از اواسط ژوئن که اسرائیل و جمهوری اسلامی درگیر جنگی ۱۲ روزه شدند، ایران با اختلالی بی‌سابقه در سامانه‌ موقعیت‌یابی جهانی (جی‌پی‌اس) مواجه شده است. به گزارش فرانسه ۲۴، این اختلال‌ها که وزارت ارتباطات جمهوری اسلامی آن را به دلایل «امنیتی و نظامی» ضروری خوانده است، مشکلات گسترده‌ای برای شهروندان عادی و کسب‌وکارهایی که به فناوری‌های ناوبری وابسته‌اند ایجاد کرده است. 

سامانه جی‌پی‌اس نه تنها برای مسیریابی و حمل‌ونقل روزمره حیاتی است، بلکه در هدایت موشک‌ها، پهپادها و راکت‌ها نیز نقش کلیدی دارد. به نوشته فرانسه ۲۴، جمهوری اسلامی مدت‌ها است در اطراف مناطق حساس نظامی از ایجاد پارازیت و فریب جی‌پی‌اس استفاده می‌کند، اما موج اخیر طولانی‌ترین و گسترده‌ترین اختلالی است که تاکنون رخ داده است.

تاثیر این اختلال‌ها به‌ویژه بر رانندگان تاکسی اینترنتی، خدمات تحویل کالا و اپلیکیشن‌های نقشه‌خوانی بسیار شدید بوده است. در بسیاری مناطق، به‌ویژه اطراف تهران، کاربران موقعیت مکانی‌شان را روی نقشه صدها کیلومتر دورتر از موقعیت واقعی مشاهده می‌کنند.

فولادی، راننده ۳۵ ساله اسنپ، می‌گوید: «برای رفت‌وآمد یا باید حافظه قوی برای مسیرها داشت یا شهر را خوب شناخت.» اما او که اصالتا اهل استان لرستان است و با کوچه‌پس‌کوچه‌های پرپیچ‌وخم پایتخت آشنا نیست، و اغلب از بن‌بست‌ سر درمی‌آورد.

او در ادامه می‌افزاید: «فقط مسافرانی را سوار می‌کنم که مسیر را بلد باشند.» و توضیح داد این راهبرد درآمدش را به‌شدت کاهش داده است.

 جواد آمل، مدیرعامل اپلیکیشن نقشه «نشان»، گفته است در هفته‌های اخیر تعداد کاربران فعال روزانه ۱۵ درصد کاهش یافته و فعالیت‌های ناوبری روی این اپلیکیشن ۲۰ درصد افت داشته است.

این اختلال‌ها نگرانی عمومی درباره اقتصاد شکننده ایران را افزایش داده است، اقتصادی که زیر بار دهه‌ها تحریم بین‌المللی، سوءمدیریت و بازگشت کارزار «فشار حداکثری» دونالد ترامپ در اوایل ۲۰۲۵ کمر خم کرده است. 

گفت‌وگوهای هسته‌ای با واشینگتن که در آوریل آغاز شد، پس از حملات اسرائیل و آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران در ژوئن متوقف شد. برای بسیاری از شهروندان، از جمله فولادی، جنگ و پیامدهایش آینده را «منجمد کرده است». 

خبرگزاری خبرآنلاین هشدار داده است که اختلال جی‌پی‌اس موجب «خسارت جانبی» به اقتصاد دیجیتال و امنیت عمومی از جمله تاخیر در خدمات اورژانس شده است.

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات، این اختلال‌ها را پرهزینه و با کارایی دفاعی محدود توصیف کرد و یادآور شد که اپراتورهای پهپاد به‌راحتی می‌توانند به سیستم‌های موقعیت‌یابی جایگزین روی آورند. 

احسان چیت‌ساز، معاون وزیر ارتباطات، نیز ضمن تایید پیامدهای منفی این اختلال بر زندگی غیرنظامیان، گفت این اختلال‌ها و محدودیت‌های اینترنتی به کسب‌وکارها آسیب زده و «بی‌اعتمادی و یأس اجتماعی» ایجاد کرده است. او پیشنهاد کرد که جمهوری اسلامی برخی خدمات مکان‌محورــ از جمله در حوزه حمل‌ونقل و کشاورزی‌ــ را به‌تدریج از جی‌پی‌اس به سامانه ماهواره‌ای چینی بیدو منتقل کند که از سال ۲۰۲۰ عملیاتی شده و به رقیبی جهانی برای جی‌پی‌اس آمریکا تبدیل شده است. 

با این حال، کارشناسانی مانند امیر رشیدی از گروه «میان» در آمریکا هشدار می‌دهند که چنین انتقالی پرهزینه و نیازمند تغییرات گسترده در زیرساخت‌ها خواهد بود و ایران در حال حاضر در «فضای سایبری به‌شدت آسیب‌پذیر» است.

بسیاری در ایران معتقدند رویارویی دیگری با اسرائیل در پیش است، زیرا اسرائیل و آمریکا همچنان تهدید می‌کنند اگر جمهوری اسلامی برنامه هسته‌ای را از سر بگیرد، حمله‌ای دیگر صورت می‌گیرد.

محمدحسین قنبری، راننده ۳۲ ساله اسنپ، می‌گوید: «اوضاع نامشخص است و نمی‌توانیم برنامه‌ریزی کنیم. آینده نامعلوم است.»

او می‌افزاید: «نمی‌دانیم دوباره جنگی درمی‌گیرد یا چه پیش خواهد آمد.»