کمتر از دو سال پس از اینکه ابراهیم رئیسی، ستاد احیای دریاچه ارومیه را منفعل کرد و مسئولیت این ستاد را با شمایل جدید به استاندار آذربایجان غربی سپرد، امیدها برای احیای دوباره دریاچه ارومیه به رویا تبدیل شد. حالا کار به جایی رسیده که یک روز جمع‌آوری شورابه‌های دریاچه خبرساز می‌شود و روزی دیگر مسئله مالچ‌پاشی بر بستر آن در کانون توجه قرار می‌گیرد؛ اتفاق‌هایی که بیش از هر زمان دیگری از مرگ و نابودی کامل پهنه آبی شمال غربی ایران خبر می‌دهد.

شبکه سهند آذربایجان شرقی روز دوشنبه ۱۸ دی‌، در گزارشی تصویری از آغاز مالچ‌پاشی در سواحل دریاچه ارومیه در شهرستان عجب‌شیر خبر داد و مدعی شد که هدف این پروژه تحقیقاتی جلوگیری از فرسایش خاک و تثبیت پوشش گیاهی منطقه است. در این گزارش تاکید شد که مالچ‌ها تجزیه‎‌پذیر و سازگار با محیط‌ زیست‌اند و به پوشش گیاهی و پناهگاه‌های حیات‌ وحش منطقه آسیب نمی‌زنند.

این گزارش ویدیویی شبکه سهند به‌سرعت در شبکه‌های اجتماعی فراگیر شد و شماری از کارشناسان محیط‌ زیست به آن واکنش نشان دادند. برخی کنشگران ادعای سازگار بودن مالچ‌ها با محیط‌ زیست را زیر سوال بردند، برخی شیوه اجرای این کار را «ناشیانه» توصیف کردند و برخی دیگر این اقدام را که نوعی مومیایی کردن دریاچه است، نشانه پایان واقعی عمر دریاچه ارومیه دانستند. اینکه پروژه مالچ‌پاشی چرا و با کدام پیوست محیط‌ زیستی به دریاچه ارومیه رسید، سوالی است که فعالان محیط‌ زیست هنوز پاسخ آن را دریافت نکرده‌اند.

مالچ‌پاشی به نوعی پوشش گفته می‌شود که هدف آن تثبیت شن‌های روان در اراضی بیابانی و جلوگیری از تبخیر آب است. یکی از مهم‌ترین مخاطرات خشکی کامل دریاچه ارومیه هجوم ریزگردها و پراکندگی آن‌ها در استان‌های مجاور است که ناظران از سال‌ها پیش درباره آن هشدار داده بودند. حالا مالچ‌پاشی بر بستر خشک دریاچه ارومیه آشکار می‌کند همان‌طور که پیش‌تر برخی مسئولان اذعان کرده بودند، دیگر به احیای دریاچه ارومیه امیدی نیست.

این ناامیدی در حالی خبرساز می‌شود که ابراهیم رئیسی همین چند روز پیش دوباره ادعا کرد که دولتش احیای دریاچه ارومیه را با «قوت» ادامه می‌دهد اما هماهنگ نبودن شبکه تلویزیونی سهند با جریان تبلیغاتی حکومت، مشت دولت را باز کرد؛ به‌ طوری‌ که همه متوجه شدند دولتی‌ها دارند بر گور دریاچه‌ای که احیای دوباره آن را وعده می‌دهند، خاک می‌پاشند.

جریان تبلیغاتی حاکمیت روز سه‌شنبه ۱۹ دی‌ماه، یک روز پس از انتشار گزارش شبکه سهند، به راه افتاد و میثم سعیدی، مدیرکل روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌ زیست مدعی شد: «مالچ‌پاشی تنها در مساحتی ۶۰ مترمربع دریاچه و به منظور تحقیقات بود و تیتر و توییت‌های آغاز مالچ‌پاشی در دریاچه ارومیه جنگ روانی رسانه‌های دشمن برای فشار بر افکار عمومی است.»

مدیر روابط عمومی سازمان حفاظت محیط‌ زیست در حالی این ادعا را مطرح کرد که تلویزیون حکومتی ایران نخستین گزارش مالچ‌پاشی بر بستر خشک دریاچه ارومیه را منتشر کرده بود. پاسخ‌های مبهم و متناقض مسئولان دولتی به این موضوع هم نه‌تنها افکار عمومی را راضی نکرد که بر تردیدها نیز افزود.

روزنامه شرق روز چهارشنبه ۲۰ دی‌ در گزارشی، به این موضوع پرداخت و نوشت اگر همان‌طور که مسئولان می‌گویند این پروژه تحقیقاتی است، باید به این سوال پاسخ داده شود که این پروژه بر اساس چه مطالعاتی اجرا شده و به دنبال دستیابی به چه اهدافی است؟ اگر نبوده، چگونه کسی چنین پروژه‌ای را اجرا‌ کرده و تبلیغات اجرای آن از رسانه ملی پخش شده است؟

این روزنامه به ادعای مدیرکل روابط‌ عمومی سازمان حفاظت محیط‌ زیست نیز واکنش نشان داد و نوشت: «اگر به گفته میثم سعیدی، این یک پروژه تحقیقاتی است، چرا مدیرکل استان گفت که بدون مجوز است و باید متوقف شود؟»

شهنام اشتری، مدیرکل محیط زیست طبیعی استان آذربایجان غربی، روز سه‌شنبه در جمع خبرنگاران گفت که مالچ‌پاشی دریاچه ارومیه بدون هماهنگی و اخذ مجوزهای لازم از سازمان حفاظت محیط زیست و ستاد احیای دریاچه ارومیه انجام شده و این اداره کل به محض آگاهی از اصل موضوع، برای توقف عملیات اقدام کرده است.

حالا که بیش از دو روز از خبرساز شدن موضوع مالچ‌پاشی دریاچه ارومیه می‌گذرد، هیچ‌یک از مقام‌های دولتی مسئولیت این کار را برعهده نمی‌گیرند و با گرفتن انگشت اتهام به سوی رسانه‌های آزاد و کنشگران محیط‌ زیست از خود سلب مسئولیت می‌کنند اما آنچه در واقعیت به چشم دیده می‌شود، احتضار بیش از پیش دریاچه ارومیه است که حالا دیگر نفس‌های به شماره افتاده‌اش هم قطع شده‌اند.