بیش از یک ماه است که گردان‌های سایبری تحت فرمان حکومت ایران، از طریق بات‌های اینستاگرامی به صفحات فعالان مدافع حقوق زنان ایرانی هجوم آورده‌اند‌ و فعالیت آن‌ها را مختل کرده‌اند، اما شرکت متا که نزدیک به ۸۰ هزار کارمند دارد، می‌گوید هنوز نتوانسته است منشا این حملات را پیدا کند و احتمال بات بودن مهاجمان را هم رد کرده است.

هدف این اقدامات گردان‌های سایبری که، روزانه ده‌ها هزار دنبال‌ کننده جعلی را به سمت صفحات فعالان حقوق زنان روانه می‌کنند، بسته شدن صفحات فعالان یا به حاشیه راندن آن‌ها است. زیرا زمانی که یک صفحه در اینستاگرام تعداد زیادی دنبال‌ کننده غیرواقعی پیدا کند، مطابق قوانین اینستاگرام، احتمال بسته شدن آن صفحه افزایش می‌یابد.

این رویکرد جدید حکومت ایران در به انزوا کشاندن فعالان و کنشگران، بیش از آنکه با رویکرد تکنولوژی‌ محور و استفاده از ابزارهای نوین برای دستیابی به اطلاعات فعالان یا هک کردن آن‌ها باشد، بیشتر اقدامی زیرکانه بر پایه استفاده از ابزارهای ساده است.

در این اقدامات، تلاش شده است که ردپایی از حکومت ایران به جا نماند و اسم اغلب حساب‌های کاربری نیز ترکیبی از اعداد و نشانه‌ها یا اسامی غیرفارسی انتخاب شده است.

حکومت ایران در این روش، با استفاده از هجوم بات‌ها به صفحات، ارسال نظرات منفی، و گزارش حذف پست، به بستن شدن صفحات فعالان از سوی اینستاگرام امید بسته است.

شرکت متا که در ماه‌های گذشته به دلیل حذف کردن محتوای مخالفان حکومت ایران با انتقاد فعالان و رسانه‌ها روبه‌رو شده بود، در این مورد نیز اظهارات متناقضی داشته است و از زیر بار مسئولیت در قبال این گونه فعالیت‌ها شانه خالی کرده است. 

شرکت متا در مورد حمله به صفحات فعالان حقوق زنان، به وب‌سایت «WIRED» گفته است تحقیقات در مورد حملات بات‌ها ادامه دارد و در حال تکمیل شدن است.

سخنگوی متا اعلام کرده است: «ما می‌خواهیم همه در اینستاگرام احساس امنیت کنند؛ به‌ویژه فعالان، چه در ایران و چه در سراسر جهان. ما به بررسی نگرانی‌های فعالان ادامه می‌دهیم و در مورد هر حسابی که قوانین ما را نقض کند، اقدام خواهیم کرد.»

متا بمباران بات‌ها را خصمانه توصیف کرده است، با این حال، می‌گوید شواهدی دال بر «فعالیت خودکار» یا استفاده از حساب‌های برنامه‌ نویسی‌شده پیدا نکرده است. این به معنای آن است که متا بر این باور است که حساب‌ها، بات و جعلی نبوده‌اند. اما شواهد، از جمله میزان دنبال‌ کنندگان حساب‌های جعلی و اسم آن‌ها، به علاوه یک حساب سردستی، نشان می‌دهد که احتمال واقعی بودن حساب‌هایی که به صفحه فعالان هجوم آورده‌اند، نزدیک به صفر است.

در یک نمونه گفته می‌شود که تنها در یک شب، ۴۳ هزار دنبال‌ کننده به حساب اینستاگرام «اتحاد برای ایران» اضافه شده است. اگر برای ساخت هر حساب، وارد شدن به آن و دنبال کردن یک صفحه تنها یک دقیقه زمان در نظر بگیریم، برای ساخت این حجم از حساب‌های کاربری فقط برای دنبال کردن یک صفحه، ۷۱۶ ساعت زمان لازم بوده است.

نکته حائز اهمیت دیگر آن است که در خرداد، محققان موسسه «Qurium» اعلام کردند که «به نظر می‌رسد بات‌های مورد استفاده در حملات ماه‌های آوریل و مه، از چند شرکت بازاریابی رسانه‌های اجتماعی مستقر در پاکستان خریداری شده بودند».

به گفته محققان موسسه «Qurium»، این شرکت‌های بازاریابی مشتریان، با دریافت حدود ۵۰ دلار، ۱۰ هزار دنبال‌ کننده بات، و با پرداخت حدود ۱۵۰۰ دلار، یک میلیون حساب جعلی در اختیار مشتریان خود قرار داده‌اند.

به دنبال ادعای متا درباره بات نبودن هجوم‌ آورندگان به حساب‌های کنشگران، این شرکت از پاسخ به پرسش «چه توضیح دیگری برای الگوهای حمله به حساب فعالان وجود دارد»، خودداری کرده و پاسخی نداده است.

همچنین، شرکت متا به wired گفته است که این شرکت چند صد حساب را بررسی، و طی یک اقدام محافظتی  آن‌ها را مسدود کرده است و تنها در صورت تایید هویت مالک حساب، صفحه مجددا فعال خواهد شد.

وب‌سایت wired اعلام کرده است که تنها لحظاتی قبل از انتشار مطلب، سخنگوی متا به آن‌ها اعلام کرده در حال حذف ۱۸ هزار حساب کاربری دیگر است که فعالان ایرانی را هدف قرار داده‌اند. همچنین، متا اعلام کرده که برخلاف اظهارات فعالان، شواهدی مبنی بر گزارش نادرست و حذف پست‌های فردی مشاهده نشده است. 

مدیر فنی موسسه Qurium اظهار داشته است: «صنعت دنبال‌ کننده‌ها، پسندها و نظرهای جعلی، سال‌ها است که در فیسبوک حضور دارد. ما ده‌ها مدخل را در داخل فیسبوک شناسایی کرده‌ایم که این خدمات را ارائه می‌دهند. پیدا کردن آن‌ها تنها چند ثانیه طول می‌کشد، اما به نظر می‌رسد که فیسبوک برای متوقف کردن این بازار مشکل دارد.»

با توجه به سابقه شرکت متا در همکاری با دلالان داده (data brokers) و نیز افشاگری کارکنان شرکت «تلاس» درباره نقش حکومت ایران در حذف مطالب مخالفان در ماه‌های گذشته و عملکرد کند و رسیدگی نکردن شرکت متا به مشکلات پیش‌آمده برای کنشگران ایرانی، احتمال نفوذ حکومت ایران به شرکت متا و تاثیرگذاری‌اش بر روند رسیدگی به گزارش‌ها، بیش از پیش مطرح می‌شود.