اوزمپیک همچنان به‌عنوان معجزه کاهش وزن در بین افراد زیادی محبوبیت دارد. این دارو که درواقع نام تجاری ترکیبی به نام «سماگلوتاید» (semaglutide) است، تاییدیه انجمن غذا و داروی آمریکا (اف‌دی‌ای FDA) را برای کمک به تنظیم سطح انسولین در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ دارد، اما برخی از پزشکان، آن را برای مدیریت وزن نیز تجویز می‌کنند.

هر چند تاثیر کاهش وزن موثر اوزمپیک و حتی در مواردی بیش‌ازحد در برخی افراد مشهوری که اذعان کرده‌اند از این دارو استفاده کرده‌اند، باعث کمبود مداوم آن در داروخانه‌ها شده است، اما عوارض جانبی آن هم آرام آرام خودشان را نشان می‌دهند.

در کنار عوارضی چون حالت تهوع، یبوست، پدیده «صورت اوزمپیک» که به شل شدن شدید پوست صورت اشاره دارد، و «باسن اوزمپیک» که باعث از بین رفتن شدید چربی‌های باسن و افتادگی آن می‌شود، این روزها بحث درباره عارضه جدیدی، یعنی ریزش مو، نیز در حال شکل‌گیری است.

هفته گذشته، کلودیا اوشری، یکی از چهره‌های تاثیرگذار رسانه‌های اجتماعی که بیش از سه میلیون نفر دنبال‌کننده دارد، در حساب اینستاگرام خود ویدیویی به اشتراک گذاشت که اوزمپیک باعث ریزیش موهایش شده است، و او تنها یکی از صداهایی است که هر روز بیشتر شنیده می‌شود و چنین تجربه‌ای دارد.

بحث به رسانه‌های اجتماعی محدود نمی‌شود، متخصصان پوستی که ریزش مو را درمان می‌کنند نیز گزارش می‌دهند که در مطب‌ خود نمونه‌های این شکایت را دیده‌اند.

دکتر آنتونی روسی، متخصص پوست و استادیار در کالج پزشکی ویل کورنل، به وب‌سایت «ویمنز هلت» (Women’s Health) گفت که برخی از بیمارانش که داروی سماگلوتاید مصرف می‌کنند، متوجه نازک‌تر و شکننده‌تر شدن بافت موهایشان حین مصرف دارو شده‌اند.

اما دقیقا چه چیزی پشت این ریزش نهفته است؟

آیا اوزمپیک باعث ریزش مو می‌شود؟

ممکن است، اما احتمالا دارو مقصر مستقیم نیست. به‌احتمال‌زیاد خود کاهش وزن عامل اصلی ریزش موهاست.

امی فریمن، متخصص پوست در نیوجرسی و عضو انجمن پوست آمریکا، به «ویمنز هلث» توضیح می‌دهد که نوعی ریزش موی ناشی از استرس به نام «تلوژن افلوویوم» (telogen effluvium) وجود دارد که هر عامل استرس‌زایی در بدن، شامل بارداری، جراحی، استرس عاطفی یا کاهش وزن سریع، می‌تواند باعث آن شود. به گفته دکتر فریمن، «این بیشتر یک رابطه است تا علت. این دارو نیست که باعث ریزش موهای شما می‌شود، بلکه با کاهش وزن مرتبط است».

البته توجه به این نکته مهم است که علی‌رغم گزارش‌های رسانه‌های اجتماعی، مطالعات روی سماگلوتاید نشان می‌دهد که این مورد عارضه نادری است. به‌عنوان‌مثال، داروی «ویگووی» را در نظر بگیرید: در کارآزمایی‌های بالینی آن، تنها ۳ درصد از بزرگ‌سالان ریزش مو را به‌عنوان یک واکنش نامطلوب گزارش کردند، که این عدد در کسانی که دارونما را دریافت کرده بودند، حدود ۱ درصد بوده است. در مطالعه دیگری که بر روی داروی ترزپاتاید (terzepatide)، یکی دیگر از برندهای محبوب سماگلوتاید، انجام شد، ۵.۷ درصد کسانی که دارو را مصرف کرده بودند، در مقابل کمتر از ۱ درصد از کسانی که دارونما دریافت کرده بودند، از ریزش مو شکایت داشتند.

چگونه اوزمپیک باعث ریزش مو می‌شود؟

بر اساس گزارشی که قبلا «ویمنز هلث» منتشر کرده بود، تزریق سماگلوتاید اثرات هورمونی به نام «شبه گلوکاگون پتاید-۱‌» (GLP-1) را تقلید می‌کند که در سرکوب اشتها، کاهش سرعت هضم و تاثیر بر میزان ذخیره چربی بدن نقش دارد. (این جمله یعنی وقتی از سماگلوتاید استفاده می‌کنید، احتمال دارد خیلی کمتر غذا بخورید).

