آژانس بینالمللی انرژی اتمی در قطعنامهای که روز بیستم نوامبر صادر شد، از جمهوری اسلامی ایران خواست به منظور شفافسازی وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده و تاسیسات هستهای خود، «همکاری کامل و سریع» با این آژانس را گسترش دهد.
از زمان جنگ ۱۲ روزه بین اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران، تهران به بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی اجازه نداده است به تاسیساتی که در ماه ژوئن هدف حمله هوایی آمریکا قرار گرفتند، دسترسی داشته باشد.
در حالی که این اختلاف ادامه دارد، مسکو در حال گسترش همکاری هستهای با تهران است، اما خبرگزاری آلمان در گزارش خود، همکاری روسیه و جمهوری اسلامی را شکنندهتر از چیزی که آنها تلاش میکنند به دیگران نشان دهند، توصیف میکند.
به نوشته این رسانه، هر دو کشور در عین حال که هرگونه همکاری را بسیار بزرگ جلوه میدهند و به مردمشان هم وعدههای بزرگی میدهند، در زمینههای همکاری مشترک از جمله مسئله هستهای پیشرفتهای اندکی داشتهاند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
روسیه و جمهوری اسلامی در پایان ماه سپتامبر، برای ساخت نیروگاههای هستهای کوچک تفاهمنامهای امضا کردند. دو روز بعد، شرکت انرژی اتمی دولتی روسیه، روساتم، برای ساخت چهار نیروگاه هستهای در ایران با تهران قراردادی ۲۵ میلیارد دلاری بست.
دیوید جلیلوند، رئیس شرکت مشاوره سیاسی اورینت مترز مستقر در برلین، به دویچهوله گفت: «روسیه مهمترین شریک بینالمللی در برنامه هستهای ایران است، اما آنچه باید در نظر گرفت، این است که مسکو تاکنون وعدههای زیادی به تهران داده، اما به تعداد کمی از آنها عمل کرده است.»
جمهوری اسلامی در حال حاضر تنها یک نیروگاه هستهای فعال دارد که روسیه در بوشهر آن را ساخته است. در سال ۲۰۱۶، ساخت دومین رآکتور در بوشهر هم اعلام شد، اما هنوز اجرایی نشده است.
کارشناس گفتگوکننده با دویچهوله با اشاره به اینکه بعید میداند این یادداشت تفاهم جدید بهزودی محقق شود، گفت: «روسیه به تقویت موقعیت راهبردی ایران در خاورمیانه علاقه چندانی ندارد، که بخشی از آن به دلیل روابطش با اسرائیل، کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس و ترکیه است. به همین دلیل بهرغم آنچه نشان میدهد، قصد همکاری جدی با جمهوری اسلامی را ندارد.»
در طول جنگ ۱۲ روزه اخیر اسرائیل و جمهوری اسلامی هم تهران حمایت زیادی از مسکو دریافت نکرد. این در حالی است که مسکو و تهران در ماه ژانویه، یک پیمان همکاری راهبردی امضا کردند که هدف آن تقویت همکاری در بخشهای مختلفــ از جمله نظامی، انرژی هستهای، فناوری پیشرفته و همکاری مالی برای مبارزه با تحریمهای بینالمللیــ بود.
این توافق بر اساس سند راهبردی ۲۰ ساله که ابتدا در سال ۲۰۰۱ به امضا رسید، تهیه شد که به صورت دورهای تمدید شد و بهعنوان پایه و اساس همکاری در بخشهای انرژی، دفاع و نظامی عمل میکند.
تهران برای جنگ مسکو در اوکراین، پهپادها و سلاح تامین کرد و حتی به قیمت به خطر افتادن روابطش با اروپا، به یکی از مهمترین حامیان مسکو، تبدیل شد، اما چندین فروند جنگنده سوخو۳۵ روسی را که برای نوسازی نیروی هوایی خود سفارش داد، هنوز تحویل نگرفته است.
روسیه میگوید این هواپیماها هنوز در حال تولیدند، اما این فقدان حمایت بهموقع از تهران آن هم در شرایطی که جنگ اخیر با اسرائیل بهوضوح نقاط ضعف دفاع هوایی جمهوری اسلامی را آشکار کرد، در داخل انتقادهایی را درباره روابط تهران و مسکو به همراه داشت.
بهعنوان نمونه، محمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، با انتقاد از این موضوع گفت: «توافق راهبردی با روسیه مضحکهآمیز بود. روسیه قابلاعتماد نیست. باور به اینکه در کنار ما میایستد یا با آمریکا مقابله میکند، پوچ است.»
تصویر روسیه در جامعه ایران نیز همینقدر منفی است. یک استاد دانشگاه در تهران به دویچهوله گفت: «مردم میدانند که روسیه در لحظات حساس ایران را رها میکند و بسیاری متقاعد شدهاند که دولت فقط برای حفظ حاکمیت خود به مسکو چسبیده است، نه به نفع مردم.»
با وجود درسهایی که تهران از جنگ ۱۲ روزه آموخت، بخشهای از نیروهای جمهوری اسلامی ایران همچنان خواستار تعمیق بیشتر همکاری با مسکو هستند. به باور برخی کارشناسان، این موضوع نشان میدهد که نفوذ روسیه در مراکز قدرت جمهوری اسلامی ایران انکارناپذیر است.
ناظران معتقدند که روسیه به گسترش دایره قدرتهای هستهای در خاورمیانه بیثبات هیچ علاقهای ندارد و وعدههایی که به تهران میدهد، پوچ است. به باور این عده، قابل تصور است که مسکو بتواند فناوریهایی را که تهران از لحاظ نظری میتواند برای یک برنامه نظامی نیاز دارد، تامین کند، با این حال، حمایت مستقیم در ساخت بمب هستهای منتفی است.
دویچهوله به نقل از یکی از کارشناسانی که با آنها گفتگو کرد، نوشت: «روسیه در درجه اول از کارت ایران بهعنوان بخشی از موضع مذاکره خود با ایالات متحده استفاده راهبردی میکند. چنانچه در گذشته نیز بارها خود را بهعنوان یک میانجی معرفی کرده است.»
او تاکید میکند که «بعید است روسیه واقعا بخواهد در موضوع هستهای ایران، میانجیگری کند، بلکه با توجه به جنگ در اوکراین، هدف اصلی مسکو این است که خود را بهعنوان یک شریک ظاهرا سازنده برای ایالات متحده معرفی کند و از این طریق بین واشنگتن و اروپا شکاف بیندازد.»
