در حالی‌ که دولت ترامپ تاکنون موفق نشده است به جنگ غزه پایان دهد، در سوریه و لبنان آرام اما پیوسته پیشرفت کرده است. اکسیوس در مطلبی به این موضوع می‌پردازد و می‌نویسد این تلاش‌های دیپلماتیک که عمدتا در واشینگتن و رسانه‌ها نادیده گرفته شده‌اند، می‌توانند تغییرات تاریخی در خاورمیانه در پی داشته باشند.

ابتکارات دولت ترامپ در سوریه و لبنان در ادامه موفقیت‌های دیگر مانند توافق صلح میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان است که سه هفته پیش در واشینگتن امضا شد. 

نکته قابل توجه این است که توافق‌ها نه به‌واسطه مداخله مستقیم ترامپ بلکه از طریق فرستادگانی پیش برده می‌شوند که از نام ترامپ بهره می‌گیرند. یک مقام آمریکایی توضیح داد بسیاری ترامپ را قدرتمند می‌دانند و می‌خواهند در کنار او قرار گیرند، و این در سال ۲۰۲۵ پنجره‌ای برای دیپلماسی معنادار ایجاد کرده است.

تیم ترامپ از دو رهبر تازه اعلام پشتیبانی کرده است: احمد الشرع، که پس از سقوط بشار اسد به ریاست‌جمهوری سوریه رسید، و جوزف عون، رئیس‌جمهوری لبنان و فرمانده پیشین ارتش که پس از شکست حزب‌الله از اسرائیل به قدرت رسید.

ترامپ در ماه مه اعلام کرد تحریم‌های آمریکا علیه سوریه را لغو خواهد کرد و سپس تام باراک را که با دوستی ۴۰ ساله‌ دارد، به‌عنوان فرستاده آمریکا در سوریه منصوب کرد. ماموریت باراک عادی‌سازی روابط، تثبیت اوضاع کشور، و بررسی امکان توافق صلح با اسرائیل است.

مشکلات به‌سرعت بروز کردند، اسرائیل در ژوییه دمشق را بمباران کرد و در نزدیکی شهر سویدا با نیروهای سوری درگیر شد. باراک و مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، وارد عمل شدند و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، را مهار و آتش‌بسی شکننده برقرار کردند.

چند هفته بعد، باراک در پاریس نشستی سه‌جانبه میان رون درمر، وزیر امور راهبردی اسرائیل، و اسعد الشیبانی، وزیر خارجه سوریه، برگزار کرد، که نخستین دیدار دیپلماتیک سطح‌بالا میان دو کشور از زمان مذاکرات صلح سال ۲۰۰۰ به میزبانی بیل کلینتون بود. رسانه دولتی سوریه پس از نشست دوم گزارشی در این مورد منتشر کرد که اولین اعلام علنی تعامل با اسرائیل در بیش از ۲۵ سال اخیر بود. 

دو طرف اکنون در حال بررسی توافق امنیتی جدیدی برای جایگزینی پیمان جداسازی نیروها در سال ۱۹۷۴ و گفت‌وگو درباره ایجاد گذرگاه‌های بشردوستانه برای جامعه دروزی سوریه‌اند. هرچند هنوز توافقی حاصل نشده است، مقام‌های آمریکایی تاکید دارند که گفت‌وگوها سازنده، محترمانه و عاری از خصومت بوده است، که تغییری مهم نسبت به تنش‌های گذشته محسوب می‌شود.

باراک دو ماه پیش مسئولیت پرونده لبنان را نیز بر عهده گرفت. اهداف او تقویت دولت لبنان، خلع‌سلاح حزب‌الله و ایجاد زمینه برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل است.

آمریکا طرحی برای پایان دائمی خصومت‌ها پیشنهاد کرده و یادآور شده که آتش‌بس نوامبر ۲۰۲۳ هرگز کامل اجرا نشده است. در پاسخ، کابینه لبنان اخیرا به ارتش دستور داده است طرحی برای خلع‌سلاح حزب‌الله تهیه کند؛ اقدامی بی‌سابقه در کشوری که این گروه دهه‌ها قدرت نظامی و سیاسی را در دست داشته است.

هم‌زمان، باراک و مورگان اورتگاس، دیپلمات آمریکایی، از اسرائیل خواسته‌اند حملاتش در لبنان را کاهش دهد و از جنوب این کشور به‌تدریج عقب‌نشینی کند. آن‌ها روز یکشنبه با نتانیاهو، درمر و وزرای دفاع و خارجه اسرائیل دیدار کردند. مقام‌های اسرائیلی استقبال کردند اما پیشرفت این طرح را به توانایی ارتش لبنان در مهار حزب‌الله منوط دانستند.

این دو دیپلمات سپس به بیروت سفر کردند. پیش از ورود آن‌ها، نتانیاهو طرح لبنان برای خلع‌سلاح حزب‌الله تا پایان ۲۰۲۵ را «تصمیمی تاریخی» خواند و وعده داد اسرائیل در صورت اجرای این طرح، اقدام‌های متقابل از جمله کاهش مرحله‌ای حضور نیروهای اسرائیلی را در هماهنگی با سازوکار امنیتی تحت رهبری آمریکا انجام خواهد داد.

هر دو روند هنوز با تحقق فاصله زیادی دارند. اما این پیشرفت‌های اولیه، هرچند دور از چشم افکار عمومی بین‌المللی، حاکی از نفوذ ترامپ در منطقه است.