مرکز فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی تبیان که از نهادهای تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران در افغانستان است، تابه‌حال دوبار آماج حمله‌های مرگبار داعش خراسان قرار گرفته است.

بار نخست، یک مهاجم انتحاری داعش در هفتم دی‌ماه ۱۳۹۶، به همایشی در دفتر این نهاد، واقع‌در غرب کابل، حمله کرد که در آن ۵۲ نفر کشته و حدود ۱۵۰ تن دیگر زخمی شدند.

بار دوم، روز شنبه، ۲۰ اسفند، در جریان یک همایش در دفتر این نهاد در مزارشریف، انفجاری رخ داد که در آن دو نفر کشته و ۳۷ نفر دیگر زخمی شدند. مسئولیت هردو انفجار را داعش خراسان برعهده گرفت.

مرکز فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی تبیان در افغانستان به مدیریت سیدعیسی حسینی‌مزاری، چتری برای فعالیت چندین سازمان آموزشی، رسانه‌ای و تبلیغاتی است که با دریافت حمایت مالی از جمهوری اسلامی ایران، در شهرهای کابل، هرات و مزارشریف فعالیت می‌کنند.

عیسی حسینی‌مزاری متولد ۱۳۴۱ در شهر مزارشریف و عضو سابق سازمان فدائیان اسلام است که از سال ۱۳۷۴ به این‌سو، سرگرم فعالیت‌های رسانه‌ای و تبلیغی است.

در متن زندگی‌نامه حسینی‌مزاری که در وب‌سایت او منتشر شده، آمده است که او در سال ۱۳۷۱ هفته‌نامه فریاد عاشورا و در سال ۱۳۷۴ خبرگزاری تبیان را تاسیس کرده است. تبیان بعدا به سازمانی فرهنگی و اجتماعی تبدیل شد و خبرگزاری آوا که زیرمجموعه مرکز تبیان است، در سال ۱۳۸۰ تاسیس شد. به باور حسینی‌مزاری، خبرگزاری آوا «تقریبا تنها خبرگزاری اسلامی در افغانستان» است.

مرکز فرهنگی تبیان دفاتری در تهران، مشهد، کابل، هرات و مزارشریف دارد و همچنین چندین مرکز آموزشی، ازجمله یک دبیرستان خصوصی به‌نام عترت، زیرمجموعه آن است.

تا پیش از سلطه طالبان بر افغانستان، روزنامه انصاف نیز با مدیر مسئولی سیدعیسی حسینی‌مزاری و با حمایت مالی مرکز فرهنگی تبیان در شهرهای مزارشریف، کابل و هرات چاپ و توزیع می‌شد.

منابع مالی مرکز فرهنگی تبیان

منابع مطلع در ایران در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی گفتند مرکز فرهنگی تبیان که پیرو سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران است و به همین دلیل از سلطه طالبان بر افغانستان حمایت می‌کند، از سه منبع در رژیم ایران پول دریافت می‌کند. 

تبیان هزینه فعالیت‌های رسانه‌ای خود را از اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی که یک نهاد حکومتی در ایران است، به‌دست می‌آورد. در هشتم اسفندماه، اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی در تهران نشستی برگزار کرد که در آن حسینی‌مزاری به نمایندگی از رسانه‌های زیر حمایت این سازمان در افغانستان صحبت کرد.

او در این نشست با تمجید از جنگ طالبان در برابر دولت‌های پیشین افغانستان، گفت: «در کنار نیروهای امارت اسلامی و مخالفین نظامی حضور آمریکا و غرب در افغانستان، فعالیت‌های رسانه‌ای در جبهه جنگ نرم دنبال شد و اگرچه تعداد رسانه‌های ارزشی مقاومت‌گر کم بودند، اما با آن هم حرکت تاثیرگذاری در برابر امریکا داشتند.»

در نشست اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی در تهران که در سالن همایش‌های صداوسیما برگزار شده بود، افرادی به نمایندگی از رسانه‌های تحت حمایت این سازمان از کشورهای افغانستان، سوریه، لبنان، فلسطین، عراق و یمن حضور داشتند. از افغانستان علاوه‌بر حسینی‌مزاری، افرادی به نمایندگی از تلویزیون راه فردا و تلویزیون تمدن نیز در این نشست حضور داشتند.

تلویزیون راه فردا متعلق به محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، و تلویزیون تمدن متعلق به آیت‌الله آصف محسنی است و این دو رسانه نیز از حمایت اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی برخوردارند.

سیدعیسی حسینی‌مزاری در آن نشست درمورد ادامه فعالیت رسانه‌ای با محور خط ولایت فقیه گفت: «تقویت فعالیت رسانه‌های مقاومت و موفقیت‌های آن در نهایت زمینه‌ساز ظهور امام زمان خواهد شد.»

