای ریوت جوینت در خاورمیانه اعلام کرد که از دوم آذر ۱۳۶۹ تا سوم آذر ۱۳۹۸،  این هواپیماهای جاسوسی ۱۲هزار و ۷۴۱ ماموریت و ۱۴۰ هزار ساعت پرواز در خاورمیانه انجام داده‌اند و ماموریت آنها پشتیبانی از حمله به عراق در سال ۱۳۶۹، حملات هوایی دیگر به این کشور در سال‌های ۱۳۷۵ و ۱۳۷۶ و همچنین حمله سال ۱۳۸۲ به عراق، حمله سال ۱۳۸۱ به افغانستان و نبرد با گروه‌های تروریستی چون طالبان، القاعده و در نهایت داعش (در جریان عملیات عزم راسخ) بوده است.

اسکادران ۷۶۳ شناسایی نخستین بار در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۶۹ استفاده از ریوت‌جوینت‌ها در خاورمیانه را آغاز کرد. در ابتدا ماموریت‌های آنها از پایگاه هوایی سلطان عبدالعزیز متعلق به نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی در ریاض انجام می‌شد. در سال‌های اواخر دهه ۱۳۷۰ این اسکادران به پایگاه شاهزاده سلطان منتقل شد و سرانجام با آغاز حمله به افغانستان، به منظور نزدیک‌تر کردن فاصله این هواپیماها به آن کشور، اسکادران ۷۶۳ شناسایی به پایگاه العدید در قطر منتقل شد.

تحقیقات نگارنده نشان می‌دهد که در یک ماه گذشته (۴ آذر تا ۴ دی)، دو فروند ریوت جوینت اعزامی به قطر درمجموع ۲۴ ماموریت شناسایی انجام داده‌اند که از این تعداد حدود یک سوم ماموریت‌ها بر فراز خاک عراق و با هدف رصد فعالیت‌های شبه‌نظامیان حشد الشعبی، و سایر پروازها برفراز خلیج‌فارس و تنگه هرمز جهت رصد فعالیت‌های نیروی دریایی و هوافضای سپاه پاسداران در جنوب ایران بوده است. هر ماموریت بین شش و نیم الی هفت ساعت به طول می‌انجامد. ماموریت‌هایی که می‌تواند با پشتیبانی هواپیماهای سوخت‌رسان تا ۱۲ ساعت نیز ادامه داشته باشد.

به‌عنوان مثال اگر اطلاعاتی مبنی بر حمله راکتی به سفارت آمریکا در بغداد در یک روز خاص در دست باشد، یک ریوت جوینت به درخواست فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا به ماموریت جاسوسی بر فراز عراق فرستاده می‌شود؛ یا اگر سپاه رزمایشی برگزار کند، رویارویی نظامی در دریا داشته باشد یا «عملیات خرابکارانه‌ای» علیه کشتی‌های غیرنظامی در خلیج‌فارس و تنگه هرمز آغاز کند، یک ریوت جوینت به درخواست فرماندهی ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا به ماموریت می‌رود و اطلاعات کسب شده را به‌طور زنده به یگان‌های عملیاتی در دریا و با استفاده از سامانه‌های ارتباط ماهواره‌ای‌ خود به ستادهای فرماندهی نیروی دریایی آمریکا در منامه بحرین و واشنگتن‌دی‌سی در خاک آمریکا منتقل می‌کند.

ریوت جوینت‌ها چه اطلاعاتی از فعالیت‌های سپاه به دست می‌آورند؟

هر فروند هواپیمای ریوت جوینت حداکثر ۳۰ نفر خدمه دارد که به‌جز خلبان، کمک‌خلبان، دو ناوبر و یک کروچیف، سایر افراد متخصص تجزیه‌وتحلیل طیف‌های الکترومغناطیسی راداری، رادیویی و الکترونیکی هستند. در این میان، افرادی هستند که می‌توانند با این اطلاعات موقعیت دقیق مثلا اعضای یک گروه تروریستی را با رهگیری سیگنال تلفن همراهشان به دست آورند. گروهی دیگر متخصص شناسایی موقعیت و میزان آمادگی سایت‌های پدافند موشکی و همچنین سامانه‌های موشکی ضدکشتی سپاه هستند. در نهایت، یک گروه دیگر متخصص بررسی و رصد مکالمات رادیویی و تلفنی هستند که در میان آن‌ها دست‌کم پنج تا شش نفر به زبان فارسی مسلط هستند.

