در ۱۷ ماه گذشته، بازنشستگان در افغانستان به دلیل اوضاع بد اقتصادی خانواده‌هایشان بیش از چهار بار اعتراض کرده‌اند و رژیم طالبان هم هر بار وعده داده که حقوق بازنشستگان را می‌پردازد اما تا امروز، حقوق‌ این افراد پرداخته نشده است. از این رو، گروهی از بازنشستگان دولت‌های پیشین افغانستان روز دوشنبه ۱۲ دی بار دیگر تظاهرات کردند. آنان از رژیم طالبان خواستند حقوق معوقه آنان را پرداخت کند، زیرا در فصل سرما برای گرم کردن خانه‌هایشان به سوخت نیاز دارند.

ذبیح‌الله، یکی از این بازنشسته‌ها، به رسانه‌ها گفت: «طالبان بارها وعده دادند که حقوق معوقه ما را می‌پردازند. اما این وعده هنوز عملی نشده است.»

الینا، زن بازنشسته‌ای که در این اعتراض شرکت کرده بود، هم می‌گوید: «برای گرم کردن خانه در این سوز سرما چیزی نداریم. تنها امید من همین حقوق بازنشستگی است که آن هم هنوز پرداخت نشده است.»

عمر یکی دیگر از این بازنشستگان هم تاکید کرد: «ما یک عمر صادقانه و با شرافت برای دولت کار کردیم. حالا تنها امید ما همین حقوق بازنشستگی است که از آن هم محروم شده‌ایم.»

گروه طالبان که حالا دولت را در افغانستان در اختیار دارد، وعده داده بود که حقوق بازنشستگی کارمندان دولت سابق پرداخت خواهد کرد اما به این وعده خود عمل نکرد. در نوامبر ۲۰۲۲ که بازنشستگان یک بار دیگر اعتراض کردند، مقام‌های وزارت دارایی طالبان اعلام کردند که این وزارتخانه در ماه اوت برای پرداخت حقوق بازنشستگان حدود چهار میلیارد افغانی بودجه تخصیص داده اما پرداخت حقوق بازنشستگان منتظر فرمان نخست‌وزیر طالبان است و آنان منتظر این دستورند. به گفته آنان، در اداره خزانه وزارت دارایی بودجه کافی برای پرداخت حقوق بازنشستگی موجود است اما دفتر نخست‌وزیر طالبان هنوز دستور پرداخت را صادر نکرده است.

حقوق بازنشستگی در افغانستان نسبت به اکثر کشورهای دنیا، بسیار ناچیز است. یک بازنشسته دولت در دوران بازنشستگی کمتر از ۱۰ درصد حقوق خود را دریافت می‌کند. این حقوق هم در دولت‌های متفاوت دچار تغییر و نوسان می‌شود. بر اساس قانون کار که در سال ۲۰۰۵ در افغانستان تصویب شد، سن بازنشستگی در افغانستان ۶۴ سالگی است و یک کارمند دولت برای بازنشسته شدن و دریافت حقوق و مزایای لازم باید ۳۶ سال در دولت کار کرده باشد.

در قانون کار، جزئیات بازنشستگی مشخص شده اما در مورد حقوق چیزی نیامده و به سند قانونی که رئیس‌جمهوری صادر می‌کند، ارجاع داده شده است. به همین دلیل حقوق بازنشستگان در افغانستان همیشه تابع دولت‌ها است. در ۲۰ سال حکومت جمهوری، با اینکه به افغانستان میلیاردها دلار کمک شد، در حقوق بازنشستگان هیچ تغییری به وجود نیامد. تازه همان مقدار حقوقی هم که داده می‌شد، هدف اختلاس و سوءاستفاده قرار می‌گرفت.

یکی از چالش‌های پیش روی بازنشستگان وجود بازنشستگان خیالی است که مانند مدارس خیالی، پلیس‌های خیال و ارتش خیالی در دولت پر از فساد جمهوریت به وجود آمده بودند. جامعه جهانی با همکاری دولت افغانستان از سال ۲۰۰۴ دیجیتالی کردن سیستم بازنشستگی در افغانستان را آغاز کرد اما تا سال ۲۰۰۹، تنها توانست ۸۰ درصد بازنشستگان واقعی را مشخص و نام آنان را در سیستم بایگانی اداره خزائن وارد کند.

دلیل اصلی آن این بود که کارمندان اداره خزائن که با استفاده از سیستم قدیمی کاغذی می‌توانستند پول زیادی اختلاس کنند و مانع اجرای برنامه دیجیتال شدن حقوق بازنشستگی می‌شدند. دولت جمهوری تا آخرین روز حیاتش هم نتوانست این سیستم را به طور کامل و ۱۰۰ درصد تکمیل کند و سیستم هرازگاه دچار مشکل می‌شد.

هرچند حقوق بازنشستگی در افغانستان بسیار کم است و برای زندگی یک نفر نیز کفاف نمی‌دهد، بازنشستگان می‌گویند برای کمک به زندگی خانواده به همین مقدار کم هم نیاز دارند ولی همین حقوق هم به صورت دائم به دستشان نمی‌رسد.

حقوق بازنشستگی در افغانستان سالانه از هشت هزار و ۵۰۰ افغانی معادل ۱۰۰ دلار آمریکا شروع می‌شود و تا ۵۰۰ دلار در سال می‌رسد. این پول در مقایسه با هزینه‌های زندگی در این کشور، بسیار اندک است اما همین مبلغ نیز از بازنشستگان افغانستان دریغ می‌شود.