یک منبع مطلع به ایندیپندنت فارسی گفت که سیدعیسی حسینی‌مزاری، تنها بابت فعالیت رسانه‌ای مرکز تبیان که ازطریق خبرگزاری آوا صورت می‌گیرد، ماهانه از ۱۵ تا ۲۰ هزار دلار آمریکایی از اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی دریافت می‌‌کند.

مرکز تبیان تا پیش از سلطه طالبان بر افغانستان، همه‌ساله از جمعه آخر ماه رمضان، که آیت‌الله خمینی آن را به‌عنوان روز قدس نام‌گذاری کرده است، در همایش‌هایی با حضور هزاران نفر در شهرهای مختلف افغانستان تجلیل می‌کرد، اما طالبان در دوسال اخیر مانع برگزاری این همایش‌ها شدند.

مرکز تبیان همچنین در سالروز مرگ آیت‌الله خمینی در شهرهای مختلف افغانستان نشست‌هایی برگزار می‌کرد و در مواردی با برگزاری نشست رسانه‌ای، به‌صورت علنی از مواضع جمهوری اسلامی حمایت می‌کرد.

به گفته این منبع خبری، سفارت ایران در کابل، به‌ویژه سیدحسن مرتضوی، معاون این سفارت، با منابع مالی سفارت از برخی برنامه‌های مرکز تبیان حمایت می‌کند و همچنین نیروی قدس سپاه پاسداران به‌خاطر فعالیت‌های سیاسی تبیان، به‌طور مرتب به این نهاد کمک مالی ارائه می‌کند.

عیسی حسینی‌مزاری همچنین در وب‌سایت خود نوشته است که او نماینده تام‌الاختیار آیت‌الله مکارم شیرازی در افغانستان است.

تبیان و طالبان

در فروردین ۱۴۰۰ و پس از تظاهرات خشونت‌بار مقابل کنسولگری ایران در هرات، گروهی از اعضای دفتر تبیان به سفارت ایران در کابل رفتند و ورودی سفارت را به نشان حسن نیت و احترام گلباران کردند. تبیان اعلام کرد که این اقدام را در پاسخ به حمله معترضان به کنسولگری ایران در هرات انجام داده و این کار در راستای ادای احترام به همکاری و حمایت ایران از افغانستان بوده است. یک روز پس از آن، طالبان یارمحمد رحمتی، مسئول دفتر تبیان در کابل، و سیدعبدالله نایاب، مسئول دفتر این نهاد در هرات، را همراه‌با شماری دیگر از اعضای تبیان بازداشت کردند. یارمحمد رحمتی یک هفته پس از بازداشت، آزاد شد و در ویدیویی که طالبان پخش کردند، از مردم و طالبان عذرخواهی کرد. سیدعبدالله نایاب و شماری دیگر از اعضای تبیان نیز حدود دو ماه پس از بازداشت، از زندان آزاد شدند. به نقل از منابع مطلع، مسئولان دفتر تبیان، به‌ویژه سیدعبدالله نایاب، در جریان بازداشت به‌دست طالبان به‌شدت شکنجه شدند.

با وجود این، سیدعیسی حسینی‌مزاری همچنان از موضع طالبان حمایت می‌کند و مرکز فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی تبیان بابت «فعالیت‌های ضدآمریکایی» خود در بیست سال حاکمیت دولت جمهوری در افغانستان ازسوی برخی از مقام‌های طالبان ستایش شده است. 

حسینی‌مزاری یک‌بار نشستی تحت عنوان «اهمیت تعامل شیعیان با طالبان» برگزار کرد و در آن گفت شیعیان افغانستان علی‌رغم اینکه در حکومت طالبان حضور ندارند، باید از سلطه این گروه بر افغانستان حمایت کنند.

داعش خراسان که مخالف سرسخت تشیع و تصوف است، در نزدیک به ۲۰ ماه سلطه طالبان بر افغانستان، حملات مرگباری را به مراکز مذهبی مرتبط با شیعیان و اهل تصوف ترتیب داده است. مرکز فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی تبیان هم به‌دلیل وابستگی به جمهوری اسلامی ایران و هم به‌دلیل تلاش برای ترویج عقاید شیعی، از اهداف عمده نظامی داعش خراسان در افغانستان محسوب می‌‎شود. در مجله‌های آنلاینی که به‌تازگی مرکز انتشاراتی «العزائم» به نشر رسانده، داعش خراسان با برجسته‌کردن روابط ایران و طالبان و همچنین تعامل برخی از سران تشیع با طالبان در افغانستان، حمله به منافع ایران و مراکز مذهبی شیعیان را از اولویت برنامه‌های خود اعلام کرده است.