دکتر فاطیما کودی استنفورد، پزشک متخصص چاقی و دانشیار پزشکی و اطفال در بیمارستان عمومی ماساچوست و دانشکده پزشکی هاروارد، می‌گوید: «وقتی به داده‌ها نگاه می‌کنید، به‌طور متوسط هر بیمار ۱۵ درصد از وزن کل بدن خود را از دست می‌دهد، اما افراد زیادی نیز بیش از ۳۵ درصد وزن خود را از دست داده‌اند».

اگر خیلی کمتر غذا می‌خورید ممکن است تعادل دریافت مواد غذایی ایده‌آل در بدنتان به هم بخورد، به‌ویژه با کاهش مصرف پروتئین، یا کمبود روی، که تحقیقات نشان می‌دهد می‌تواند باعث ترشح تلوژن شود.

به گفته دکتر راسی، مو یک سلول تقسیم‌کننده است که برای رشد به تغذیه مناسب نیاز دارد. وقتی بدن در حالت سوءتغذیه قرار می‌گیرد، بدن مواد مغذی را از رشد مو دریغ می‌کند تا سایر عملکردهای ضروری‌تر را انجام دهد.

به‌طورمعمول «تلوژن افلوویوم» با ریزش سریع مشخص می‌شود که حدود سه ماه پس از حادثه تحریک‌کننده رخ می‌دهد.

دکتر فریمن توضیح می‌دهد: «مو مراحل رشد مختلفی را طی می‌کند. مرحله رشد فعال به نام فاز آناژن شناخته می‌شود و مرحله استراحت به نام تلوژن.» او در ادامه می‌گوید با کاهش سریع وزن یا کمبود مواد مغذی، بدن فکر می‌کند که تحت‌فشار و استرس قرار گرفته است و به حالت استراحت رفته و به دنبال آن، تمام فولیکول‌های مو هم‌زمان وارد فاز استراحت می‌شوند. به دنبال چنین اتفاقی، یک ریزش شدید اتفاق می‌افتد.

آیا با قطع مصرف اوزمپیک، موها دوباره رشد می‌کنند؟

خبر خوب این است که این احتمال وجود دارد. هر دو دکتر، روسی و فریمن، می‌گویند که اکثریت قریب به‌اتفاق تلوژن افلوویوم موقتی است. شکل مزمنی از این بیماری وجود دارد که در موهایی که برای مدت طولانی‌تری در فاز استراحت باقی می‌مانند، ظاهر می‌شود، اما اغلب ریزش‌موهای ناشی از کاهش وزن، نشانه‌ای از تلوژن افلوویوم شدید است.

دکتر روسی می‌گوید اگر همان‌طور که داروی سماگلوتاید را مصرف می‌کنید، وزنتان تثبیت شود، وضعیت موها نیز همین خواهد شد. بنابراین آرامش خودتان را حفظ کنید که دوباره شاهد رشد موها خواهید بود. همان‌طور که گفته شد، ممکن است مدتی، حتی ماه‌ها، طول بکشد و شاید بد نباشد از یک پزشک کمک بگیرید.

درنهایت: اگر اوزمپیک مصرف می‌کنید باید نگران ریزش مو باشید؟

مسلما ریزش مو به دلیل کاهش سریع وزن، چه در اثر اوزمپیک باشد، یا داروهایی شبیه به آن‌که می‌توانند به کاهش وزن سریع منجر شوند، یک احتمال است. اما داده‌ها نشان می‌دهد که عارضه نسبتا نادری است. به‌عنوان‌مثال، احتمال ریزش مو پس از جراحی چاقی یا اختلالات تغذیه‌ای بسیار بیشتر است (یک مطالعه نشان می‌دهد که ۵۷ درصد از بیماران جراحی کاهش وزن، دچار ریزش مو می‌شوند).

دکتر استنفورد دراین‌باره تاکید می‌کند که نگران این مورد نباشید، اما حجم پروتئین، کربوهیدرات و چربی‌هایی که می‌خورید را رصد کنید، ما هنوز به آن‌ها نیاز داریم. او همچنین توصیه می‌کند که با یک پزشک حاذق در ارتباط باشید تا قبل و بعد از شروع دارو مشخصات متابولیک پایه‌ای را انجام دهد و مقایسه‌ای از وضعیت داشته باشید.

اگر در حین مصرف سماگلوتاید متوجه ریزش موهایتان شدید، گزینه‌های درمانی موثری وجود دارد که الزاما پرهزینه نیستند و می‌توانید از پزشکتان کمک بخواهید. اما دلگرم‌کننده‌ترین خبر این است که هرچند دیدن رشته‌های مو روی شانه و همه جای خانه می‌تواند نگران‌کننده باشد، اما این ریزش موقتی است.