در حالی که تیم ملی فوتبال ایران در رقابت‌های جام کافا نتوانست نمایش درخشانی ارائه دهد و حتی در برابر تاجیکستان نیز متوقف شد، باید گفت که برنده مطلق در این مسابقات عملا صداوسیما است.
گزارشی که روزنامه فرهیختگان روز شنبه ۱۵ شهریور منتشر کرده است نشان می‌دهد که تنها از محل تبلیغات پخش سه مسابقه تیم ملی ایران در این تورنمنت، بیش از دو هزار میلیارد تومان عاید صداوسیما شده است؛ رقمی نجومی که از هزینه اردوها و آماده‌سازی یک سال تیم ملی فوتبال ایران یا بودجه یک ساله تمامی باشگاه‌های لیگ برتری ایران نیز بیشتر است.
مردادماه امسال، ایندیپندنت فارسی در گزارشی خبر داده بود که براساس گزارش‌های رسمی، میزان درآمد سالیانه صداوسیمای جمهوری اسلامی از نمایش تبلیغات بازرگانی هنگام پخش مسابقات داخلی و آسیایی تیم‌های باشگاهی و تیم ملی فوتبال ایران به بیش از یک میلیارد دلار می‌رسد، اما این نهاد حکومتی همچنان از پرداخت حتی درصدی از این درآمد هنگفت به باشگاه‌ها و فدراسیون فوتبال ایران خودداری می‌کند.
اکنون مطابق محاسباتی که روزنامه فرهیختگان ارائه داده، با توجه به آنکه صداوسیما در سال ۱۴۰۴ بابت پخش هر ثانیه تبلیغ تلویزیونی در زمان اوج مخاطب بیش از ۵۷۸ میلیون تومان دریافت می‌کند، در دیدار ایران و افغانستان ۵۳۷.۶ میلیارد تومان به حساب صداوسیما واریز شده است. این عدد، با توجه به آمار وبسایت «ترانسفرمارکت»، تقریبا با ارزش کل بازیکنان تیم ملی افغانستان برابر است. در مسابقه ایران و هند نیز درآمد تلویزیون حکومتی به بیش از ۶۰۷ میلیارد تومان رسید. همچنین در بازی حساس ایران برابر تاجیکستان، رقم دریافتی صداوسیما حدود ۷۱۶ میلیارد تومان بوده است. با توجه به آنکه ایران در مسابقه فینال جام کافا به مصاف ازبکستان خواهد رفت و طبیعتا نرخ تبلیغات تلویزیونی برای این مسابقه حساس، بیش از سه مسابقه قبلی خواهد بود، درنتیجه میزان درآمد کلی صداوسیما از چهار مسابقه ایران در جام کافا، با وجود تمامی تخفیف‌هایی که مدیران صداوسیما مدعی آن‌‌اند، از دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نیز فراتر خواهد رفت.
این ارقام در حالی به جیب رسانه تحت مدیریت رهبر جمهوری اسلامی می‌رود که فوتبال ایران از حق پخش تلویزیونی، که در تمام دنیا یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی باشگاه‌ها است بی‌بهره است؛ نه تیم ملی سهمی از این درآمدهای هنگفت دارد و نه باشگاه‌ها. حتی در سال‌های اخیر، وقتی مدیران پرسپولیس، استقلال یا فدراسیون فوتبال تلاش کردند با شبکه‌های خارجی برای فروش حق پخش مذاکره کنند، با تهدید، پرونده‌سازی و فشار نهادهای امنیتی مواجه شدند، تا جایی که رئيس پیشین فدراسیون فوتبال ایران در مقطعی به دلیل همین پیگیری‌ها تهدید به بازداشت شد.
