در روزهای گذشته، بازگشت دوباره گشت‌ ارشاد به خیابان‌ها برای مقابله با زنانی که زیر بار حجاب اجباری نمی‌روند به سرخط خبرها تبدیل شده و خیابان‌های ایران بار دیگر صحنه تنش‌ها و چالش‌های میان مردم و ماموران پلیس است؛ مامورانی که این روزها با دوربین‌هایی کوچک از زنان عکس می‌گیرند و با تهدید و توهین به زنان بدون حجاب از آن‌ها می‌خواهند که روسری سر کنند.

هم‌میهن روز چهارشنبه در گزارشی میدانی به گشت‌های تازه پلیس پرداخت و نوشت: مامورها به زنان بدون حجاب اعلام می‎‌‌‌کردند که اگر سه‌ بار از فرد بی‌حجاب عکس گرفته شود، برایش پرونده قضایی تشکیل می‌شود و دیگر آن فرد نمی‌تواند در مکان‌های دولتی شاغل باشد. بر اساس این گزارش، یکی از ماموران زن پلیس در جواب اعتراض یکی از شهروندان می‌گوید: «نمی‌توان جلو غریزه مردان را گرفت، بنابراین باید قانون حجاب را رعایت کرد.»

پیش از این نیز تصویربرداری از زنان بدون حجاب و این ادعای پلیس و رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی زیر سوال بود؛ چرا که اساسا پایگاه داده و زیرساخت‌های مناسبی برای تشخیص چهره و شناسایی تمام مردم در ایران موجود نیست و پرونده‌سازی‌های اخیر برای زنان هم با تکیه بر انتشار تصاویر بدون حجاب آنان در رسانه‌های اجتماعی عمومی و اظهارنظرهای آن‌ها و ردیابی از طریق پلاک خودروهایشان صورت گرفته است

کانال‌های خبری نزدیک به سپاه پاسداران و همچنین رسانه‌هایی چون همشهری، تسنیم و فارس در روزهای گذشته تصاویری از زنان بدون حجاب و درگیری‌های ماموران پلیس و آمران به معروف با زنان را منتشر می‎‌کنند. کانال تلگرامی بیسیمچی مدیا و همشهری با انتشار ویدیویی، بازداشت دختری را نشان دادند که در حساب کاربری خود نوشته بود: «محاله از مسیری که رفتیم برگردیم. برای برداشتن این حجاب و اسارت، شهید دادیم. نمی‌ذاریم خون شهدامون پایمال بشه». لیلا ضیافر هم‌زمان با این متن تصویری بدون حجاب از خود در مترو تهران هم منتشر کرده بود.

نیروهای امنیتی با حضور در منزل این دختر و بازداشتش تلاش کردند نشان دهند قصد دارند با مخالفان حجاب اجباری برخورد امنیتی کنند. بیسیمچی مدیا صحنه‌ای را نشان می‌دهد که یکی از ماموران هنگام بازداشت خطاب به این دختر می‌گوید: «از این راه غلطی که آمدی، برمی‌گردی!» این رسانه در توضیح این ویدیو نوشت: «فعلا رفت تو گونی تا به کارهای بدش فکر کنه. بقیه اراذل هم تو صف‌ان.»

هم‌زمان در رسانه‌های اجتماعی تصاویر متفاوتی از درگیری‌ زنان با ماموران پلیس منتشر می‌شود که در آن‌ها، زنان با مقاومت در برابر ماموران به تذکرات آنان بی‌توجهی می‌کنند.

هم‌زمان با این رویدادها، احمدرضا رادان، فرمانده فراجا روز پنجشنبه با اشاره به اقدام‌های اخیر پلیس در مقابله با حجاب از سر برداشتن زنان اعلام کرد که این طرح بی‌بازگشت است و ادامه می‌یابد. او از ماموران فراجا برای برخورد «مقتدرانه و هوشمندانه در موضوع حجاب و عفاف» تشکر کرد و این اقدام‌ها را «خواست مردم»، «وظیفه قانونی» و «تکلیف شرعی» خواند.

