آرش عزیزی و لیلا عمار 

وظیفه هنر چیست؟‌ این موضوع همواره مناقشه بر انگیز و  باعث بحث‌های طولانی در تاریخ هنر بوده. یک وظیفه هنر را شاید بتوان آشکار شدن واقعیاتی دانست که در مرکز توجه نیستند؛ نشان دادن زشتی‌ها  زمانی که همه از زیبایی‌ها می گویند. داوران جشنواره کن نشان دادند که علاقه خاصی به این تعریف دارند. بونگ جون هو، کارگردان کره‌ای که با فیلم «انگل» به کن آمده بود ساعاتی پیش نخل طلای این جشنواره که یکی از مهمترین افتخارات سینمایی جهان است را از آن خود کرد.

هیروکازو کوره‌ادای ژاپنی سال گذشته با «جیب‌برها» توانست این جایزه را برباید. آقای بونگ هم در فیلم‌هایش روایتگر مصائب جامعه‌ای ثروتمند است که بیشتر از زیبایی‌های آن می‌شنویم. «انگل» فیلمی در مورد اختلاف طبقاتی در کره جنوبی است و اولین جایزه نخل طلا پیروزی‌ مهمی برای سینمای کره جنوبی محسوب می‌شود. به این ترتیب تعداد کشورهای غیرغربی که فاتح نخل طلا شده‌اند به یازده رسید.‌ مکزیک، برزیل، هند، الجزایر، ژاپن، تونس، ترکیه، چین، تایلند و البته ایران جزو ده کشور دیگر هستند.

آقای بونگ جایزه اش را از دست کاترین دنوو، بازیگر افسانه‌ای فرانسوی، دریافت کرد. رئیس هیات داوران امسال، الخاندرو گونزالز اینیاریتو، کارگردان مکزیکی، بود که در هیات داوران کارگردانان بزرگی مانند رابین کامپیوی فرانسوی تا آلیس رورواکر ایتالیایی را همراه خود داشت.

بونگ یک کنفرانس خبری در پاسخ به سوال ایندپندنت فارسی گفت که بیش از هر چیز علاقمند به تعریف داستان‌های انسانی است. او از این گفت که چطور ساعت‌ها در گوشه‌ای در کافه‌ای می‌نشیند و به حرف‌‌های مردم گوش می‌دهد تا الهام بگیرد.

عکس ها از مرتضی بهبودی Photos by Mortaza Behboudi

 

«انگل» هم تریلری زیبا و مهیج است و هم طنز اجتماعی مفرح و  تند و تیزی دارد. بونگ هنگام دریافت جایزه گفت همیشه تحت تاثیر سینمای فرانسه بوده و مشخصا به هانری ژرژ کلوزه و کلود شابرول اشاره کرد که دومی امسال خود با فیلمی در بخش خارج از مسابقه حضور داشت و از ریش‌سفیدهای کن محسوب می‌شود. بونگ گفت: «از ۱۰ سالگی طرفدار سینما بودم و از همان موقع می‌دانستم این مسیری است که می‌خواهم در زندگی بروم. باورم نمی‌شود امروز این جایزه را در دست دارم.»

خبر دریافت جایزه که آمد اتاق منتقدین در کن پر از شادی شد. کمتر پیش می‌آید که منتقدین بر سر فیلمی هم نظر باشند اما «انگل» تقریبا یکی از آن موارد نادر بود.

اینیاریتو هنگام اعطای جایزه گفت که هیات داوران بر سر اهدای این جایزه همسو بوده و «کاملا دموکراتیک» عمل کرده اند گرچه «داریم در زمانی زندگی می‌کنیم که می‌بینیم دموکراسی دارد خودش را می‌بازد.»

جایزه دوم جشنواره کن که «جایزه بزرگ» نام دارد به «آتلانتیک» ساخته متی دیوپِ فرانسوی و سنگالی‌تبار رسید که قبلا در ایندپندنت فارسی مفصل به آن پرداخته ایم. این افتخار بزرگی برای نخستین کارگردان زن سیاه‌پوست حاضر در کن است که توانست با اولین فیلم خود به این جایزه بزرگ برسد.

جایزه سوم کن که به «جایزه هیات داوران» معروف است به طور مشترک به دو فیلم «بینوایان» ساخته لاج لی فرانسوی و «باکورائو» ساخته کلبر فیلیو و جولیانو دورنلز، محصول برزیل رسید. لاج لی هنگام دریافت جایزه به مخاطبین یادآوری کرد که «بینوایی» و بدبختی دشمن مشترک همه است و فیلمش را به «بینوایان» فرانسه اهدا کرد.

