شادمانی بازیکنان پاری‌سن‌ژرمن نشان از اهمیت این لحظه برای باشگاه فوتبال فرانسه داشت، اما در عین حال، لحظه‌ای حساس برای بازی فوتبال بود که اصلا جای شادمانی نداشت. کاملا برعکس. روزی بود برای اندوه.

رسیدن پاری سن ژرمن به فینال جام قهرمانان اروپا به این معنی است که دولت قطر، که کارنامه نامطلوبی در زمینه حقوق بشر دارد، سرانجام با پول راه خود را به پراعتبارترین بازی دنیای فوتبال باشگاهی باز کرد، و حتا با استانداردهای امروزی، اعتبار آن را خدشه‌دار کرد.

بازی بزرگی که میراثی ماندگار برای بسیاری از اسطوره‌های فوتبال شد، حالا ویترینی هم هست از پروژه استفاده ابزاری از ورزش، و نیز نشانی از گرفتاریهای فوتبال امروز.

این واقعه باید مورد موشکافی قرار گیرد و بازی فینال در پرتوی آن بررسی شود. هر رویکرد دیگری، آب ریختن به آسیاب استفاده ابزاری از ورزش خواهد بود و به بخشی از مشکل تبدیل خواهد شد. پاری سن ژرمن و مالکان قطری آن که درگیر چنین بازی مهمی هستند باید مسائل اخلاقی را در کانون توجه خود قرار دهند.

یکی از هدف/ های اصلی استفاده ابزاری از ورزش، گسترش قدرت نرم و در عین حال بهبود تصویر یک دولت است. جذابیت فوتبال ارتباطی نامحسوس با تصویری خوشایند از آن دولت برقرار می‌کند. با این موضوع باید برخورد کرد، به‌خصوص در شبی که این همه تاریخ و احساس در آن خلاصه شده، تا جایی که تقریبا فکر کردن به هر جنبه دیگر پیروزی پاری سن ژرمن را ناممکن می‌‌کند.

بازی فینال از مدت‌ها پیش به عنوان تبلور پروژه قطر با پاری سن ژرمن برنامه‌ریزی شده‌ است. برای همین، باید مورد پرسش‌های عمیقی قرار گیرد، در‌باره همه چیز از مرگ کارگران مهاجر تا فهرستی دراز از نقض حقوق بشر در آن کشور. واقعا چند کارگر مهاجراز سال ۲۰۱۲ تا کنون جان خود را از دست داده‌اند؟ قطر از پاسخ دادن خودداری می‌کند.

برای همین است که این موضوع را نباید فقط به عنوان بخشی از فرایندی که مدتها است جریان دارد کنار گذاشت، هر چند که حقیقت داشته باشد. استقبال آزمندانه فوتبال از سرمایه‌داری افسارگسیخته به این ورزش امکان داده که تا ابعادی رشد کند که برای چنین مقاصد سیاسی جذاب باشد، تا جایی که حتما نفس پیش‌بینی‌ناپذیر بودن این بازی هم مورد تهدید است.

چنین فرایندهایی تدریجی رخ می‌دهند، بدون آن که مردم درک کنند که تغییرات عمیقی دارند اتفاق می‌افتند. برای همین است که از خیلی‌ها می‌شنویم که «فوتبال همیشه زیر سلطه پول بوده»، گویی که همیشه همین طور بوده، با آن که وضع فعلی در تاریخ ورزش بی‌سابقه است.

به همین دلیل است که این وضع – یعنی که یک پروژه دولتی در بزرگترین رخداد یک ورزش نقش داشته‌باشد – هرگز نباید عادی شود. باید بی‌منطق بودن آن را آشکار کرد.

برخی مشکلات فوتبال درست پیش چشم ما هستند. منابعی به ایندیپندنت گرفته‌اند که یکی از انگیزه‌های اصلی به کارگیری نیمار و کیلیلان امباپه در سال ۲۰۱۷ «فشار آوردن» به بازار فوتبال و بزرگنمایی شدید دستمزدها و هزینه‌های نقل و انتقال بوده، زیرا می‌دانند که در میان‌مدت، تنها باشگاه‌هایی چون منچسترسیتی و منچستر یونایتد توان رقابت در این بازار را دارند.

به بیان دیگر، این باشگاه‌ها مشکلی در تحریف اصول بنیادی این ورزش نمی‌بینند.

تنها بازی جوانمردانه مالی است که می‌تواند جلوی این وضع را بگیرد، اما پاری سن ژرمن و یوفا پیش‌تر هم بر سر این موضوع درگیر شده‌اند. نیویورک تایمز در ژوئن ۲۰۱۹ مدارکی ارائه کرد که نشان می‌داد «یوفا ظاهرا تحقیق و تفحص خود» در باره نقل و انتقالات پاری سن ژرمن را کنار گذاشته، و این باشگاه هم از یک نکته فنی استفاده کرده تا از مجازات و معلق شدن از این رقابت‌ها پرهیز کند.

در عوض، این بازیگران پشت‌پرده حالا فوتبال اروپا و سازمان متولی آن را وادار کرده‌اند تسلیم اراده آنها شود. حالا امید دارند که بازی‌های بزرگ، لحظه عروج آنها باشد.

غم‌انگیزتر آن که حیثیت و اعتبار این بازی در میان است. فینال جام قهرمانان، همشه دیداری جادویی بوده و تخیلات کودکی بسیاری را برانگیخته و بزرگترین لحظات فوتبال را رقم زده ‌است.

اولین تصاویر آلفردو دی استفانو، الهام‌بخش همه بود، از اوزه‌بیو تا لویی سوارز تا بابی چارلتون و سر الکس فرگوسن، و سنتی پدید آورد که همه می‌خواهند بخشی از آن باشند، بخشی از شرافت واقعی ورزشی.

این ورزش همیشه پاکیزه نبوده، ولی هیچ‌گاه تا این اندازه لکه‌دار نشده‌ است.

معمولا هر لحظه از بازی فینال جام قهرماانان میراثی تاریخی به همراه دارد. این بار، یک پروژه دولتی برای استفاده ابزاری از ورزش همه این‌ها را برای مقاصد پنهان به کار خواهد برد.

این موضوع را باید هر بار یادآور شد. این بازی ارزش شادمانی ندارد، و نباید از زیر پرسش‌ها در برود.