روز چهارشنبه نهم آبان، حدود دو سال پس از تصویب قانون ممنوعیت واردات و ثبت (رجیستری) گوشی‌های آیفون۱۴ و بالاتر، ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت چهاردهم، با انتشار دو پست در شبکه اجتماعی ایکس خبر داد که طبق مصوبه هیئت‌ دولت و با همکاری وزارت صمت و معاون حقوقی رئیس‌جمهوری، ممنوعیت واردات و ثبت گوشی‌های آیفون در ایران برداشته شده است.

هم‌زمان، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت مسعود پزشکیان، نیز رفع ممنوعیت ثبت گوشی‌های آیفون را تایید کرد؛ با این حال هم‌ سخنگوی دولت و هم وزیر ارتباطات از توضیح بیشتر درباره سازوکار واردات و ثبت گوشی‌های آیفون خودداری کردند و گفتند که آیین‌نامه اجرایی آن «به‌زودی» و «بعدا» اعلام خواهد شد.

رفع ممنوعیت واردات و رجیستری گوشی‌های آیفون واکنش‌های زیادی در پی داشت. برخی آن را اقدامی در جهت رونق بازار موبایل توصیف کردند و برخی نیز افزایش درآمد دولت از محل رجیستری را یادآور شدند. طرحی که میراث محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت حسن روحانی، است.

طرح ثبت یا رجیستر کردن گوشی‌ها در دولت دوازدهم و با ادعای مبارزه با سرقت‌ اجرایی شد. در آن زمان، آذری جهرمی مدعی بود که این اقدام سرقت و قاچاق گوشی را کاهش می‌دهد. اما آنچه در نهایت اتفاق افتاد، کاهش سرقت موبایل یا پدیده موسوم به «گوشی‌قاپی» نبود و به درآمدزایی دولت از محل رجیستر کردن گوشی‌ها، طبقه‌بندی اطلاعات مردم و ایجاد محدودیت‌ بیشتر برای آنان منجر شد.

ممنوعیت واردات و رجیستری گوشی‌های آیفون که زمزمه‌ آن از ماه‌های پایانی دولت دوازدهم آغاز شده بود، سرانجام اسفند ۱۴۰۱ با تصمیم دولت رئیسی و مجلس یازدهم به اجرا درآمد. از آن زمان به بعد، گوشی‌های آیفون مدل ۱۴ و بالاتر به «کالای قاچاق» تبدیل شدند و دیگر امکان ثبت و آنتن‌گیری نداشتند.

در همان زمان، مسئولان دولتی و برخی نمایندگان مجلس، دلایل مختلفی را در توجیه ممنوعیت واردات و ثبت گوشی‌های آیفون مطرح می‌کردند؛ از ادعاهایی مانند «جلوگیری از خروج ارز» گرفته تا «اقدام متقابل در برابر تحریم‌های آمریکا». برخی نیز یادآور شدند که منع واردات و ثبت گوشی‌های آیفون در نگرانی حکومتی‌ها از اتصال این گوشی‌ها به اینترنت ماهواره‌ای ریشه دارد.

با این حال منع واردات و رجیستری گوشی‌های آیفون، برخلاف ادعای مسئولان جمهوری اسلامی، نه در کاهش قیمت گوشی‌ تاثیر داشت و نه قاچاق گوشی آیفون را متوقف کرد؛ بلکه حتی به افزایش قیمت محصولات نشان تجاری اپل و دیگر مارک‌ها منجر شد.  طی دو سال گذشته، برخی فعالان بازار موبایل اذعان کردند که واردات آیفون از کانال‌های غیرقانونی به‌صورت مستمر ادامه دارد. از جمله رئیس انجمن موبایل که افشا کرد ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ و ۱۵ نه‌تنها به مدیریت منابع ارزی کمک نکرده که ورود غیر رسمی این دو مدل به خارج شدن حدود ۹۰۰ میلیون دلار ارز غیررسمی منجر شده است.

طی دو سال گذشته، دارندگان گوشی‌های آیفون۱۴ و بالاتر برای راه‌اندازی گوشی‌هایشان از روش‌های مختلف استفاده کردند. تابستان امسال، مهدی اسدی، رئیس انجمن موبایل، خبر داد با وجود ممنوعیت واردات، یک میلیون آیفون ۱۴ و ۱۵ در ایران آنتن می‌گیرند.

در جریان کارزارهای انتخاباتی ریاست‌‌جمهوری، محمدجواد آذری جهرمی طی گفت‌وگویی در شبکه اجتماعی ایکس افشا کرد که بیشتر دوستانش که آیفون۱۴ و ۱۵ دارند، یک کد زده‌اند و با اینترنت ۳جی از آن استفاده می‌کنند. به این شکل عملا سیستم رجیستری را دور زده‌اند و هزینه مالیات و عوارض ورود هم نمی‌دهند.

حالا آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد، دولت قصد دارد با رفع ممنوعیت واردات و رجیستری گوشی‌های آیفون با یک تیر دو نشان بزند؛ از یک سو برای خود درآمدزایی می‌کند و از سوی دیگر به جامعه این‌گونه القا شود که پزشکیان به وعده‌های انتخاباتی‌اش عمل می‌کند. حال‌ آنکه ثبت گوشی‌های آیفون به شرط پرداخت تعرفه‌های نجومی امکان‌پذیر است. مسئله‌ای که وزیر ارتباطات و سخنگوی دولت روز چهارشنبه از اشاره به آن طفره رفتند اما رئیس انجمن موبایل کمی پیش‌تر و بعد از جلسه با دولتی‌ها، از افزایش ۴۰ درصدی تعرفه ثبت آیفون در صورت رفع ممنوعیت خبر داد و گفت که چنین تصمیمی قیمت نهایی گوشی را بالا می‌برد.

اسدی به سایت زومیت گفت که برای تعیین تعرفه گمرکی واردات آیفون چندین نهاد از جمله وزارت صمت و کمیسیون اصل ۹۰ مجلس اعلام نظر خواهند کرد.

در خردادماه نیز برخی رسانه‌ها از جمله خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، خبر دادند که با لغو ممنوعیت واردات آیفون، سود بازرگانی آن طبق مصوبه هیئت دولت ۹۶ درصد تعیین می‌شود. به فاصله کوتاهی پس از اعلام این خبر، سایت فرارو در گزارشی نوشت:‌ «ترکش تعرفه ۹۶ درصدی واردات آیفون به مدل‌های قدیمی این نشان تجاری و دیگر انواع گوشی نیز اصابت کرد و قیمت آن‌ها را افزایش داد. مثلا یک گوشی معمولی سامسونگ که تا چند روز قبل حدود شش میلیون تومان قیمت داشت، حالا به مرز هفت میلیون تومان نزدیک شده است.»