دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی اعلام کرد که اعمال محدودیت از سوی طالبان و کاهش کمک‌ها در حوزه بهداشت، سلامت میلیون‌ها نفر را به خطر انداخته است. به گفته این نهاد، بحران بهداشت همگانی باعث شده است که مردم در افغانستان به شدت در معرض سوء‌تغذیه و بیماری‌های صعب‌العلاج قرار گیرند.
گزارش ۳۸ صفحه‌ای دیده‌بان حقوق بشر با عنوان «فاجعه‌ای پیش‌بینی‌پذیر در آینده: بحران بهداشت همگانی افغانستان»، که روز دوشنبه ۲۳ بهمن (۱۲ فوریه) منتشر شد، نشان می‌دهد که فروپاشی اقتصاد افغانستان بعد از تسلط طالبان در اوت ۲۰۲۱ به زیرساخت‌های بهداشتی آن کشور آسیب‌های جدی وارد کرده است.
در این گزارش آمده است که علاوه بر کاهش کمک‌های بشردوستانه، سیاست‌ها و اقدامات ظالمانه طالبان نیز سبب تشدید این بحران شده است.
دیده‌بان حقوق بشر برای تهیه این گزارش، از فوریه ۲۰۲۳ تا ژانویه ۲۰۲۴، در ۱۶ ولایت افغانستان با مسوولان سازمان‌های امدادگر داخلی و خارجی، کارکنان بهداشت و کارجویان مراکز بهداشتی مصاحبه کرده است.
به گفته این نهاد، ممنوعیت تحصیل زنان و دختران سبب شده برنامه‌های تربیت کارکنان زن در حوزه بهداشت مسدود شود، امری که قطعا موجب کمبود نیروی متخصص در آینده خواهد بود.
فرشته عباسی، پژوهشگر امور افغانستان در دیده‌بان حقوق بشر گفت: «از دست رفتن کمک‌های خارجی برای توسعه، و نقض حقوق بشر از سوی طالبان باعث بحران بهداشتی فاجعه‌بار در افغانستان شده که بیش از همه به زنان و دختران آسیب می‌رساند. طالبان مشارکت زنان در ارائه مراقبت‌های بهداشتی و دسترسی آنان به چنین مراقبت‌هایی را ممنوع کرده‌اند. همچنین هزینه سنگین درمان و دارو نیز بهره‌مندی از این مراقبت‌ها را برای بسیاری از افغان‌ها ناممکن کرده است.»
با این حال، این نهاد حقوق بشری از نمایندگان ویژه نشست دوحه در مورد افغانستان، که قرار است ۱۸ فوریه به میزبانی سازمان ملل برگزار شود، خواسته است که علاوه بر حمایت از تخصیص منابع به مراقبت‌های بهداشتی و خدمات ضروری مانند بانکداری، مدیریت آب و برق، «ستم‌جویی‌های» طالبان را در حوزه بهداشت نیز محکوم کند.
دیده‌بان حقوق بشر تاکید کرده است: «دولت‌ها می‌بایست در این جلسه به طالبان فشار بیاورند تا محدودیت‌های دسترسی زنان را به مراقبت‌های بهداشتی و تحصیل و اشتغال در این زمینه از میان بردارند. نمایندگان همچنین می‌بایست مسائل ساختاری را که مانع ثبات اقتصادی افغانستان شده است بررسی کنند، از جمله مسائلی در ساختار مدیریت آب، تأمین برق و سیستم بانکی.»
براساس تخمین سازمان ملل، ۲۳.۷ میلیون نفر، یعنی بیش از نیمی از جمعیت افغانستان، در سال ۲۰۲۴ به کمک‌های بشردوستانه نیاز خواهند داشت. کمک‌های فعلی سازمان‌های بشردوستانه هرچند حیاتی است، نمی‌تواند جایگزین تمامی خدمات ضروری شود که قبلا از سوی کمک‌کنندگان صورت می‌گرفت.
گزارش موسسه تحقیقاتی پرسش (PPRI) مستقر در واشنگتن نشان می‌دهد که قوانین سختگیرانه طالبان دسترسی زنان به سیستم درمانی را در افغانستان محدود کرده است.
در موارد مختلف، زنان بیمار جان خود را از دست دادند، اما طالبان مانع درمان آن‌ها به دست پزشک مرد شدند
✍️علی‌شیر شهیر… pic.twitter.com/etJLS9a9yd— IndyPersianAfg (@IndyPersianAfg) December 24, 2023
در عین حال، ممنوعیت اشتغال زنان در سازمان‌های بشردوستانه مانع امرار معاش زنان و خانواده ایشان و ارائه عادلانه کمک‌ها به آنان شده و بحران را تشدید کرده است. مقررات سختگیرانه حجاب و لزوم همراه‌داشتن محرم مانع سفر زنان برای کار یا درمان شده است.
پیش‌تر، گزارش موسسه تحقیقاتی پرسش (PPRI) در واشنگتن نیز نشان داد که قوانین سختگیرانه طالبان دسترسی زنان را به نظام درمان محدود کرده است.
براساس این گزارش، در حال حاضر بسیاری از زنان، به علت محدودیت‌هایی که طالبان وضع کرده‌اند، نمی‌توانند بدون سرپرست مرد به مراکز درمانی مراجعه کنند و، از سوی دیگر، کمبود زنان فعال در حوزه پزشکی و بهداشت سبب شده است که شمار زیادی از زنان از مراجعه به پزشک اجتناب کنند.
