«ایران؛ توافق هسته ای 150 میلیارد دلاری (به اضافه یک میلیارد و 800 میلیون دلار پول نقد) با آمریکا و دیگرانی که هیچ پولی پرداخت نکردند را مدت ها قبل از اینکه من رئیس جمهور شوم، نقض می کرد. اکنون نیز از محدوده ذخایر اورانیوم غنی شده عبور کرده است. خوب نیست!»
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا با منتشر کردن این پست در صفحه توییتر خود، بار دیگر به طور تلویحی از منابع مالی که باراک اوباما، همتای سابق او در برجام در اختیار ایران قرار داد، انتقاد کرد. فارغ از اینکه اظهارات ترامپ در مورد نقض برجام از سوی ایران تا چه اندازه دقیق است (آژانس بین المللی انرژی اتمی تا لحظه تنظیم این گزارش پایبندی ایران به برجام را تایید کرده است)، او بارها مدعی شده، جمهوری اسلامی با امضاء برجام، ده ها میلیارد دلار پول به دست آورده است. مقامات تهران این ادعای او را تکذیب نکرده اند، اما در عین حال گزارشی از اینکه اموال آزاد شده چگونه هزینه شده، منتشر نکرده اند.
ترامپ بر این باور است که دولت اوباما در چارچوب توافق هسته ای که آن را بدترین توافق تاریخ آمریکا می خواند، امکان دسترسی ایران به 150 میلیارد دلار اموال بلوکه شده اش را فراهم کرده است. منظور ترامپ از مبلغ یک میلیارد و 800 میلیون دلار که به صورت نقدی به ایران پرداخت شده، پولی است که در زمان اجرای برجام مبادله شد و ترامپ ادعا می کند، این مبلغ در مقابل آزادی زندانیان آمریکایی از ایران پرداخت شده است.
هیچگاه رقم دقیق و رسمی دارایی هایی های مسدود شده ایران و رقمی که طبق برجام امکان دسترسی به آن فراهم شد، اعلام نشده است. این رقم بین 50 تا 150 میلیارد دلار متغییر است و در بیشتر گزارش هارقم یکصد میلیارد دلار به چشم می خورد. از سوی دیگر گزارش ها در مورد حجم دارایی هایی که ایران تا کنون به آن دست یافته نیز دقیق نیست. در سال های مذاکرات هسته ای و پس از اجرای توافق، هر گاه که یکی از رسانه های بین المللی خبری در این زمینه منتشر کردند، واکنش هایی نیز در داخل ایران ایجاد شده و مقامات تهران برخی آمار و ارقام را اعلام کردند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
برای مثال بهرام قاسمی، سخنگوی اسبق وزارت امور خاجه ایران در دی ماه 1395، تنها پس از اینکه وال استریت ژورنال از بازگشت 10 میلیارد دلار دارایی های ایران به صورت پول نقد و شمش طلا خبر داد، این گزارش را تایید کرد و گفت رقم دقیق را اعلام نمی کنیم؛ اما آن چیزی که دریافت کردیم، بیشتر است.
گزارش های دیگر حاکی از آن است که پس از توافق هسته ای مقدماتی، ماهیانه 700 میلیون دلار از دارایی های ایران آزاد شد که در نهایت به رقم 4 میلیارد و 200 میلیون تومان رسید. بخش عمده ای از این دارایی های آزاد شده، پول نفت بلوکه شده ایران در سال های تحریم بود و از طریق بانک هایی در سوئیس و ژاپن به حساب بانک مرکزی واریز شد.
در دو مرحله بعدی تمدیدهای توافق مقدماتی، در مجموع هفت میلیارد دلار دیگر در اختیار بانک مرکزی قرار گرفت.
از سوی دیگر در فاصله ژوئن 2015 که توافق هسته ای امضاء شد، تا ژانویه 2016 که به اجرا درآمد، دولت آمریکا مجوز رفع انسداد یک میلیارد و 400 میلیون دلار از دارایی های ایران را صادر کرد.
به این ترتیب تا دو سال پس از توافق مقدماتی در دی 94 ، دوازده میلیارد و 600 میلیون دلار از اموال مسدود شده ایران در خارج از کشور آزاد شد.
کانال انتقال این دارایی های آزاد شده به ایران، کشورهای ثالث در اروپا و خاورمیانه اعلام شده است.
در نهایت بانک جهانی در مرداد 95 اعلام کرد، ایران در حدود هشت ماه پس از اجرای برجام به 30 میلیارد دلار دارایی های مسدود شده، دسترسی پیدا کرده است.
پس از این گزارش بانک جهانی و با به قدرت رسیدن دولت ترامپ، اخبار مربوط به آزادسازی اموال بلوکه شده ایران، جای خود را به گزارش هایی داد که از مسدود شدن حساب های خارجی و افزایش دامنه تحریم ها خبر می داد. با خروج آمریکا از برجام و پس از آن گام هایی که ایران در جهت کاهش تعهدات خود در این توافق بر می دارد، چشم انداز برجام و آزادی اموال بلوکه شده ایران بیش از هر زمان دیگری با ابهام رو به رو است.