رایانه‌های سامانه‌های رهگیری و شناسایی امواج رادیویی و تلفنی این هواپیما، به‌طور زنده در جست‌وجوی کلمه‌ای خاص در میان سیگنال‌های مربوط به مکالمه صدها نفر از پرسنل نیروی دریایی سپاه در یک منطقه خاص هستند و چنانچه آن کلمه خاص شناسایی شد، متخصصان شنود توسط رایانه از آن مطلع می‌شوند و به بررسی مکالمه به زبان فارسی می‌پردازند. گروهی دیگر می‌توانند با استفاده از حس‌گرهای جاسوسی رادیویی، موقعیت دقیق فرد صحبت‌کننده را شناسایی و با تجزیه‌وتحلیل سیگنال و انطباق با بانک اطلاعات، هویت او را شناسایی کنند. در نهایت خدمه می‌توانند با استفاده از دیتا لینک (خط داده) ۱۱ و ۱۶ به‌طور مستقیم این اطلاعات را به یگان‌های نظامی روی زمین یا دریا مخابره و یا با استفاده از خط ارتباط ماهواره‌ای به ستادهای فرماندهی ارسال کنند.

در جریان دستگیری ۱۰ ملوان آمریکایی توسط نیروهای تيپ ۲۱۴ تكاوران حضرت امير منطقه دوم نيروي دريايي سپاه پاسداران در تاریخ سه شنبه ۲۲ دی ۱۳۹۴، اسکادران ۷۶۳ شناسایی یکی از دو فروند ریوت جوینت تحت اختیار خود در العدید قطر را که برای انجام ماموریت شناسایی و رصد فعالیت‌های طالبان به پرواز در آمده بود سریعا به سمت خلیج‌فارس بازگرداند و از آن به‌منظور رصد فعالیت‌های تکاوران نیروی دریایی سپاه استفاده کرد. این اقدام به درخواست فرمانده یا سرپرست ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا صورت گرفت.

در آن شب، نیروی دریایی آمریکا بنا داشت با انجام یک عملیات نظامی، ۱۰ ملوان دستگیر شده را آزاد کند؛ عملیاتی که ممکن بود به یک جنگ تمام‌عیار بین ایران و آمریکا تبدیل شود. اما در نهایت پس از آنکه خدمه ریوت جوینت اعزامی با شناسه رادیویی پیتون۷۲ در جریان رصد مکالمات افسران و فرماندهان نیروی دریایی سپاه، در‌یافتند که قصدی برای انتقال ملوان‌های آمریکایی از جزیره فارسی به خاک اصلی ایران و به خصوص پایتخت، یعنی تهران وجود ندارد، طرح حمله نظامی و عملیات رهایی گروگان‌ها لغو شد. در تاریخ ۲۷ شهریور ۱۳۹۶، فرماندهی نیروی هوایی ایالات‌متحده از خدمه پیتون۷۲ که در آن شب حساس به‌طور دائمی وضعیت و موقعیت ۱۰ ملوان دستگیر شده آمریکایی و فعالیت‌های نیروی دریایی سپاه را به ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا اطلاع‌رسانی کردند تقدیر به عمل آمد و آن‌ها به‌عنوان بهترین خدمه هواپیماهای شناسایی این نیرو در سال ۲۰۱۶ میلادی برگزیده شدند.

مقامات سیاسی و نظامی آمریکا معتقدند که در سالگرد کشته‌شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس و ابومهدی المهندس، فرمانده حشدالشعبی در تاریخ ۱۳ دی، حملاتی به پایگاه‌های آمریکا و اماکن دیپلماتیک این کشور در عراق انجام خواهد شد. به همین دلیل، دو فروند ریوت جوینت ۵۸ ساله نیروی هوایی آمریکا ۴۱۲۶-۶۲ و ۴۱۳۱-۶۲، برای رصد فعالیت‌های سپاه‌قدس و شبه‌نظامیان عراقی آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

لازم به ذکر است که این ریوت جوینت‌ها در طول پروازهای جاسوسی‌ خود به‌طور مستمر با جنگنده های اف-۱۶سی جِی اسکادران ۴۸۰ جنگنده نیروی هوایی آمریکا اعزامی به پایگاه الظفره و همچنین حفاظت الکترونیکی دو فروند ئی سی-۱۳۰اِچ‌های اعزامی اسکادران۴۳ جنگ الکترونیک به العدید اسکورت یا محافظت می‌شوند و در صورت بروز هرگونه درگیری نظامی، نیروهای مسلح ایران نمی‌توانند آنها را با هواپیماهای جنگنده رهگیر و سامانه‌های پدافند موشکی خود هدف قرار دهند.