کمیته نروژی نوبل روز جمعه ۱۰ اکتبر (۱۸ مهر) اعلام کرد که جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۵ به ماریا کورینا ماچادو، فعال دموکراسی‌خواه و رهبر مخالفان دولت ونزوئلا، اهدا شده است؛ این زن در یک سال گذشته به دلیل فشارهای امنیتی رژیم ونزوئلا، در خفا زندگی کرده است.

یورگن واتنه فریدنس، رئیس کمیته نروژی نوبل در اسلو، هنگام اعلام این خبر گفت: «ماچادو به دلیل تلاش‌های خستگی‌ناپذیرش در ترویج حقوق دموکراتیک مردم ونزوئلا و مبارزه برای گذار عادلانه و مسالمت‌آمیز از دیکتاتوری به دموکراسی، شایسته دریافت این جایزه شناخته شد.»

ماچادو در پیامی ویدیویی که تیم رسانه‌ای او برای خبرگزاری فرانسه فرستاد، گفت: «من هنوز بهت‌زده هستم.»

کمیته نوبل در بیانیه‌اش، با اشاره به وضعیت وخیم حقوق‌بشری در این کشور آمریکای جنوبی گفت: «ونزوئلا از کشوری نسبتا دموکراتیک و مرفه، به یک رژیم اقتدارگرای بی‌رحم تبدیل شده که اکنون با بحران انسانی و اقتصادی عمیقی روبرو است. دستگاه سرکوب خشونت‌آمیز دولت علیه این کشور به کار گرفته شده است و نزدیک به هشت میلیون نفر از ونزوئلا گریخته‌اند.»

این کمیته تاکید کرد که رژیم نیکلا مادورو با تقلب در انتخابات، پیگردهای قضایی و زندان، اپوزیسیون را به‌ شکل سازمان‌یافته سرکوب کرده و ماچادو در چنین شرایطی، به عنوان «چهره‌ای کلیدی و وحدت‌بخش در اپوزیسیونی که زمانی عمیقا دچار شکاف بود»، نقشی تعیین‌کننده ایفا کرده است.

در بیانیه کمیته نوبل آمده است: «او یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های شجاعت مدنی در آمریکای لاتین در سال‌های اخیر است. او با وجود تهدیدهای جدی علیه جانش، در کشور باقی مانده و همین تصمیم، الهام‌بخش مبارزات میلیون‌ها نفر شده است.»

ماچادو پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴، نامزد اصلی اپوزیسیون بود، اما حکومت با ممانعت از ثبت نام او، مانع حضورش در انتخابات شد. پس از آن، او از ادموندو گونزالس اوروتیا، دیپلمات سابق و چهره‌ای کمتر شناخته‌شده، به‌عنوان نماینده خود حمایت کرد.

تا پیش از اعلام رسمی نام برنده، اسم ماچادو در میان گزینه‌های مطرح برای جایزه صلح نوبل نبود و انتخاب او بسیاری را شگفت‌زده کرد.

ترامپ به نوبل صلح نرسید

در حالی که انتخاب ماچادو برای بسیاری غیرمنتظره بود، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به‌صراحت از تمایلش برای کسب این جایزه سخن گفته بود. او از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵ بارها گفته که به دلیل ایفای نقش در «حل بسیاری از مناقشات جهانی»، سزاوار دریافت این جایزه است. 

فریدنس، رئیس کمیته نروژی نوبل، در پاسخ به پرسش‌ها درباره علت اهدا نشدن این جایزه به دونالد ترامپ، با وجود گمانه‌زنی‌ها و درخواست تعدادی از رهبران جهان از جمله پاکستان و اسرائیل گفت: «کمیته نوبل تحت تاثیر کارزارها یا فشارهای رسانه‌ای قرار نمی‌گیرد. ما هر سال هزاران نامه درخواست دریافت می‌کنیم، اما تصمیم ما فقط بر اساس معیارهای آلفرد نوبل اتخاذ می‌شود.»

جایزه‌ای با ارزش نمادین و مالی

جایزه صلح نوبل یک مدال طلا، یک دیپلم افتخار و مبلغی معادل ۱.۲ میلیون دلار است و مراسم رسمی اعطای آن روز ۱۰ دسامبر، در سالروز درگذشت آلفرد نوبل در سال ۱۸۹۶، در اسلو برگزار خواهد شد. این جایزه تنها جایزه نوبلی است که در اسلو اعطا می‌شود. سایر جوایز نوبل در استکهلم تقدیم می‌شوند.

این جایزه سال گذشته به جنبش ضدهسته‌ای ژاپن، متشکل از بازماندگان بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی، تعلق گرفت.

فصل نوبل ۲۰۲۵ با اعلام برنده جایزه اقتصاد در روز دوشنبه پایان خواهد یافت.

از نگاه تحلیلگران، اعطای جایزه صلح نوبل به ماریا کورینا ماچادو، پیام آشکار جامعه جهانی به حکومت‌های اقتدارگرا تعبیر شده است که بر نقش تعیین‌کننده مقاومت مدنی، شجاعت شخصی و مبارزه مسالمت‌آمیز برای دموکراسی تاکید دارد. انتخاب او نه‌تنها بازتابی از وضعیت بحرانی ونزوئلا است، بلکه نمادی از اراده مردم برای ایستادگی در برابر سرکوب و تلاش برای آینده‌ای آزادتر به شمار می‌رود.

امسال برای نخستین بار در تاریخ ۱۲۵ ساله جایزه صلح نوبل، دو رسانه‌ سرویس جهانی بی‌بی‌سی و شبکه ملی نروژ اجازه یافتند به پشت‌صحنه محرمانه تصمیم‌گیری کمیته نوبل نروژ راه یابند؛ جایی که اعضا، طبق سنتی که از سال ۱۹۰۱ آغاز شد، در سکوت و به دور از چشم خبرنگاران درباره سرنوشت معتبرترین جایزه جهان گفتگو می‌کنند.

در بخشی از متن وصیت‌نامه نوبل در سال ۱۸۹۵ آمده است: «جایزه باید به کسی اهدا شود که بیشترین تلاش را برای برادری میان ملت‌ها، لغو یا کاهش نیروهای نظامی دائمی، یا برگزاری و ترویج کنگره‌های صلح انجام داده باشد.»