بنا به آماری که اخیرا روزنامه خراسان چاپ ایران منتشر کرد، مهاجرت دانشجویان در دو دهه اخیر ۷۵ درصد افزایش یافته است. طبق گزارش این روزنامه، در طول سال ۲۰۰۰ میلادی تنها ۱۷ هزار دانشجو از ایران مهاجرت کرده بودند و این رقم در سال ۲۰۲۰ به ۶۶ هزار دانشجو رسیده است، اما آمار مشخصی از نرخ مهاجرت دانشجویان ایرانی در سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ در دست نیست.

بنا به اطلاعات سالانه مهاجرت ایران، تعداد دانشجویان ایرانی  که در ۱۰ دانشگاه برتر آمریکا تحصیل می‌کنند، در سال‌های اخیر افزایش یافته و بیشتر این دانشجویان تمایلی به برگشت به ایران ندارند.

بر اساس گزارش رسانه‌های داخل ایران، بیشتر مهاجرت دانشجویان ایرانی در سال‌های اخیر، به کشورهای آمریکا، کانادا، استرالیا، بریتانیا، آلمان و فرانسه صورت گرفته است. دستیابی به فرصت‌های شغلی و تحصیلی بهتر، امید به زندگی مرفه‌تر، تضمین امنیت در کشور مقصد و رضایت نداشتن از شرایط سیاسی و اقتصادی حاصل از حکمرانی جمهوری اسلامی ایران، از دلایل اصلی مهاجرت دانشجویان دانسته می‌شود.

سید محمد مقیمی، رئیس دانشگاه تهران، روز سه‌شنبه، ۱۹ اردیبهشت (۹ مه)، گفت ایران در صدر فهرست مهاجرت نخبگان به کشورهای جهان اول است و جمهوری اسلامی باید برای حل این معضل چاره‌جویی کند.

او گفت: «ما کیفیت منابع انسانی و طبیعی سرآمدی داریم، پس چرا نخبگان را به کار نمی‌گیریم و از منابع بهره نمی‌بریم؟ به نظرم نقص کار در مدیریت اتصال و ارتباط منابع با هم است.» 

نگرانی اصلی از مهاجرت دانشجویان ایرانی، این است که بیشتر آن‌ها به کشور خود برنمی‌گردند و این امر بر کاهش نیروی کار ماهر و متخصص تاثیر گذاشته است. این گونه مهاجرت، به کاهش توانمندی‌های علمی و فناوری، افزایش نرخ بیکاری، تضعیف اقتصاد، افزایش فقر و کاهش توانایی ایران در رقابت با سایر کشورها می‌انجامد.

حکومت جمهوری اسلامی ایران به ‌دلیل تداوم برنامه هسته‌ای و حمایت از نیروهای نیابتی خود در برخی کشورهای خاورمیانه، تحت تحریم‌های شدید جامعه جهانی قرار دارد و با گذشت هر روز، نرخ تورم در کشور افزایش می‌یابد و ارزش برابری ریال در مقابل ارزهای خارجی، به‌ویژه دلار، کاهش می‌یابد.

حکومت جمهوری اسلامی ایران بارها تجمع‌ها و اعتراضات دانشجویان و جنبش‌های دانشجویی رابه شدت سرکوب کرده است و با ادامه تحمیل حجاب اجباری و تشدید محدودیت بر آزادی‌های شهروندی، باعث شده است که شهروندان ایرانی از قشرهای مختلف، به کشورهای اروپایی و آمریکایی مهاجرت کنند.

از سوی دیگر، با تداوم مهاجرت دانشجویان و متخصصان ایرانی، نیروی کار با ظرفیت پایین‌تر از کشورهای همسایه به ایران مهاجرت می‌کند و اینک شمار زیادی از شهروندان افغانستانی در ایران به کار مشغول‌اند.