آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، برای عبور افغانستان از بن‌بست سیاسی و ادغام دوباره این کشور به جامعه جهانی، یک «نقشه راه و طرح عملی» ۲۱ صفحه‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرده و از اعضای این شورا خواسته است که در اجرای آن همکاری کنند.
در این نقشه راه که یک کپی از آن در اختیار ایندیپندنت فارسی قرار گرفته، آمده است که افغانستان باید برای پیوستن دوباره به جامعه جهانی و «برای نجات نسل‌های بعدی از آفت جنگ»، وارد مراحل شکل‌گیری دولت فراگیر، برگزاری گفت‌وگو میان افغان‌ها و پیروی از قانون اساسی فراگیر شود.
در متنی که آنتونیو گوترش به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارائه کرده، نام طالبان یا «امارت اسلامی» ذکر نشده و از گروه حاکم به عنوان «مقام‌های دوفاکتو» یاد شده است.
فریدون سینیرلی‌اوغلو، هماهنگ کننده سازمان ملل متحد در امور افغانستان، در ملاقات با امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان- qaharbalkhi/X@
نقشه راه دبیرکل سازمان ملل متحد برای افغانستان درنتیجه نزدیک به هفت ماه تحقیق و بررسی اوضاع افغانستان، صحبت با مقام‌های طالبان، رهبران سیاسی دولت پیشین، زنان، فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشر و بقیه فعالان در داخل و خارج از افغانستان تهیه شده است. فریدون سینیرلی‌اوغلو، هماهنگ‌کننده سازمان ملل متحد در امور افغانستان، نسخه ابتدایی این گزارش را در سفر به افغانستان و کشورهای منطقه و در جریان صحبت با مقام‌های طالبان و مخالفان و منتقدان این گروه تهیه کرده است.
جامعه متنوع افغانستان نیازمند یک ساختار فراگیر است
در شرح این گزارش آمده است که پس از برگزاری نشست فرستادگان ویژه در امور افغانستان که ماه مه امسال به دعوت دبیرکل سازمان ملل در قطر برگزار شد، توافقی صورت گرفت که یک رایزنی دقیق و مستقل از وضعیت افغانستان به شورای امنیت ارائه شود تا مبنای تصمیم‌گیری و گام‌های بعدی باشد.
در طرح آنتونیو گوترش برای افغانستان، با تاکید بر شکل‌گیری دولت فراگیر به‌عنوان کلیدی‌ترین اقدامی که ثبات را در افغانستان تضمین می‌کند، آمده است: «شکل‌گیری حکومت‌داری که به همه افغان‌ها خدمت کند و همه خود را در آن ببینند، خواست بسیاری از شهروندان افغانستان و بازیگران در عرصه بین‌المللی است. افغانستان یک جامعه متنوع، چند قومی، چند فرقه‌ای، چند زبانی و چند فرهنگی است. گنجانیدن تمام جوامع افغان در ساختارهای حکومتی کشور، برای ثبات اجتماعی و سیاسی افغانستان نقش اساسی دارد.»
آنتونیو گوترش در این طرح تاکید کرده است: «نیاز به برداشتن گام‌هایی در جهت گفت‌وگوی ملی در افغانستان وجود دارد که به شکل‌گیری دولت فراگیر، صلح پایدار، توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی پس از ۴۵ سال درگیری مسلحانه منجر شود.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در گزارش گوترش به شورای امنیت همچنین بر یک قانون اساسی در افغانستان که «حقوق شهروندان را تثبیت و تضمین کند» و مبنای ایجاد یک نظم قانونی در این کشور شود، تاکید شده است.
طالبان با سلطه بر افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، قانون اساسی افغانستان را باطل اعلام کردند. رهبر این گروه در فرمانی اعلام کرد همه قوانینی که در دولت‌های پیشین افغانستان تصویب شدند، باطل می‌شوند و پس از این همه مسائل براساس شریعت و قرآن انجام خواهد شد. ملا هبت‌الله آخوندزاده «قوانین ساخت دست بشر» را با «قانون خداوند» مقایسه کرد و گفت رژیم طالبان از قرآن دستور می‌گیرد، نه از قوانین.
