آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، اولین بار پس از به قدرت رسیدن دموکرات‌ها در کاخ سفید، هفته گذشته به ترکیه سفر کرد. این سفر هرچند پیش از زلزله مرگبار جنوب شرقی ترکیه برنامه‌ریزی شده بود، تحت تاثیر این زلزله قرار گرفت.
وزیر خارجه ایالات متحده در این سفر دو هدف داشت؛ کمک و پشتیبانی از زلزله‌زدگان و متقاعد کردن دولت ترکیه برای توقف وتو کردن پرونده الحاق سوئد و فنلاند به ناتو.
اولین هدف آمریکا در زمینه کمک ۸۴ میلیون دلاری به مناطق زلزله‌زده به سرانجام رسید اما وزیر خارجه ایالات متحده موفق نشد رجب طیب اردوغان را راضی کند با ادغام سوئد در ناتو بدون هیچ پیش‌شرطی موافقت کند.
این سفر بار دیگر این سوال را مطرح کرد: آیا آنکارا همچنان دوست و همراه اصلی واشنگتن در خاورمیانه است؟
سناتور باب منندز، عضو دموکرات سنای آمریکا و رئیس کمیته روابط خارجی سنای ایالات متحده، در ماه دسامبر به این سوال پاسخ داده بود. او در یک سخنرانی، از «بدقولی و بدعهدی‌های اردوغان» انتقاد کرد و ترکیه را کشوری دانست که بر خلاف اصول اساسی ایالات متحده، مرتب حقوق بشر را نقض می‌کند.
او در سخنرانی سنا گفت: «ما باید زمانی که اردوغان قوانین بین‌المللی را نقض می‌کند، هنجارهای دموکراتیک را به چالش می‌کشد یا به نیروهایش اجازه می‌دهد حقوق بشر را نقض کنند، از او پاسخ بخواهیم.»
رئیس کمیته روابط خارجی سنای ایالات متحده در این سخنان تاکید کرد تا زمانی که ترکیه «کارزار تجاوزکارانه» خود در منطقه را متوقف نکند، جنگنده اف۱۶ به این کشور تحویل داده نخواهد شد. مقصود این سناتور دموکرات حملات متعدد ارتش ترکیه در ماه‌ها و هفته‌های اخیر به احزاب کرد مستقر در شمال سوریه و عراق بود.
این سناتور دموکرات خطاب به کاخ سفید گفت: «تا زمانی که اردوغان اجازه نمی‌دهد سوئد و فنلاند به ناتو بپیوندند، نمی‌توان به این کشور جنگنده اف۱۶ فروخت.»
پرونده الحاق فنلاند و سوئد به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به دلیل مخالفت ترکیه معلق مانده است. رجب طیب اردوغان می‌گوید سوئد به رهبران و اعضای حزب کارگران کردستان پناه داده است و تا زمانی که این «تروریست‌ها» در سوئد هستند، نمی‌توان به این کشور اجازه داد وارد ناتو شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سخنان باب منندز با واکنش تند مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، مواجه شد. او خطاب به بلینکن گفت: «نمی توان فروش اف۱۶ها را به دلیل نظر ترکیه درباره الحاق دو کشور دیگر به ناتو عقب انداخت. این دو موضوع کاملا از هم مستقل‌اند.»
مواضع تند چاووش‌اوغلو بازتابی از برخی ناسازگاری‌های ژئواستراتژیک است که در سال‌های اخیر بر روابط آمریکا و ترکیه سایه انداخته است؛ اختلاف‌هایی که پس از حملات ترکیه به احزاب کرد در شمال سوریه شدت گرفت.
آنتونی بلینکن در جریان سفر اخیرش تلاش کرد از اختلاف‌ها بکاهد و بر نزدیکی دو کشور بیفزاید. او در پاسخ به چاووش‌اوغلو درباره جنگنده‌های اف۱۶ آمریکایی گفت: «دولت بایدن هم از ارتقای ناوگان اف۱۶ ترکیه حمایت می‌کند و هم از فروش جنگنده‌های نو.» البته تاکید کرد که نمی‌تواند برای تحویل این جنگنده‌ها تاریخ مشخصی اعلام کند.
انتخابات، عاملی تعیین‌کننده در روابط آنکارا و واشنگتن
تحلیلگران می‌گویند انتخابات پیش رو در ترکیه عامل مهمی در چگونگی شکل‌گیری روابط ترکیه با ایالات متحده و شرکای آن در ناتو خواهد بود.
این در حالی است که جنگ اوکراین هم به دومین سال خود وارد می‌شود و اگرچه رجب طیب اردوغان در یک سال اخیر بارها سعی کرده در این جنگ نقش میانجی ایفا کند و چند نماینده روسیه و اوکراین هم برای آتش‌بس و توقف جنگ در ترکیه مذاکره کردند، در نهایت راه به جایی نبرده است.
دولت ترکیه پیش‌تر زمان انتخابات ۲۰۲۳ را ۱۴ مه تعیین کرده بود اما حالا به نظر می‌رسد با وقوع زلزله مرگبار در ترکیه و افزایش انتقاد‌ها از رجب طیب اردوغان، دولت بار دیگر انتخابات را به زمان دیگری موکول کند. البته در این زمینه هنوز هیچ اطلاعیه رسمی‌ای از سوی دولت منتشر نشده است.
زندگی بیش از ۱۳ درصد از مردم ترکیه تحت تاثیر زلزله اخیر قرار گرفته است. بیش از یک میلیون نفر از مناطق جنوب شرقی به مناطق دیگری در ترکیه مهاجرت کرده‌اند و اغلب دفاتر رای گیری در مناطق مختلف در زلزله ویران شده‌اند.
تحلیلگران می‌گویند برگزاری انتخابات در چنین شرایطی می‌تواند برگی کاملا بازنده برای اردوغان باشد.
سیاست خارجی دولت هم ترکیه کاملا تحت تاثیر زلزله اخیر قرار گرفته است و در حالی که این کشور به دنبال بسط هژمونی منطقه‌ای خود بود، امروز با موجی از انتقادهای داخلی مواجه است. منتقدان می‌گویند رئیس‌جمهوری بهتر است به جای صرف هزینه برای سیاست خارجی و گسترش تفکرات احیای امپراتوری عثمانی در منطقه فکری به حال میلیون‌ها زلزله‌زده بکند.
با چنین چشم‌اندازی به نظر نمی‌رسد که رابطه ایالات متحده و ترکیه، در ماه‌های آینده رو به بهبود رود.
هرچند ترکیه از لحاظ تاریخی یکی از متحدان اصلی آمریکا در منطقه خاورمیانه است، اصرار اردوغان در مخالفت با الحاق سوئد به ناتو، هم‌زمان با همراهی نکردنش با غرب در پرونده جنگ اوکراین، می‌تواند به رابطه تاریخی دو کشور خدشه‌های زیادی وارد کند.
