بخش‌هایی از طبیعت که در برابر اثرات شدید اقلیمی مثل آتش‌سوزی و خشک‌سالی مقاومت بیش‌تری دارند در کمک به حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض اهمیت فزاینده‌ای دارند.

بر اساس یک تحقیق جدید، از گونه‌های آسیب‌پذیر در برابر تغییرات اقلیمی می‌توان در مناطق موسوم به «قایق‌ نجات» تنوع زیست‌محیطی، حفاظت کرد.

با توجه به آن‌که اثرات تغییرات اقلیم در گذر زمان رو به افزایش است زیست‌شناسان و متخصصان حفاظت از محیط زیست در حال بررسی این موضوع هستند که چرا برخی مناطق در برابر رویدادهای شدید اقلیمی مثل آتش‌سوزی و خشک‌سالی مقاومت بیش‌تری دارند و چگونه می‌توانند از گونه‌های خطر انقراض محافظت کنند.

این مناطق که نام رسمی‌شان پناهگاه آشفتگی است و نام غیررسمی‌تر آن‌ها «قایق‌نجات» تنوع زیستی است حوزه‌هایی نوپدید و بالنده‌ای در تحقیقات علمی هستند.

با توجه به آن که اثرات تغییرات اقلیمی و مصرف زراعتی فزاینده شدت بیش‌تری می‌یابد این مناطق در کمک به حفاظت گونه‌ها در برابر انقراض اهمیت بسیار زیادی دارند.

به گفته محققان دانشگاه ایالتی اورگون «با توجه به آن که تغییرات اقلیمی ادامه دارد» اگر برنامه‌ریزی دقیقی انجام گیرد مناطق موسوم به «قایق‌نجات» می‌توانند «پناهگاهی برای گونه‌های متعدد» باشند. این تحقیقات در کنار تحقیقات سازگاری با تغییرات اقلیمی می‌تواند اطلاعاتی کاربردی در اختیار مدیران منابع زمینی بگذارد تا در مورد راهکارهای حفاظت از گونه‌های آسیب‌پذیر چاره‌اندیشی کنند.

مگ کراوچوک زیست‌شناس متخصص جنگل‌ها که یکی از نویسندگان این مقاله جدید است می‌گوید، این مکان‌ها دارای ویژگی‌های مشترکی مثل نوع پوشش گیاهی، نزدیکی به پیکره‌های آبی مانند رودخانه، دریاچه و جویبار و سمت و سوی شیب‌ها هستند که سبب می‌شود در برابر برخی از آسیب‌های تغییرات اقلیم که در سایر بخش‌های طبیعت رخ می‌دهد مصون بمانند.

خانم کراوچوک، به نیوز گارد گفت: شناسایی این مناطق پناهگاهی در مکان‌های متعدد و در زمان‌های مختلف و شناخت علل وقوع، ماندگاری و اهمیت آن‌ها در حفظ تنوع زیستی، حوزه‌های مهمی در مدیریت زمین و دانش است.

« ایجاد چارچوبه‌ای برای پناهگاه آشفتگی که در آن به انواع متعدد آشفتگی‌های جنگلی تحت یک لوا توجه شده باشد گامی مهم در تحقیقات و مدیریت بوم‌سازگان‌های جنگلی است که با گرمایش کره زمین در حال تغییر هستند.

او جغد خال‌دار شمالی در منطقه شمال غرب اقیانوس آرام را مثال زد که در جنگل‌های قدیمی پناه می‌گیرد اما توضیح داد که « آتش‌سوزی‌های شدید اخیر، رفته رفته در حال کاهش دادن جمعیت آن‌ها است».

بررسی‌های اخیر بر اثرات حریق‌های ناخواسته متمرکز بوده است اما احتمال دارد تغییر اقلیم باعث خشک‌سالی‌های شدیدتر و هجوم حشرات شود که بوم‌سازگان‌ها را تغییر خواهند داد و تنوع زیستی را از بین می‌برند.

در این تحقیق که به سرپرستی خانم کراوچوک و گرت میگس از دانشکده جنگل‌داری دانشگاه ایالتی اورگون صورت گرفته است چگونگی اثر گذاشتن همپوشی آشفتگی‌ها بر مناطق قایق‌نجات تنوع زیستی، بررسی شده است.

کاربرد علم شناخت پناهگاه‌های آشفتگی به جنگل‌ها محدود نمی‌شود و در دوران جهان‌گستری کووید-۱۹ کاربردهای دیگر آن هم نمایان شده است. خانم کراوچوک افزود: هر چه بیش‌تر پی می‌بریم که علم شناخت پناهگاه‌های آشفتگی می‌تواند در نظریه‌پردازی و تحلیل نقش بسیار مهم این پناهگاه‌ها در مقاومت اجتماع و محیط زیست به کار رود.

« مثل مقاومت در برابر بیماری‌هایی مانند بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ که از حیوان به انسان انتقال می‌یابد، آشوب‌های سیاسی، خشونت و مشکلات کاربری زمین به ویژه در بستر رویدادهای ناگوار. پناهگاه‌ها بستر مقاومت هستند و به مقاومت کل سامانه کمک می‌کنند.

این مقاله تحقیقاتی اوایل این ماه در مجله مرزهای زیست‌شناسی و محیط‌زیست چاپ شد.