در شرایطی که امروزه در بسیاری از لیگ‌های فوتبال در جهان، بین ۵۰ تا ۷۰ درصد درآمد باشگاه‌های فوتبال از محل حق پخش تلویزیونی و قرارداد باشگاه‌ها با شبکه‌های تلویزیونی و شرکت‌های تبلیغاتی تامین می‌شود، علی کفاشیان، رئيس سابق فدراسیون فوتبال ایران، آذرماه سال گذشته اذعان کرد که در دوران ریاست او بر این فدراسیون، شماری از مقام‌های امنیتی و مدیران صداوسیما به دلیل درخواست کفاشیان برای دریافت مبلغ حق پخش تلویزیونی مسابقات فوتبال با او «برخورد» کرده و به او «حرف زور» زده‌اند.
او توضیح داد که در واکنش به طفره رفتن مدیران صداوسیما از پرداخت حق پخش تلویزیونی به بهانه بی‌پولی، در آستانه عقد قرارداد با شبکه الجزیره قطر برای فروش حق پخش تلویزیونی مسابقات باشگاهی و ملی بود که مدیران صداوسیما و تعدادی از چهره‌های حکومتی بار دیگر با سوءاستفاده از قدرتشان مانع این اتفاق شدند.
ماجرای جام کافا نیز یک استثنا نیست، بلکه بخشی از یک روند دائمی است. تنها در تابستان گذشته، صداوسیما از محل پخش تبلیغات در مسابقات لیگ برتر ایران بیش از ۳۲ هزار میلیارد تومان درآمد داشت. از طرفی، با توجه قیمت حدود ۶۸ هزار تومانی دلار در پاییز ۱۴۰۳ و گزارش فرهیختگان از درآمد یک هزار و ۸۰۰ میلیارد تومانی صداوسیما بابت دو مسابقه، ۱۸ مسابقه سرخابی‌ها در فصل جاری لیگ نخبگان درآمدی حدود ۲۳۵ میلیون دلار به خزانه صداوسیما واریز کرده است که مجموع درآمدهای صداوسیما را از تبلیغات تلویزیونی در زمان پخش مسابقات آسیایی و لیگ برتری، به مبلغ هنگفت ۸۷۵ میلیون دلار می‌رساند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این تضاد آشکار بین درآمد نجومی صداوسیما و فقر ساختاری باشگاه‌ها و تیم ملی ایران، پیامدهای سنگینی برای فوتبال ایران داشته است. در حالی که تیم‌های عربی حوزه خلیج فارس با اتکا به درآمدهای حق پخش و حمایت‌های مالی شفاف، توان جذب ستاره‌های بین‌المللی را دارند، باشگاه‌های ایرانی ناچارند تیم خود را با بودجه‌ای در حد ۲۰ تا ۲۵ میلیون دلار اداره کنند. نتیجه این تبعیض چیزی جز عقب‌ماندگی فوتبال ایران نیست.
ماجرای زورگویی صداوسیما تنها به نپرداختن حق پخش محدود نمی‌شود. این سازمان نه‌تنها سهم باشگاه‌ها را نمی‌دهد، که هرگونه تلاش برای یافتن مسیر جایگزین را هم با تهدید و فشار متوقف می‌کند. حتی طرح استفاده از سرویس‌های استریم آنلاین یا فروش حق پخش به شبکه‌های خارجی، که می‌توانست میلیاردها تومان درآمد برای باشگاه‌ها فراهم کند، با دخالت مستقیم نهادهای حکومتی ناکام ماند.
به بیان دیگر، صداوسیما با حمایت سیاسی و امنیتی، عملا یک انحصار مطلق ایجاد کرده است، انحصاری که هم درآمدهای میلیاردی را به خزانه سازمانی ناکارآمد و زیان‌ده سرازیر می‌کند، و هم فوتبال ایران را از یکی از اصلی‌ترین منابع مالی برحقش محروم می‌کند. این وضعیت در هیچ کشور دیگری سابقه ندارد. در اروپا، آمریکای جنوبی و همچنین کشورهای همسایه مانند عربستان و قطر، بخش بزرگی از هزینه باشگاه‌ها از محل حق پخش تلویزیونی تامین می‌شود.