جایزه بهترین بازیگر مرد امسال به آنتونیو باندراس برای بازی در فیلم «درد و افتخارِ» به کارگردانی پدرو آلمودووار تعلق گرفت. او هنگام دریافت این جایزه گفت: «ایکاش فرانسوی بلد بودم. از طرفی می‌خواهم اسپانیایی هم حرف بزنم پس یک پائلای مخلوط انگلیسی و اسپانیایی تقدیم‌تان می‌کنم. این جایزه فقط برای من نیست که برای شخصیتی است که بازی می‌کنم و حتی اگر اسم آن شخصیت سالوادور مایو باشد همه می‌دانند که او واقعا کیست: پدرو آلمودووار.»

باندراس به رابطه طولانی‌اش با این بزرگ‌ترین کارگردان تاریخ سینمای اسپانیا اشاره کرد و گفت: «پدرو را ۴۰ سال پیش دیدم و تاکنون با هم هشت فیلم ساخته‌ایم. برای او احترام قائلم و تحسینش می‌کنم. به من خیلی چیزها یاد داده و معلمی واقعی برای من بوده است پس این نخل را تقدیمش می‌کنم. ما با هم زندگی کرده‌ایم و زندگی مثل فرش قرمز نیست. پر است از فداکاری و درد و گاهی هم لحظات افتخار مثل امشب! بهترین روزهای ما هنوز در پیش رو است.»

ژان پیر و لوک داردن، برادران بلژیکی که بخاطر سینمای انتقادی‌شان معروفند با «احمد جوان» جایزه بهترین کارگردان را دریافت کردند. جایزه بهترین بازیگر زن به امیلی بیچام انگلیسی برای «جوی کوچک» رسید، فیلمی که منتقدین نظر خوشی به آن نداشتند. این اولین بار پس از ۲۲ سال است که این جایزه به بازیگری از جزیره بارانی می‌رسد.

سلین سیاما بخاطر «پرتره زنی که آتش گرفته»، یکی از قوی ترین فیلم های امسال در جشنواره، جایزه بهترین فیلمنامه را دریافت کرد و دوربین طلایی که به بهترین فیلم کارگردان‌های فیلم اولی اهدا می‌شود به سزار دیاز بخاطر «مادران ما» رسید.

این پایان جشنواره امسال کن، بزرگترین جشن سینمای دنیا است که مثل همیشه نشان داد پر است از شکوه و افتخار و درد و انتظار و رویدادهای غیرمنتظره.

جمعه ۲۴ می، آخرین روز نمایش فیلم در جشنواره بود و مهمان ویژه کسی بود که نشان می‌داد بعضی تصاویر از کن به عنوان «سینمای هنری و غیرهالیوودی» چقدر دور از واقعیت است:‌ سیلور استالونه.

استالونه سالن بزرگ دبوسی را پر از علاقمندانی کرده بود که آمده بودند از خاطرات او و درس‌های زندگی‌اش بشنوند و البته یکی از فیلم‌های خاطره‌انگیزش را تماشا کنند:‌‌ «رمبو ۵». استالونه از این گفت که یازدهمین انتخاب برای شخصیت رمبو بوده و اما این نقش نهایتا به او رسید. و گفت که نمی‌داند در دنیای فن‌آوری امروز چطور فیلم‌های بزرگ اکشن بسازد چون «خیلی صبوری می‌خواهد که من اصلا اهلش نیستم».

جوایز بخش «نوعی نگاه» نیز روز جمعه اهدا شد. هیات داوران به ریاست نادین لبکی، کارگردان و بازیگر لبنانی، جایزه بهترین فیلم این بخش را به کریم آینوز برزیلی بخاطر اقتباسش از رمان مارتا باتالیا به نام «زندگی نامرئی یورودیس گوسمائو» اهدا کردند. فیلمی که داستان آن در برزیل دهه ۱۹۵۰ می‌گذرد و راوی داستان جدایی دو خواهر از یکدیگر است. شاید رئیس‌جمهور ضد زن کنونی برزیل، بولسوناریو، از این جایزه خشنود نشود. آینوز هنگام دریافت جایزه گفت: «می‌خواستم این فیلم را بسازم چون مرا به یاد مادر و مادربزرگم می انداخت که مرا تنها بزرگ کردند. کتاب درست زمانی منتشر شد که مادرم درگذشت و به همین دلیل برایم معنای خاصی پیدا کرد. می‌خواستم فیلمی بسازم راجع به دروغ‌ها و اسراری که در هر خانواده‌ای وجود دارند».