با اعلام خانه موسیقی و نیز انتشار فهرستی از اهالی موسیقی که بازداشت و زندانی ‌‌شده‌اند، مشخص شده است که ۲۸ تن از اهالی موسیقی در زمینه‌های مختلف از خوانندگی تا نوازندگی، در طی اعتراض‌های اخیر دستگیر شده‌اند.

چهار تن از این افراد به نام‌های شروین حاجی‌پور، سید وحید موسوی، عماد قویدل و مجتبی اسد‌پور،‌ در این ایام با قرار وثیقه از زندان رهایی‌ یافته‌اند،‌ اما بقیه بازداشت‌شدگان همچنان در زندان‌اند. خانه موسیقی در اطلاعیه قبلی‌اش که دوم آبان ماه منتشر شد،‌ بی‌آنکه نامی از فردی بیاورد، از پیگیری‌هایش درباره موسیقی‌دانان زندانی خبر داد. یک روز بعد (سوم آبان ماه) از جلسه‌ای و تشکیل کمیته‌ای با حضور نمایندگان خانه‌های تئاتر‌، سینما و موسیقی که به شکل جدی پیگیر وضعیت هنرمندان زندانی‌‌اند، خبر داد.

در‌ این اطلاعیه که در اینستاگرام و وب‌سایت خانه موسیقی نیز آمده بود، از به خدمت گرفتن و همراهی وکلای طراز اول برای پیگیری پرونده‌های هنرمندان خبر داده شد، در حالی که بنا بر اعلام برخی از خانواده‌های بازداشت‌شدگان و حتی کانون وکلای مرکز، برای جرائم امنیتی تعداد محدودی از وکلا تعیین شده‌اند که باید مورد تایید نهادهای قضایی و قضات موردنظر قوه قضاییه در دادگاه‌های امنیتی باشند. از این منظر مشخص نیست خانه‌‌ موسیقی، تئاتر و سینما چگونه می‌توانند به چنین دایره بسته‌ای نفوذ کنند و «تعدادی وکلای طراز اول» را به خدمت بگیرند تا« هرچه سریع‌تر زمینه آزادی هنرمندان موسیقی، تئاتر و سینما را فراهم آورند.»

رهبر ارکستر و فرزند شهید جنگ تحمیلی در زندان
در اطلاعیه سوم آبان خانه موسیقی اشاره شد که شناسایی هنرمندان بازداشت‌شده قدم اول این کمیته بوده است و در گام دوم «بخشی از هنرمندان بازداشت‌شده با خانواده‌های خود در این مدت تماس داشته‌اند و طبیعتا ما از شرح حال آن‌ها مطلع‌تریم». این نهاد صنفی که در کامنت‌های همین پست مورد انتقاد‌های بسیاری قرار گرفته و به کم‌کاری و انفعال متهم شده است، بدون اشاره به نام هنرمندان موسیقی، تنها از محمود میرزایی،‌ آهنگساز و رهبر ارکستر نام برد و اشاره کرد «از مدتی قبل در حال پیگیری برای آزادی این هنرمند است»؛ هنرمندی که به نوشته خانه موسیقی در همین پست، هنوز امکان تماس با خانواده‌اش را هم پیدا نکرده است. نکته جالب توجه این‌که میرزایی به نوشته آزاده بلاش (معلم پیانو و از دوستان میرزایی) در توییتر‌، فرزند شهیدی است (علی میرزایی برونده‌) که در جنگ ایران و عراق کشته شده است.

به نوشته او نیروهای امنیتی نیمه‌شب ۱۲ مهر با یورش به منزلش در حالی که تنها بود، او را دستگیر و به زندان فشافویه منتقل کردند و به پیگیری‌های خانواده و خانه موسیقی نیز پاسخی نداده‌اند و با وجود آنکه قاضی پرونده اعلام ‌کرده بود می‌توان او را با ۵۰۰ میلیون وثیقه آزاد کرد، اما تهیه این میزان وثیقه و امتیازی چون فرزندی شهید جنگ تحمیلی، سبب نشد تا او آزاد شود. خانه موسیقی در اطلاعیه روز ۲۹ آبان ماه (۴۷ روز بعد از بازداشت) ابراز امیدواری کرد «‌با پیگیری‌های انجام شده طی‌ یکی دو روز آینده خبرهای خوبی می‌شنویم»، اما تا لحظه تنظیم این مطلب (سه روز بعد از انتشار این وعده) خبری مبنی بر آزادی این رهبر ارکستر منتشر نشده‌ است.