در این متن با اشاره به تشدید فقر، افزایش شمار افراد نیازمند به کمک‌‌های بشردوستانه، شکست بسیاری از برنامه‌های اقتصادی و سیاسی طالبان و همچنین نارضایتی گسترده از شیوه حکمرانی این گروه آمده است: «بن‌بست سیاسی موجود، بر منافع و نگرانی‌های منطقه‌ای از جمله تجارت، اتصال منطقه‌ای و مدیریت منابع فرامرزی تاثیر منفی گذاشته است.»
دبیرکل سازمان ملل متحد هدفش از ارائه این طرح را ««ایجاد شرایطی که تحت آن عدالت و احترام به تعهدات ناشی از معاهدات و سایر منابع حقوق بین‌الملل حفظ شود» خوانده و تاکید کرده است که دورنمای اساسی این طرح نیز «ایجاد یک دولت فراگیر برای افغانستان است که با خود و همسایگانش در صلح باشد و به‌طور کامل در جامعه بین‌المللی ادغام شود».
طالبان خواستار به‌رسمیت شناخته‌شدن‌اند
در این طرح آمده است که مقام‌های طالبان خواستار به‌رسمیت شناخته‌شدن رژیم این گروه به‌عنوان دولت رسمی افغانستان شده‌اند. در پاسخ به درخواست طالبان، آمده است: «این کار با پذیرش تعهدات آن‌ها [طالبان] به کنوانسیون‌های بین‌المللی و حسن نیت درخصوص رعایت قوانین و کنوانسیون‌ها از طریق سیاست، قانون‌گذاری و عمل، انجام خواهد شد.»
در طرح دبیرکل سازمان ملل متحد همچنین آمده است که قوانین و سیاست‌های کنونی در رژیم طالبان باید بازنگری شوند و اطمینان حاصل شود که با معیارهای کلیدی در قوانین بین‌الملل، ازجمله تعهدات افغانستان در کنسوانسیون‌های بین‌المللی، مطابقت دارند.
همچنین تاکید شده است که ایجاد فرایندهای تصمیم‌گیری مشارکتی، نبود تبعیض در حکومت‌داری و احیای نقش زنان در جامعه و حکومت‌داری، از دیگر شروط اساسی برای به‌رسمیت‌شناختن رژیم طالبان به‌عنوان دولت رسمی افغانستان است.
در این گزارش همچنین به نقض گسترده حقوق بشر، به‌ویژه محرومیت زنان و دختران از تحصیل و اشتغال، قتل و بازداشت نظامیان و کارکنان دولت پیشین، تک‌جنسیتی بودن و تک‌قومیتی بودن ساختار رژیم طالبان و همچنین هشدارهای دولت‌های همسایه افغانستان درخصوص حضور گروه‌های تروریستی در این کشور، اشاره شده است.
سازمان ملل متحد یک فرستاده ویژه برای افغانستان تعیین کند
در نقشه راه دبیرکل سازمان ملل متحد آمده است در صورتی که روند گفت‌وگوی ملی برای شکل‌گیری دولت فراگیر در افغانستان به نتیجه برسد، افغانستان به تعهدات خود در کنوانسیون‌های بین‌المللی پایبند بماند و به حقوق بشر متعهد شود، ارزش‌های انسانی، ازجمله حقوق بشر، رعایت و حقوق شهروندان تضمین شود، زمینه ادغام این کشور با جامعه جهانی فراهم می‌شود.
در این طرح همچنین آمده است که یک گروه کاری مشخص برای پیگیری این طرح شکل بگیرد و یک نفر به‌عنوان فرستاده ویژه سازمان ملل متحد برای امور افغانستان گماشته شود تا روند مذکور را پیگیری و رهبری کند.
شورای امنیت سازمان ملل متحد هنوز به این طرح دبیرکل پاسخ نداده است و مشخص نیست که تمام موارد ذکرشده در آن اجرا خواهد شد یا خیر، اما ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، روز جمعه در مصاحبه با طلوع‌نیوز در واکنش به این طرح گفت: «افغانستان نظام خودش را دارد و کسی این شرط‌های نامشروع را بالای افغانستان نگذارد.»
سخنگوی طالبان تاکید کرد: «اگر کسی این شرط‌های نامشروع را بالای افغانستان می‌گذارد، ما بدون به‌رسمیت‌شناختن آنان هم زندگی می‌توانیم.»
از پاسخ سخنگوی طالبان چنین برمیآید که طالبان همچنان با شکل‌گیری دولت فراگیر، پایبندی به قوانین بین‌المللی، عمل به قانون اساسی و احترام به حقوق بشر مخالف‌اند.
