طبق یافته‌های مطالعه‌ای در ایران احتمال ابتلا به بیماری اسکلروز چندگانه (multiple sclerosis) یا ام‌اس در مصرف‌کنندگان چای سیاه و سبز، قهوه و آبجوی غیرالکلی می‌تواند به میزان چشمگیری کمتر باشد.

به گزارش ام‌اس‌نیوز تودی، در مقابل به نظر می‌رسد مصرف نوشیدنی‌های گازدار، شیر و آب‌میوه‌های طبیعی احتمال ابتلا به این عارضه تخریب‌کننده دستگاه عصبی را افزایش می‌دهد.

طبق این تحقیق با تغییر دادن سبک زندگی می‌توان تا حدودی از ابتلا به ام‌اس پیشگیری کرد.

این مطالعه با عنوان «مطالعه مورد-شاهدی نوشیدن انواع نوشیدنی‌ها و خطر ابتلا به فلج چندگانه در ایران» در مجله سلامت، جمعیت و تغذیه منتشر شد.

نتایج متعارض تحقیقات قبلی در‌مورد مصرف نوشیدنی‌ها و ام‌اس

ام‌اس زمانی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی به اشتباه به غلاف میلین حمله ‌کند، یعنی به پوشش محافظ اطراف رشته‌های عصبی که به آن‌ها کمک می‌کند سیگنال‌های الکتریکی را با کارایی بیشتری ارسال کنند. از دست رفتن میلین به تباهی پیش‌رونده رشته‌های عصبی و درنتیجه طیف وسیعی از علائم ام‌اس منجر می‌شود.

عوامل خطر متعددی ازجمله ژنتیک، سابقه بیماری و عوامل جمعیت شناختی مانند جنسیت و نژاد در ابتلا به ام‌اس نقش دارند. اعتقاد بر این است که عادات سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و مصرف غذاهای پرچرب نیز در بروز ام‌اس نقش دارند.

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد نوشیدن الکل و قهوه در برابر این بیماری (از بدن) محافظت می‌کند، اگرچه نتایج متعارضی از مطالعات گزارش شده است. چای سبز نیز فوایدی برای راه رفتن و تعادل در افراد مبتلا به ام‌اس نشان داده‌، اما تاثیر نوشیدن چای سبز و سیاه بر شکل گرفتن ام‌اس هرگز مورد مطالعه قرار نگرفته است.

به گزارش ام‌اس‌نیوز تودی، محققان برای تعیین رابطه بین نوشیدنی‌های مختلف و ام‌اس، یک مطالعه مورد-شاهدی انجام دادند که در آن ۱۴۶ بیمار ام‌اس و ۲۷۷ شاهد هم‌سن در بیمارستان‌های ایران تحت بررسی قرار گرفتند. شرکت‌کنندگان گروه شاهد از بخش چشم‌پزشکی بیمارستان انتخاب شده بودند.

میانگین سنی بیماران در زمان تشخیص ۳۸.۵ سال و سن شرکت‌کنندگان گروه شاهد به‌طور میانگین ۳۷.۲ سال بود. اکثر بیماران مبتلا به ام‌اس دارای تحصیلات دانشگاهی  بودند (۵۴.۸ درصد)، در حالی که این شاخص برای گروه شاهد ۳۴.۷ درصد بود.

برای ارزیابی مصرف نوشیدنی، شرکت‌کنندگان پرسشنامه‌ای شامل چک لیستی برای مصرف شیر، قهوه، چای سیاه و سبز، آب‌میوه‌های طبیعی یا بسته‌بندی شده، نوشابه و آبجوی غیرالکلی را تکمیل کردند. برای همه نوشیدنی‌ها، به‌جز چای، دسته‌بندی مصرف «می‌کنم» یا «نمی‌کنم» بود.

با توجه به مصرف بالای چای در ایران، مصرف چای سیاه به میزان کمتر از ۵۰۰ گرم در روز در مقابل ۵۰۰ گرم در روز یا بیشتر طبقه‌بندی شده بود. طبقه‌بندی مصرف برای چای سبز کمتر یا بیشتر از ۱۶ گرم در روز بود.

در این گزارش آمده است پس از تعدیل عوامل بالقوه مداخله‌گر، تجزیه‌وتحلیل آماری نشان داد زن بودن یا داشتن تحصیلات دانشگاهی به‌طور چشمگیری احتمال ابتلا به ام‌اس را افزایش می‌دهد.

همچنین تمام نوشیدنی‌ها به‌جز آبمیوه‌های بسته‌بندی شده ارتباط معنا‌داری با ام‌اس داشتند.

مصرف نوشابه‌های غیرالکلی بیشترین میزان ارتباط را داشت و با افزایش ۱۶.۲ برابری احتمال ابتلا به این بیماری همراه بود. سایر نوشیدنی‌ها مانند شیر و آب‌میوه‌های طبیعی نیز این احتمال را به میزان قابل‌توجهی، به ترتیب ۵.۵ و ۲.۵ برابر افزایش دادند.

مشاهده اثرات حفاظتی بیشتر برای مصرف قهوه

به نظر می‌رسید بقیه نوشیدنی‌ها از افراد در برابر ام‌اس محافظت می‌کنند. چای سیاه یا به‌طور مشخص‌تر نوشیدن ۵۰۰ گرم یا بیشتر از آن در هر روز، احتمال بروز ام‌اس را ۸۰ درصد کاهش داد. نوشیدن حداقل ۱۶ گرم چای سبز در روز نیز این خطر را ۷۱ درصد کاهش داد.

به گزارش ام‌اس‌نیوز تودی، احتمال ابتلای به ام‌اس افرادی که گفتند آبجوی غیرالکلی می‌نوشند ۵۲ درصد کمتر بود، اما بیشترین اثر مشاهده شده از آن قهوه بود که این احتمال را ۹۳ درصد کاهش داد.

طبق این نتایج، احتمال ابتلا به ام‌اس افرادی که گفتند قهوه مصرف نمی‌کنند ۱۴.۵ برابر آن‌هایی بود که قهوه می‌نوشیدند.

قهوه و همچنین چای سبز و سیاه همگی کافئین دارند که دستگاه عصبی مرکزی را تحریک می‌کند و اثرات محافظت از اعصاب دارد. طبق نوشته این محققان، با آنکه سازوکارهای زیربنایی به‌طور کامل شناسایی نشده است، «اثر مفیدی را می‌توان در ارگانیسم‌های مختلف و عارضه‌های بیماری‌های مزمن و خودایمنی مشاهده کرد.»

این گروه خاطرنشان کرد این نوشیدنی‌ها همچنین دارای میزان زیادی پلی‌فنول است که ویژگی‌های ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدان دارد و می‌تواند فعالیت دستگاه ایمنی را کاهش دهد و از دستگاه عصبی حفاظت کند.

اتکا به اینکه شرکت‌کنندگان به یاد بیاورند عادت‌های آشامیدنشان چیست، یکی از محدودیت‌های این مطالعه است و امکان دارد بر نتایج اثر گذاشته باشد. پیشنهاد این محققان انجام مطالعاتی در آینده است که این عوامل در آن مهار شده باشند.