گفته می‌شود او از تهیه‌کنندگان اصلی نامه جمعی از استادان گروه موسیقی دانشگاه تهران در چهارم مهرماه امسال بود که در آن ضمن ابراز تاسف از «مرگ جانگداز بانو مهسا امینی و دیگر کشته‌شدگان حوادث اخیر و همدردی با ملت بزرگ ایران» و در همبستگی با دانشجویانی که بازداشت شده‌ بودند، اعلام کردند در اعتراض به این رفتارها در کلاس‌هایشان حاضر نخواهند شد و تا «بازگشت شرایط مناسب و ایجاد امنیت روانی و جانی دانشجویان، حضورشان در کلاس‌ها را غیرممکن دانستند.» طبیعی است چنین نامه‌ای در همان روزهای نخست خیزش سراسری، با مخالفت جدی نهادهای امنیتی روبرو شد و در پی‌‌ بازداشت نویسنده آن بر‌آمدند.

بازداشت نوید افقه؛ واکنش انتقادی کیهان کلهر

هم‌زمان در روزی که خانه موسیقی اطلاعیه سومش را بر خروجی سایتش قرار داد، خبر دستگیری نوید افقه، یکی از شناخته‌شده‌ترین نوازندگان ساز تنبک منتشر شد. نوید افقه روز ۲۸ آبان ۱۴۰۱ در شیراز بازداشت و تا لحظه تنظیم این مطلب، از نهاد بازداشت‌شده، دلیل بازداشت و حتی محل بازداشت او خبری منتشر نشده است.

بازداشت نوید افقه بازتاب بسیاری در میان اهالی موسیقی سنتی‌ کلاسیک داشت، ازجمله کیهان کلهر، نوازنده و آهنگساز برجسته که کنسرت‌هایی را با افقه برگزار کرده بود، در توییترش به این بازداشت واکنش نشان داد و نوشت:«تنی از پاک‌ترین و نجیب‌ترین و داناترین مردم ایران در زندان حاکم شب است. کسی که سال‌هاست شاهدم با وجود ناملایمات و سختی‌ها که گریبان اهل هنر را گرفته،‌ در برابر هیچ قلدر صاحب‌ زوری سر خم نکرده‌ است. نوید افقه هنرمندی است که فقط درد مردم را فریاد نزده، او درد مردم را زیسته است.»

در کارنامه‌ کاری نوید افقه که یکی از چهره‌های مبتکر تنبک‌نوازی نوین ایران به شمار می‌رود همکاری با چهره‌هایی چون کیهان کلهر، بهداد بابایی، علی قمصری و فرخزاد لایق دیده می‌شود. اوج کارش را باید در تازه‌ترین آلبوم دو نوازی او و بهداد بابایی، ‌نوازنده شاخص سه‌تار (با عنوان راه جنون) جست‌وجو کرد که فضایی متفاوت از تنبک‌نوازی را به نمایش گذاشته است. نواخته‌‌های او در آلبوم سفر عسرت فرخزاد لایق نیز توجه بسیاری را جلب کرد. این آلبوم ازجمله آثار موسیقی اعتراضی بود که با صدای شهرام ناظری و روی شعر زمستان مهدی اخوان ثالث، پس از حوادث سال ۸۸ در ایران منتشر شد و بازتاب‌های بسیاری داشت.

نگاهی به پست‌ها (فرسته‌ها)‌ی اینستاگرام نوید افقه نیز نشان می‌دهد که او ضمن نمایش تصاویری از حوادث اخیر در هفت پست، با ایجاد ریتم‌هایی برانگیزاننده، همراهی و اعتراضش به شرایط موجود را نشان داده است. ازجمله پست‌هایش حمایت از حسین رونقی و اعتراض به بازداشت او است. آخرین پستش که ۱۹ آبان (۱۰ روز قبل از دستگیری‌اش) منتشر شد، درباره سرودی است که دانشجویان موسیقی دانشگاه تهران در قالب یک گروه کر خواندند.

