مقام‌های جمهوری اسلامی اعلام کردند ماهواره خیام با موفقیت در مدار دایره‌ای ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته است و «وضعیت مناسب و رضایت‌بخشی» دارد؛ اما تا ماه‌ها نمی‌توانند درباره عملکرد آن دقیقا اظهار‌نظر کنند.

ماهواره خیام که با همکاری مشترک ایران و روسیه ساخته شد، روز سه‌شنبه (۱۸ مرداد) با پرتابگر سایوز، از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان پرتاب شد.

علیرضا نعیمی، مدیرکل بهره‌برداری و عملیات فضایی سازمان فضایی ایران، با اعلام این خبر گفت که نیم ساعت پس از استقرار این ماهواره، نخستین داده‌های تله‌متری آن دریافت شده است. به گفته او، این ماهواره قرار است  در ۲۴ ساعت، چهار بار از آسمان ایران بگذرد و با ایستگاه‌های زمینی داخل کشور ارتباط برقرار کند.

او توضیح داد: «ماهواره هنوز در شرایطی نیست که بتوانیم بگوییم به مرحله کاربردی وارد شده است. برای دستیابی به این هدف به چهار ماه زمان نیاز داریم.»

 داده‌های این ماهواره قرار است به پایگاه فضایی ماهدشت ارسال شود و به گفته سعید صدیقیان، معاون برنامه‌ریزی و توسعه راهبردی سازمان فضایی ایران، از داده‌های آن هم در حوزه‌های مختلف کشاورزی، کنترل معادن و پایش اراضی استفاده خواهد شد.

خبرگزاری ایرنا هم دیگر کاربرد‌ داده‌های این ماهواره را «مدیریت مخاطرات طبیعی، پایش تغییرات کاربری و ساخت‌وسازهای غیرمجاز، مقابله با جنگل‌خواری و پایش مرزها» اعلام کرد. این خبرگزاری مدعی شد که ماهواره خیام تحت حاکمیت و بهره‌برداری جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و از ایستگاه‌های زمینی ایران هدایت و کنترل خواهد شد.

سازمان فضایی جمهوری اسلامی پیش‌تر، برخی گزارش‌ها مبنی بر استفاده نظامی از این ماهواره به خصوص در جنگ روسیه علیه اوکراین را رد و اعلام کرده بود که فعالیت‌‌های آن «صلح‌‌آمیز» است.

این در حالی است که روزنامه واشنگتن‌پست در شماره پنجشنبه گذشته خود، خبر داد روسیه قصد دارد از این ماهواره برای اهداف نظامی خود در اوکراین استفاده کند.

این روزنامه نوشت که ماهواره خیام می‌تواند توانایی جمهوری اسلامی را برای جاسوسی از اهداف نظامی در سراسر خاورمیانه، افزایش دهد.

آن‌طور که در گزارش این روزنامه آمده، این ماهواره ممکن است برای شناسایی موقعیت مکانی موشک‌های دوربرد و پیشرفته هایمارس اهدایی آمریکا به اوکراین که به زرادخانه‌ها و سنگرهای روسیه ضربات سنگینی وارد کرده‌اند، استفاده شود.

براساس گزارش نشریه نشنال امارات متحده عربی، ماهواره خیام که روسیه آن را بر مبنای یک قرارداد مخفی چهارساله با سپاه پاسداران ساخت، برای رصد تاسیسات نظامی و زیرساختی مهم خلیج فارس به خدمت گرفته خواهد شد.

جمهوری اسلامی پیش‌تر از اطلاعات تجسسی ماهواره‌ای برای حمله پهپادی به تاسیسات نفتی عربستان سعودی و ابوظبی استفاده کرده است و برخی کارشناسان بر این باورند که اطلاعات و تصاویر ماهواره خیام هم احتمالا در اختیار گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت ایران در منطقه قرار خواهد گرفت.

روسیه در سال ۲۰۰۵ نیز ماهواره ایرانی «سینا-۱» را به فضا پرتاب کرده بود.