کسی مسئولیت گشت ارشاد را گردن نمی‌گیرد

با شروع دوباره فعالیت‌های گشت ارشاد و برخورد با زنان حواشی بسیاری حتی در داخل ارکان نظام ایجاد شده است. برخی مخالف راه‌اندازی دوباره گشت ارشادند و آن را حاصل بی‌فکری پلیس می‌دانند و برخی دیگر از آن حمایت کرده‌اند. البته حمایت‌ها از فعالیت دوباره این گشت‌ها که مسئولان پلیس و قوه قضائیه تاکید دارند برای کم شدن حساسیت‌ها برای آن‌ها از نام «گشت ارشاد» استفاده نشود، هم دوپهلو است.

پلیس اعلام می‌کند که طبق قانون این کار را انجام می‌دهد اما برخی می‌گویند که این کار نتیجه تعامل قوه قضاییه و دولت با وزارت کشور است. سخنگوی قوه قضاییه چندی پیش با بیان اینکه «طبق دستور ریاست قوه قضاییه به دادستان کل کشور، دادستان‌های سراسر کشور ماموریت یافتند وظیفه ضابطی را نسبت به اعمال قوانین در حوزه ‌حجاب و عفاف متذکر شوند» عملا به آتش‌به‌اختیاری دادستان‌ها در استان‌های مختلف دستور داد. اما اعتماد آنلاین در گزارشی به این موضوع پرداخته که گشت حجاب با دستور مستقیم رئیسی عملیاتی شده است.

پیش از این خبرگزاری تسنیم مدعی شده بود که «برخورد با پوشش‌های نامتعارف از سوی پلیس، دستور رئیس‌جمهوری، وزیر کشور و قوه قضاییه است و پلیس مجبور است در کنار تمام وظایف دیگرش این طرح را هم اجرا کند». تسنیم در ادامه عنوان کرد که جزئیات این موضوع را از فرماندهان ارشد فراجا جویا شده است و آن‌ها را منبع انتشار این خبر معرفی کرد.

پس از آن، انصاف‌نیوز به نقل از رسانه‌های نزدیک به دولت مدعی شد: «این ادعا در حالی مطرح می‌شود که در پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری و خبرگزاری قوه قضاییه هیچ خبری مبنی بر دستور رسمی رئیس دولت سیزدهم و رئیس قوه قضاییه برای آغاز چنین طرحی دیده نمی‌شود.»

تسنیم در پاسخ، دوباره توضیحات تکمیلی را منتشر و تکذیب خبر از سوی دولت را رد کرد. این خبرگزاری نزدیک به سپاه با انتشار متنی در کانال روزنامه‌نگاران اعلام کرد که صدور فرمان راه‌اندازی این گشت‌های ویژه حجاب بر اساس اعلام سردار منتظرالمهدی و با هماهنگی دولت بوده است. این خبرگزاری به کلیپی از منتظرالمهدی استناد کرد که سخنگوی فراجا در آن با صراحت عنوان می‌کند: «طرح پلیس در پی مطالبات مردمی و تاکید روسای قوه مجریه و قوه قضاییه انجام می‌شود.»

تسنیم در ادامه مدعی شد که در تماس افرادی از داخل دولت با این خبرگزاری، از آن‌ها خواسته شده است تا مطالب مربوط به دستور رئیسی برای راه‎‌اندازی گشت‌ها از خروجی این خبرگزاری پاک شود و آن‌ها اعلام کردند که رئیسی برای راه‌اندازی دوباره گشت‌ها هیچ دستوری صادر نکرده است.

یکی از مقام‌های ارشد فراجا در گفت‌وگو روزنامه اعتماد به این نکته اشاره می‌کند که این طرح با دستور مستقیم رئیسی به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی و با محوریت وزیر کشور به عنوان قائم‌مقام فرمانده کل قوا در فراجا عملیاتی شده است.

