در حالی که حکومت چین روابط نزدیکی با رژیم طالبان برقرار کرده و حتی شی جین‌‌پینگ، رئیس‌‌جمهوری چین، استوارنامه‌ اسدالله بلال کریمی، سفیر طالبان، را در مراسم رسمی پذیرفته، در حدود چهار سال حاکمیت مجدد طالبان، کمترین میزان کمک‌های مالی و اقتصادی را به افغانستان کرده است.

ناظران وضعیت افغانستان می‌گویند کمک‌های چین برای بازسازی و حمایت از مردم این کشور «ناچیز» بوده است. با این حال، رژیم طالبان به پکن بسیار امید بسته و امیدوار است این کشور در حوزه استخراج منابع طبیعی و معادن زیرزمینی، گسترش تجارت و نیز کمک‌های اقتصادی، همکاری بیشتری با افغانستان داشته باشد.  

عبدالسلام حنفی، معاون اداری نخست وزیر طالبان، روز یکشنبه یکم تیر (٢۲ ژوئن)، پس از شرکت در نمایشگاه بین‌المللی و فورم همکاری چین‌ــ آسیای جنوبی در ایالت یون‌نن، به کابل برگشت. در اطلاعیه‌ای که ارگ طالبان منتشر کرده، آمده است چین از سفر هیئت طالبان «به‌گرمی» استقبال کرده‌ و عبدالسلام حنفی نیز از سرمایه‌ گذاران چینی خواسته است در افغانستان سرمایه‌ گذاری کنند.  

در این اطلاعیه آمده است: «در این دیدارها، معاون اداری ریاست‌الوزرا دستاوردهای امارت اسلامی را در عرصه‌های مختلف تشریح کرد و دو طرف در خصوص همکاری‌های اقتصادی، تجارتی، درمانی، آموزشی و آکادمیک میان افغانستان و چین و تقویت هرچه بیشتر مناسبات بحث و تبادل نظر کردند.»  

با آنکه چین چندین بار هیئت‌هایی از طالبان را برای بازدید و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی به این کشور دعوت کرده، تاکنون کمک اقتصادی قابل‌‌ملاحظه‌ای به افغانستان نکرده است. با این حال آن مقدار کمک اندک را از طریق پوشش رسانه‌ای و تبلیغات گسترده بزرگ‌‌نمایی کرده است.  

حدود ۲۰ روز پیش، وزارت بهداشت طالبان اعلام کرد که چین بیش از ۶۰ هزار دوز واکسن آنفلوانزا و مننژیت به افغانستان اهدا کرده است. عبدالولی حقانی، معاون این وزارتخانه، در یک نشست خبری مشترک با هیئت چینی، از این کمک استقبال کرد و خواهان تداوم و گسترش آن شد.  

تقریبا یک ماه پیش نیز ژائو شینگ، سفیر چین در کابل، اعلام کرد که پکن تصمیم دارد ١۶۰ واحد مسکونی برای افغان‌های بازگشته از مهاجرت بسازد. او همچنین گفت که چین ۳۰ میلیون یوآن (معادل ۴.۲ میلیون دلار) به این مهاجران کمک می‌کند.  

با وجود تعامل نزدیک طالبان با چین، این کمک‌ها با کمک‌های ایالات متحده آمریکا در دوران جمهوری اصلا قابل‌مقایسه نیستند. در آن زمان، واشینگتن سالانه میلیاردها دلار به افغانستان کمک می‌کرد و حتی پس از سقوط جمهوری و تسلط طالبان نیز ارسال بخشی از این کمک‌ها ادامه یافت. اکنون تصور اینکه پکن بخواهد کمک مالی خود به افغانستان به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد، بسیار دور از واقعیت به نظر می‌رسد.  

پکن از مدت‌ها پیش به معادن افغانستان چشم دوخته است. تخمین‌ها نشان می‌دهند که منابع زیرزمینی و معادن افغانستان حدود سه تریلیون دلار ارزش دارند و این باعث شده است که در دوران حاکمیت طالبان، حضور تاجران و سرمایه‌ گذاران چینی در افغانستان افزایش یابد. این تاجران اغلب با هدف بررسی و ارزیابی این معادن به افغانستان سفر می‌کنند.  

با این حال هفته گذشته، وزارت معادن و نفت طالبان اعلام کرد قرارداد ۲۵ ساله استخراج حوزه نفتی آمودریا را با شرکت چینی «آف‌چین» فسخ کرده‌اند. طالبان علت این اقدام را «نقض مکرر تعهدات» از سوی این شرکت عنوان کردند، اما نگفتند که این تخطی‌ها شامل چه مواردی بوده است. این قرارداد یکی از مهم‌ترین پروژه‌های نفتی واگذار‌شده به چین به شمار می‌رود.  

در پی این رویداد، نگرانی در میان ناظران و مردم افغانستان افزایش یافته است. بسیاری بیم دارند که سرمایه‌ گذاران خارجی، به‌ویژه چینی‌ها، در نبود نظارت نهادهای مستقل و شفاف، معادن این کشور را تاراج کنند و طالبان نیز به‌ دلیل نیاز شدید مالی، چشم خود را بر این تخلفات ببندند. این در حالی است که آن‌ها به هیچ نهاد ناظر داخلی یا بین‌المللی اجازه نمی‌دهند روند استخراج معادن و مفاد قراردادهای آن‌ها را بررسی کند؛ مسئله‌ای که نگرانی‌ها از سوءاستفاده از منابع طبیعی افغانستان را دوچندان کرده است.  

پس از خروج کامل نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان در اوت ۲۰۲۱، چین از این تحول به‌‌گرمی استقبال کرد، زیرا حضور نظامی آمریکا و ناتو در افغانستان برای پکن تهدیدی بالقوه تلقی می‌شد، که با پایان یافتن ماموریت رزمی ناتو و تخلیه پایگاه‌های نظامی، این تهدید از میان رفت. پکن اکنون در تلاش است تا با طالبان روابط نزدیکی داشته باشد تا از جانب افغانستان به منافعش آسیب نرسد.  

دونالد ترامپ، رئیس‌‌جمهوری ایالات متحده، بارها از خروج نظامیان آمریکایی، به‌‌ویژه از پایگاه بگرام، انتقاد و تاکید کرده است که آمریکا باید کنترل پایگاه بگرام را حفظ می‌کرد تا از آن برای زیرنظر داشتن چین استفاده کند.  

با همه این تحولات، گرچه چین به ارائه کمک‌های گسترده به افغانستان و مردمش تمایل چندانی ندارد، طالبان به‌ دلیل انزوای شدید در جهان، به‌‌ویژه از سوی ایالات متحده و کشورهای غربی، که ناشی از نقض حقوق بشر به‌ ویژه حقوق زنان و انحصار قدرت است، کوشیده‌اند تا روابط دیپلماتیک خود را با کشورهایی چون چین، روسیه، جمهوری اسلامی ایران و دیگر همسایگان منطقه‌ای تقویت کنند.