مقام‌های شهر ووهان در چین، منشاء اولیه شیوع کووید- ۱۹، رسما خوردن، شکار و پرورش حیوانات وحشی را ممنوع کرده‌اند. سیاستی که براساس اعلامیه‌ای منتشر شده از سوی دولت ووهان، به مدت پنج سال در این شهر اعمال خواهد شد. 

اگرچه ریشه اصلی اپیدمی جهانی کرونا هنوز دقیقا معلوم نیست و تحقیقات در این باره ادامه دارد‌ اما منبع مشکوک این ویروس کشنده، همان بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی در «هوانان»‌ ووهان است که در بخشی از آن گونه‌های زیادی از حیوانات وحشی و پرورشی به فروش می‌رسند. 

به طور کلی دانشمندان معتقدند محتمل‌ترین توضیح در مورد منشاء اصلی ویروس، سرایت آن به عنوان یک بیماری قابل انتقال از حیوانات به چرخه زندگی انسان است (از هر چهار بیماری عفونی جدید، سه بیماری از حیوان به انسان منتقل شده، از جمله بیماری ایدز، ایبولا، آنفلوآنزا، مرس و سارس).‌

این اقدام مقام‌های ووهان در حالی صورت گرفته که دولت چین تحت فشار روزافزون برای پایان دادن به تجارت حیوانات وحشی است که از سوی بسیاری در پیوند با اپیدمی جهانی کرونا مورد انتقاد قرا گرفته است. اما در حالی که ظهور کووید- ۱۹ با خوردن حیوانات وحشی مرتبط است، نشان‌گر شباهت‌هایی قوی با سایر ویروس‌هاست که منشاء ظهور آن‌ها ریشه‌ای متفاوت داشته؛ پرورش صنعتی دام، مانند گونه‌های بسیار بیماری‌زای آنفلوانزای مرغی و آنفلوانزای خوکی. بیماری‌هایی که تاثیری ویران‌گر داشته و گمان می‌رود زاییده وضعیت زندگی، نگهداری و تنفس موجوات حساس، مرغ‌ها و خوک‌ها در غیرطبیعی‌ترین شرایط ممکن، در قفس‌هایی پرازدحام با فضای محدود در مزارع متمرکز هستند. 

با وجود این هنوز خبری از اقدام دولت‌ها برای کاهش خطر انتقال بیماری از حیوان به انسان در مراکز پرورش صنعتی دام و طیور نیست.

 ساختمان‌های دامداری‌های متمرکز صنعتی، تهدیدی جدی برای سلامت عمومی به شمار می‌روند. آن‌ها بستری کامل برای پرورش بیماری‌ها فراهم می‌کنند. نگهداری تعداد بیش از حد حیوانات در فضایی بسیار کوچک و محدود، اغلب در فضایی تاریک، کثیف و شلوغ، بستری مناسب برای پیش‌رفت و شیوع ویروسی چون آنفلوانزای خوکی مهیا می‌کند. 

همان‌طور که ویروس در گله حیوانات می‌چرخد و به طور دیوانه‌وار تکرار می‌شود، باعث ایجاد تحول و دگرگونی در دی ان ای (DNA) ویروس شده و درنتیجه منجر به ظهور بیماری‌هایی جدید و کشنده‌تر می‌شود. 

این واقعیت که خوک‌ها، انسان‌ها و پرندگان می‌توانند به طور غیرقابل انکاری ویروس‌های آنفلوانزا و یا عناصر ویروس را به یکدیگر منتقل کنند، چشم‌اندازی کابوس‌وار از گونه‌هایی بسیار مسری و مهلک پیش روی ما ترسیم می‌کند که عمدتا از حیوانات به انسان‌ها منتقل می‌شوند. 

شیوع بیماری ویران‌گر و جدید کرونا که به عنوان رخداد «قوی سیاه»‌ شناخته می‌شود، استعاره است از فاجعه‌ای غافلگیرکننده. برای پیش‌گیری از تکرار کابوس دیگری مثل ویروس کرونا، شناسایی منشاء احتمالی بروز حوادث قوی سیاه ضروری است. پرورش متمرکز و صنعتی دام یکی از آن‌هاست. پرورش صنعتی نه فقط بزرگ‌ترین عامل ظلم به حیوانات در سیاره ماست، که عاملی مهم در زوال و نابودی حیات وحش در سراسر جهان است. این دو به شکل تفکیک‌ناپذیری به هم مرتبط‌اند. 

هم‌زمان، پرورش صنعتی دام و طیور، به تقاضای جهانی برای گوشت و محصولات بیشتر حیوانات دامن می‌زند و به نابودی و پاک‌سازی جنگل‌ها برای تبدیل شدن به مزارع پرورش دام و نیز دست‌درازی به اراضی طبیعی و وحشی و تولید ویروس‌ها، می‌انجامد. 

آن چه در مورد واکنش دولت‌ها به کووید- ۱۹ خارق‌العاده است، سرعت و حد و حدود واکنش آن‌ها به این اپیدمی کشنده است. این که دولت‌ها برای حفاظت از مردم خود به معرفی تدابیری سرنوشت‌ساز پرداخته‌اند که معمولا در شرایط جنگی به کار گرفته می‌شود نشان می‌دهد تغییرات با چه سرعتی می‌توانند اعمال شوند. 

با این حال،‌ اقدام جهانی دولت‌ها در مقابله با کووید- ۱۹، در تضادی آشکار با تلاش آن‌ها در قبال مشکلاتی چون پرورش صنعتی دام، تغییرات آب و هوایی و نیز فروپاشی طبیعت است. 

بدون اقدامی فوری برای رسیدگی به بی‌ثباتی در سیستم غذایی ما، بحران زیست محیطی و نیز فروپاشی طبیعت، شاید در آینده ما را دوباره ناچار به مبارزه با «دشمنی نامریی»‌ کند؛ این بار البته جنگی بی‌پایان. 

ویروس کرونا به ما نشان داد که جوامع امروز تا چه حد آسیب‌پذیرند و این که برای داشتن فردایی مناسب، می‌بایست همین امروز اقدام کرد، اقداماتی درخور. 

*‌فیلیپ لیمبری، مدیر عامل سازمان (Compassion)‌