بر اساس گفته‌های این مقام ارشد فراجا که نامش فاش نشده، پلیس تنها مجری دستورات مقام‌های بالادستی در دولت و وزارت کشور است و گفت: «مشخص است آقایان توپ را به زمین فرماندهی انتظامی می‌اندازند تا از گزند انتقادهای احتمالی دور بمانند.»

هم‌زمان رئیس قوه قضاییه نیز تلویحا از این طرح دفاع کرد. اژه‌ای روز پنجشنبه گفت: «امروز ممکن است برخی از این کشف حجاب‌ها با انگیزه سیاسی و هدایت‌گری معاندان باشد؛ در اینجا باید وفق قانون اقدام‌های لازم را ترتیب داد؛ همچنین باید توجه داشت که کشف حجاب حتی اگر با انگیزه سیاسی و هدایت‌گری معاندان هم نباشد، عملی خلاف شرع و قانون است که در این موارد هم قانون تکلیف را مشخص کرده است.»

او ادامه داد: «تا زمانی که لایحه عفاف و حجاب در مجلس تصویب و به قانون تبدیل شود، ما باید بر اساس قوانین فعلی در این حوزه عمل کنیم.» اتفاقی که عملا رخ نمی‌دهد و بسیاری از حقوقدانان به آرای صادره برای زنان در هفته‌های اخیر اعتراض کرده‌اند و آن‌ها را خلاف قانون و تحقیرآمیز خوانده‌اند.

از مجلس شورای اسلامی نیز صداهای متفاوتی بلند می‌شود. برخی موافق‌، عده‌ای در پی توجیه و برخی دیگر مخالف‌اند. قالیباف روز پنجشنبه با اشاره به لایحه حجاب و عفاف اعلام کرد اگر بررسی این لایحه زمان‌بر شود و هنجارشکنی‌ها ادامه پیدا کند، بازگشت به وضع مطلوب سخت‌تر می‌شود.

البته قالیباف در ادامه حرف‌هایش مانند همیشه، جمله‌ای خلاف جمله قبلی خود بیان کرد و این بار با دفاع از یک‌فوریتی بودن این لایحه گفت: «اگر لایحه دوفوریت عفاف و حجاب رای می‌آورد، ۷۲ ساعت بعد از تصویب باید به صحن می‌آمد و نمایندگان هم در مدت هشت ساعت پیشنهادهای خود را ارائه می‌دادند که این کار عجولانه و ناپخته بود.»

یعقوب رضازاده، نماینده مجلس نیز در دفاع از راه‌اندازی دوباره گشت‌ ارشاد می‌گوید که گشت‌های پلیس برای مقابله با بدحجابی به معنای گشت‌ ارشادهای قدیم نیست و این گشت‌ها فقط در حد تذکرند و دستگیری ندارد. او مدعی شد که «دستگیری‌ها مربوط به اماکن عمومی مانند کافه رستوران‌هایی در اطراف تهران است که به صورت مختلط رقص و پایکوبی می‌کنند». این در حالی‌ است که طی روزهای گذشته تصاویری از زنانی در خیابان‌ها منتشر شده است که ماموران پلیس با ایجاد مزاحمت برای آن‌ها در تلاش‌اند تا آنان را بازداشت کنند.

در این میان، بخشی از اصلاح‌طلبان کماکان با دغدغه انتخابات و صندوق رای در مورد حجاب صحبت می‌کنند. اسماعیل گرامی‌مقدم، از اعضای حزب اعتماد ملی، با انتقاد از راه افتادن دوباره گشت ارشاد گفت که بازگشت گشت‌ ارشاد مردم را از صندوق‌های رای دور می‌کند. او در یادداشتی در روزنامه اعتماد، نوشت: «نباید فراموش کرد انتخابات نزدیک است و مسئولان باید زمینه مشارکت‌های افزون‌تر را فراهم کنند. یک چنین طرح‌هایی نه‌تنها به افزایش مشارکت کمکی نمی‌کند بلکه عاملی برای دوری مردم از صندوق‌های رای می‌شود.»