رئیس سابق بانک مرکزی هند می‌گوید اقتصادهای بازارهای نوظهور* که به خاطر اضطرار کرونا لطمه دیده‌اند، می‌توانند منبع بحران مالی جدیدی در سطح جهانی شوند.

راگهورام راجان، افتصاددان برجسته و تاثیرگذار که از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ در سمت ریاست بانک مرکزی هند قرار داشته است، در برنامه «کرونامیکس» رسانه «اکون فیلم» گفت «نگران» سرایت بالقوه لطمات اقتصادی از کشورهای کمتر توسعه یافته به نظام‌های مالی غرب است. 

آقای راجان در سال ۲۰۰۵ و پیش از آغاز بحران مالی بین‌المللی، در مورد آسیب‌پذیری بالقوه نظام مالی جهانی هشدار داده بود و گفته بود که این پدیده نتیجه انفجار نوآوری‌های مالی در نهادهای مالی غرب، از جمله اوراق بهادار با تضمین وام‌های مسکن و رشد سریع نهادهایی است که بانک نیستند، اما به عنوان بانک عمل می‌کنند. 

اما او اکنون می‌گوید که خطر مالی عمده در حال حاضر از بازارهای نوظهور و نظام‌های حامی آن‌ها ناشی می‌شود.

آقای راجان می‌گوید: «این بار مرکز لطمات، کشورهای در حال توسعه و بازارهای نوظهور خواهند بود که هنوز ویروس کرونارا کنترل نکرده‌اند.»

«اگر رویدادهای یک بازار اقتصادی بر رویدادهای بازار اقتصادی دیگری اثر بگذارد، این واقعه ابتدا در کشورهایی رخ خواهد داد که قادر به حمایت از بخش خصوصی‌شان نبوده‌اند.  اگر وضع موجود برای مدتی طولانی ادامه یابد نیز می‌تواند خود را هم در بازارهای کشورهای صنعتی و هم دربازارهای نوظهور نشان دهد. »

چین که در آن دیون بخش خصوصی در ده سال گذشته به سرعت افزایش یافته است، اغلب به عنوان منبع بالقوه سرایت بحران مالی در جهان تلقی شده است.

با وجود این، آقای راجان گفت به نظر می‌رسد که پکن با بحران کرونا نسبتا با موفقیت رو‌به‌رو شده است و توانسته است فعالیت‌های اقتصادی خود را به سطح پیش از شیوع کرونا احیا کند.

آقای راجان گفت: « کشورهایی که هنوز با همه‌گیری کرونا دست به گریبانند، میان مرگ و زندگی ادامه حیات خواهند داد، زیرا از یک سو هم هنوز مشکلات ناشی از ویروس کرونا را دارند و هم به خاطر نارضایتی مردم دیگر نمی‌توانند قرنطینه دیگری را اعمال کنند که جامعه خواهان آن نیست.»  

«شرایط برای این کشورها بسیار دشوار خواهد شد. آن‌ها به خاطر محدود بودن منابعشان نه می‌توانند بخش خصوصی را از ورشکستگی نجات دهند، و نه از مرحله‌ و حدی به بعد قادر خواهند بود از خانواده‌ها حمایت کنند.» 

در اوایل ماه جاری، آقای راجان هشدارداد که به احتمال قوی به خاطر پیامدهای ناشی از کرونا،  وام‌هایی روی دست بانک‌های هند خواهند ماند که صاحبان آن قادر به بازپرداختشان نخواهند بود.

صندوق بین‌المللی پول هم در ماه ژوئن هشدار داد که ممکن است به خاطر رکود اقتصاد جهانی، صاحبان برخی از قروض بالا نتوانند دیون‌ خود را «مدیریت» کنند و ضررهای ناشی از ورشکستگی آن‌ها می‌تواند «مقاومت بانک‌ها را در برخی کشورها در بوته آزمایش بگذارد.» 

صندوق بین‌المللی پول پیش بینی کرده است که احتمال دارد تولید ناخالص ملی کشورهای درحال توسعه، به ویژه برزیل، مکزیک و آفریقای جنوبی، در سال جاری تا ۳ درصد افت کند. 

آقای راجان ضمن اشاره به سرایت بحران مالی از یک اقتصاد به اقتصاد دیگر، گفت بسیار مهم است که مسئولان نظارت بر بازارهای مالی غرب، بسیار مراقب باشند.

او گفت: «فکر می‌‌کنم تصمیم برخی کشورها دایر بر این که پرداخت سود سهام را متوقف کنند، تصمیم عاقلانه‌ای بوده است.»

«در این شرایط که واقعا نمی‌دانید چه پیش خواهد آمد، بهتر است جانب احتیاط را رعایت کنید. بهتر است سرمایه را نگهدارید، چون نمی‌دانید چه خواهد شد.»

آقای راجان که سال گذشته به گفته بسیاری نامزد بالقوه احراز مقام ریاست بانک مرکزی انگلستان (بخشی از بریتانیا) بود، همچنین گفت که چالش اصلی بانک‌های مرکزی جهان تغییر کرده است.

او گفت: «مشکل پیشین بانک‌های مرکزی پایین نگهداشتن نرخ تورم پولی بود. این، مشکل آن‌ها در دهه‌های ۱۹۷۰، ۸۰ و ۹۰ بود. متاسفانه به نظر می‌رسد که بانک‌های مرکزی به هر دلیل، در پایین نگهداشتن نرخ تورم موفق بوده‌اند، اما اکنون مسئله آن‌ها این است که سطح تورم بیش از حد پایین است.» 

«چطور سطح تورم را به ویژه در دنیایی که اپیدمی کرونا قروض بسیاری بالا آورده است، افزایش دهیم؟ کمی تورم بیشتر م‌ تواند تحمل أوضاع تلخ کنونی را آسان‌تر کند.»

اما آقای راجان همچنین گفت نظراتی که اخیرا توصیه کرده‌اند که بانک‌های مرکزی در برابر تورم، تولیدات اقتصادی با بهای جاری أقلام را هدف قرار دهند، او را متقاعد نکرده است. 

آقای راجان گفت: «ترجیح من این است که بیایید ببینیم در عوض اتکا به سیاست جادویی پولی، برای ترغیب رشد (اقتصادی) چه می‌توانیم بکنیم. چیزهای بسیار مهمتری هست که می‌توانیم وقت‌مان را صرفش کنیم.»

* بازارهایی که برخی خصوصیات بازارهای توسعه یافته را دارند اما نه کامل. این بازارها در شرایط متعارفی می‌توانند تبدیل به بازار توسعه‌یافته شوند. اقتصادهای چین و هند عمده‌ترین بازارهای نوظهورند.