وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز یکشنبه ۲۱ اسفند (۱۲ مارس) اعلام کرد حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، و بختیار سعیداف، سرپرست وزارت خارجه ازبکستان، در مورد افغانستان گفت‌وگو کرده‌اند.

در بیانیه این وزارتخانه آمده که در این دیدار، بر لزوم همکاری و مساعدت کشورهای همسایه برای تقویت صلح و ثبات در افغانستان تاکید شده است.

در مورد این ملاقات جزئیات بیشتری منتشر نشده است.

جمهوری اسلامی ایران و ازبکستان دو کشور همسایه افغانستان‌اند که با حکومت طالبان ارتباط دارند.

جمهوری اسلامی ایران دو هفته قبل، کنترل سفارت افغانستان در تهران را به طالبان تحویل داد.

چندین فرمانده طالبان از جمله صدر ابراهیم، معاون وزارت داخله (کشور) طالبان و داوود مزمل، استاندار پیشین بلخ، با جمهوری اسلامی ایران در ارتباط بودند.

یک عضو گروه داعش داوود مزمل را پنجشنبه ۱۸ اسفند در دفتر کارش ترور کرد. دفتر مرکز فرهنگی و اجتماعی تبیان در بلخ هم روز شنبه هدف یک حمله انفجاری قرار گرفت. عیسی حسینی‌مزاری، از چهره‌های نزدیک به جمهوری اسلامی، مسئول این دفتر است.

این دو حمله در بلخ با واکنش تند جمهوری اسلامی ایران مواجه شد.

طالبان ۱۵ اوت ۲۰۲۱ با توسل به گزینه نظامی بر افغانستان تسلط یافتند. از آن زمان تاکنون هیچ کشوری حکومت آن‌ها را به رسمیت نشناخته است. در این مدت، نیروهای طالبان در گذرگاه‌های مرزی اسلام‌قلعه استان هرات و پل ابریشم استان نیمروز چندین بار با مرزبانان ایرانی درگیر شدند و علاوه بر نقض حریم زمینی، یک مرزبان ایرانی را نیز به مدت چندین ساعت به اسارت گرفتند.

واکنش تهران به این اقدام‌های طالبان، محتاطانه و در عین حال ملایم بوده است. جمهوری اسلامی ایران همچنین از سفرهای هیئت‌های طالبان به این کشور به‌گرمی استقبال می‌کند. امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان،  قلندر عباد، وزیر بهداشت طالبان و شماری دیگر از مقام‌های ارشد طالبان به ایران سفر کرده‌اند.

شاخه خراسان دولت اسلامی (داعش) در افغانستان فعالیت دارد و برای حکومت طالبان و کشورهای منطقه از جمله ایران تهدید جدی شمرده می‌شود. تهران امیدوار است که با بهره‌گیری از تسلط طالبان بر افغانستان، جلو تهدیدهای داعش را بگیرد اما این گروه همچنان به حمله به طالبان و منافع جمهوری اسلامی ادامه می‌دهد.

طالبان به انحصار شدید قدرت متهم‌اند و بیشتر مناصب ارشد دولتی در اختیار طالبان پشتون‌تبار است. سایر اقوام  ساکن افغانستان از سهم نداشتن در حکومت طالبان شاکی‌‌اند. علاوه بر این، مقاومت مسلحانه علیه طالبان نیز در بخش‌های از افغانستان جریان دارد.

در دوران حکومت طالبان، جمهوری اسلامی تلاش کرد اعضای سپاه پاسداران را به‌عنوان دیپلمات به افغانستان بفرستد. حسن کاظمی قمی، عضو شاخه برون‌مرزی سپاه پاسداران موسوم به سپاه قدس، به‌عنوان سفیر و سیدحسن مرتضوی، از فرماندهان سپاه قدس و بنیان‌گذار لشکر فاطمیون، به‌عنوان معاون سفیر کار می‌کنند.

هزاران شهروند شیعه افغانستان در قالب لشکر فاطمیون در دفاع از منافع جمهوری اسلامی به حمایت از بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، جنگیدند و بیشتر آ‌ن‌ها با فروکش کردن آتش جنگ در سوریه، به ایران و افغانستان برگشتند.  

با سرنگونی حکومت افغانستان برخی از مخالفان سیاسی طالبان از جمله محمد اسماعیل‌خان، فرمانده جهادی پیشین و هزاران عضو پیشین نیروهای امنیتی افغانستان هم در ایران ساکن شدند.

برخی آگاهان سیاسی و نظامی معتقدند جمهوری اسلامی از جنگجویان پیشین لشکر فاطمیون، نیروهای پیشین حکومت افغانستان و مخالفان سیاسی طالبان به‌عنوان کارت‌های بازی استفاده خواهد کرد تا به منافعش را در افغانستان تامین کند.