توماج صالحی و راه دشوار آزادی

در اطلاعیه خانه موسیقی همچنین از توماج صالحی نیز نام‌ برده شده و آمده است که آزادی او را نیز پیگیری می‌کنند. صالحی که ازجمله رپرهای شناخته شده موسیقی ایران به شمار می‌رود، از منظر انتقاد به حاکمیت در آثارش، در طیف‌ صریح‌ترین و تندروترین هنرمندان نه‌تنها موسیقی که کلیه هنرها قرار می‌گیرد. او در یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین اثرش به نام «سوراخ موش» ترجیع‌بندی را استفاده می‌کند که به شکل مصداقی برخی از هنرمندان مانند اصغر فرهادی و شهاب حسینی و نیز ماموران جمهوری اسلامی را از روزی که مردم قیام کنند و آن‌ها باید به دنبال سوراخ موش برای پنهان شدن باشند، بر حذر می‌دارد.

به نظر می‌رسد خانه موسیقی برای پیگیری پرونده توماج صالحی با بیشترین مشکل مواجه باشد.

از همین منظر است که در اطلاعیه خانه موسیقی آمده است: «مسیر طی شده تا امروز مسیر دشواری بوده و گه گاه موانع جدی پیش روی ما قد علم کرده است.»

مسیری که بر اساس این اطلاعیه «‌انتظار وجود یک بستر مناسب و قانونی برای پیگیری سرنوشت بازداشت‌شدگان اخیر … به دلایل روشن تابه‌حال هموار نبوده است.»

در اطلاعیه خانه موسیقی افزون بر نام این سه نوازنده، نام هنرمندان دیگری نیز آمده است که هم‌اکنون در زندان‌اند،‌ در حالی که در نامه‌ای که یک روز قبل از انتشار گزارش سوم خانه موسیقی از سوی بیش از ۱۰۰ هنرمند موسیقی و خطاب به خانه موسیقی منتشر شد،‌ نام هنرمندانی آمده است که در فهرست منتشرشده خانه موسیقی وجود ندارد و مشخص نیست که چرا خانه موسیقی که یک روز بعد اطلاعیه داده،‌ تا این لحظه نام این هنرمندان را به فهرست اضافه نکرده است. در آن فهرست از نام پنج هنرمندی که در نامه اعتراضی موزیسین‌ها به خانه موسیقی آمده است و عبارت‌اند از کاوه و یاشار دارالشفاء، امیرعلی طاهری، محمدعلی کاشی و آگرین شیربیگی، خبری نیست.

در نامه این گروه از هنرمندان موسیقی به اطلاعیه سوم آبان خانه موسیقی اشاره شده است و از این نهاد صنفی خواسته‌اند «با توجه به گذشت چهار هفته از تاریخ انتشار اطلاعیه‌ قبلی، اقتضای شرایط و موقعیت حال حاضر کشور، شایسته است آن خانه به‌طور منظم و در اطلاعیه‌های متوالی گزارش اقدام‌هایش را به روشنی در اختیار عموم قرار دهد که اگر به این کمترین مسئولیت عمل می‌شد، دیگر نیازی به پیگیری و درخواست‌های این چنینی نبود».

به نظر می‌رسد پس از این نامه علنی بود که خانه موسیقی به انتشار اطلاعاتی از پیگیری‌هایش وادار شد که در آن فهرست گروهی از هنرمندان موسیقی شامل سید آران صمیمی، مسعود برآبادی، کامیار حبیبی، رضا عبدالهی، آیدا راستی، سعید فیضی، رضا جودکی، کریم محمدی، میلاد حسن‌زاده، مهدی سوفالی، سامان یاسین، عباس محمودی نژاد، سپهر گرشاسبی، رضا فتحی، نیما سلطانی، سینا ارغوان، به همراه افراد آزاد‌ شده و توماج صالحی،‌ نوید افقه و محمود میرزایی آمده بود.