پژوهشی تازه در آمریکا نشان می‌دهد مصرف بیشتر ماهی پخته می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را به‌ویژه در زنان سیاهپوست کاهش دهد. این گروه در ایالات متحده بالاترین نرخ ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری را دارند. 

به‌ گزارش ایتنگ‌ول، در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۴۸ هزار مورد جدید سرطان روده بزرگ و مقعد در ایالات متحده ثبت شد و در سال ۲۰۲۳، بیش از ۵۰ هزار نفر در اثر این بیماری جان باختند. سیاهپوستان آمریکایی نه‌تنها بیشترین نرخ ابتلا را دارند، بلکه احتمال مرگ ناشی از این سرطان هم در آن‌ها بیشتر از سایرین است.

دانشمندان می‌دانند رژیم غذایی در افزایش خطر ابتلا به سرطان نقش دارد. به‌طور مثال، شواهد نشان می‌دهد کسانی که رژیم گیاهخواری دارند، کمتر از کسانی که گوشت می‌خورند، به سرطان دچار می‌شوند. خوردن برخی مواد غذایی مانند کلم بروکلی، گردو و حبوبات هم با کاهش خطر سرطان روده بزرگ مرتبط دانسته شده است و مصرف بیشتر فیبر نیز می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.

پژوهشگران دانشگاه بوستون در مطالعه‌ای که نتایج آن در نشریه تغذیه (Journal of Nutrition) منتشر شد، به رابطه میان مصرف ماهی، اسیدهای چرب غیراشباع (PUFAs) و سرطان روده بزرگ پرداختند و به‌ویژه بر زنان سیاه‌پوست آمریکایی تمرکز کردند. داده‌ها از مطالعه طولانی‌مدت «سلامت زنان سیاه‌پوست» گردآوری شد که بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۲۱ انجام شد. نکته مهم اینکه مشخص شد آن‌هایی که ماهی پخته شده در فر را در رژیم غذایی داشتند نرخ ابتلای کمتری داشتند. این موضوع شامل مصرف کل ماهی نمی شود و فقط «ماهی پخته‌شده» این اثر را داردو. احتمالا به این دلیل که مصرف کل ماهی شامل انواع ماهی، از جمله ماهی‌های با اسید چرب غیر اشباع اندک و انواع روش‌های پخت و پز، از جمله سرخ کردن، می‌شود.

در مجموع، داده‌های ۵۲ هزار و ۶۹۰ زن ۲۱ تا ۶۹ ساله تحلیل شد که از میان آن‌ها ۶۸۷ نفر طی ۲۴ سال پیگیری، به سرطان روده بزرگ مبتلا شدند. در تحلیل آماری، عوامل جمعیت‌شناختی و پزشکی مختلفی مانند سن، میزان کالری مصرفی روزانه، ابتلا به دیابت نوع ۲، شاخص توده بدنی، سیگار کشیدن، مصرف الکل، مصرف گوشت قرمز و فراوری‌شده، مصرف میوه و سبزیجات، سطح تحصیلات، سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ، مصرف آسپرین و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، فعالیت بدنی، وضعیت یائسگی و استفاده از هورمون جایگزین نیز لحاظ شد.

شرکت‌کنندگان دو پرسشنامه را تکمیل کردند: یکی در سال ۱۹۹۵ با ۶۸ ماده غذایی و دیگری در سال ۲۰۰۱ با ۸۵ ماده. داده‌ها به پژوهشگران اجازه داد الگوی غذایی این زنان را بررسی کنند. سپس آن‌ها را بر اساس میزان مصرف ماهی، به چهار گروه از کمترین میزان مصرف تا بیشترین مصرف، تقسیم کردند.

نتایج نشان داد زنانی که بیشترین میزان ماهی پخته را مصرف می‌کردند، ۲۶ درصد کمتر در معرض ابتلا به سرطان روده بزرگ بودند. نکته این بود که کاهش خطر تنها با مصرف ماهی پخته مشاهده شد و نه مجموع کل ماهی مصرفی. علت می‌تواند این باشد که در آمار کل مصرف ماهی، انواع ماهی با اسیدهای چرب مفید کمتر و همچنین روش‌های پخت ناسالم مانند سرخ‌ کردن هم محاسبه شد.

وقتی محل بروز سرطان نیز بررسی شد، مصرف بالای ماهی پخته با ۴۴ درصد کاهش خطر ابتلا به  سرطان روده بزرگ «پروگزیمال» (بخش ابتدایی روده بزرگ در سمت راست بالای شکم) همراه بود. علاوه بر این، مصرف بیشتر امگا‌ــ۳ و نسبت سالم امگا‌ــ۳ به امگاــ۶ هم با کاهش ۳۹ تا ۵۳ درصدی خطر روده بزرگ پروگزیمال مرتبط بود.

البته محدودیت‌هایی نیز وجود دارد: استفاده از پرسشنامه‌های غذایی همواره با احتمال خطای حافظه همراه است، یعنی شرکت‌کنندگان تخمین می‌زنند که چه مقدار و هر چند وقت یک‌بار غذا خورده‌اند. همچنین نتایج مطالعه فقط قابل‌تعمیم به جامعه زنان سیاه‌پوست آمریکایی است و لزوما سایر گروه‌ها مشمول آن نمی‌شوند.

در هر صورت متخصصان می‌گویند بهترین راه برای پیشگیری از سرطان انتخاب سبک زندگی سالم است که مصرف فراوان میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات، محدود کردن گوشت قرمز و فراوری‌شده، پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین و الکل، داشتن تحرک بدنی و حفظ وزن مناسب از جمله موارد آن به شمار می‌روند.

گنجاندن ماهی در رژیم غذایی، دو تا سه بار در هفته، ترجیحا به صورت پخته یا بخارپز، هم می‌تواند راهکاری ساده و موثر باشد. حتی استفاده از کنسرو ماهی سالمون یا تن در سالاد یا ساندویچ هم انتخابی مفید است.