دانشمندان دانشگاه کمبریج با بررسی حدود ۴۰۰۰ اسکن مغزی افراد تا ۹۰ سال، پنج مرحله متمایز تحول مغز در طول عمر شناسایی کرده‌اند و یافته‌ها نشان داده‌اند که دوره نوجوانی مغز تا حدود ۳۲ سالگی ادامه پیدا می‌کند. 

به گزارش سرویس جهانی بی‌بی‌سی، این پژوهش نشان می‌دهد مغز از بدو تولد تا پایان عمر در روندی یکنواخت تغییر نمی‌کند، بلکه چهار نقطه عطف در سنین ۹، ۳۲، ۶۶ و ۸۳ سال باعث ورود به مراحل جدید می‌شود.

مرحله اول، «کودکی» است که از تولد تا ۹ سالگی ادامه دارد. در این دوره مغز به‌سرعت رشد می‌کند و هم‌زمان شروع به حذف اتصال‌های اضافی بین سلول‌ها یا سیناپس‌های فراوانی می‌کند که اوایل زندگی شکل گرفته‌اند. کارایی مغز در این دوره کاهش پیدا می‌کند و عملکردش به کودکی تشبیه می‌شود که بدون مسیر مشخص در پارک پرسه می‌زند و هنوز یاد نگرفته از نقطه الف به ب برود.

در ۹ سالگی، مغز وارد مرحله «نوجوانی» می‌شود که تا ۳۲ سالگی ادامه دارد؛ دوره‌ای که اتصال‌های عصبی به‌شدت کارآمدتر می‌شود و به گفته دکتر الکسا موسلی، نویسنده اصلی پژوهش، این تغییر «بزرگ‌ترین جهش» بین مراحل مختلف است. این دوره نه‌تنها با بلوغ جسمی و آغاز خطر بالاتر بروز اختلال‌های روانی همراه است، بلکه تنها دوره‌ای است که کارایی شبکه عصبی مغز افزایش پیدا می‌کند. پیش‌تر تصور می‌شد نوجوانی به سال‌های نوجوانی یا در نهایت دهه بیست زندگی محدود است، اما این تحقیق نشان می‌دهد که این مرحله تا اوایل دهه سوم ادامه پیدا می‌کند.

پس از ۳۲ سالگی، مغز وارد دوره «بزرگسالی» وارد می‌شود که تا ۶۶ سالگی طول می‌کشد. در این مرحله تغییرات مغز آهسته‌تر می‌شود و دوره‌ای به‌نسبت باثبات است. کارایی مغز دیگر افزایش پیدا نمی‌‌کند و روند معکوس می‌شود. دکتر موسلی می‌گوید این یافته با تجربه عمومی ما از «ثبات هوش و شخصیت» در این سنین همخوانی دارد.

در ۶۶ سالگی، مغز وارد مرحله «پیش‌سالمندی» می‌شود. این تغییر ناگهانی نیست، اما الگوهای اتصال مغزی تغییر می‌کنند. مغز به‌جای اینکه مانند واحدی یکپارچه عمل کند، به بخش‌هایی تقسیم می‌شود که هرکدام هماهنگی درونی بیشتری دارند؛ شبیه زمانی که اعضای یک گروه موسیقی شروع به اجرای انفرادی می‌کنند. این دوره با افزایش بیماری‌هایی مثل فشار خون بالا و آغاز احتمال بروز نشانه‌های زوال عقل هم‌زمان است.

آخرین مرحله، «سالمندی دیرهنگام» است که در ۸۳ سالگی آغاز می‌شود. داده‌ها در این بخش محدودتر است زیرا یافتن افراد سالم در این سنین دشوارتر بود. تغییرات مغزی مشابه مرحله قبل اما تشدید شده است. مغز بیش‌ازپیش به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شود و هماهنگی شبکه‌ای کاهش می‌یابد.

دکتر موسلی می‌گوید آنچه در این پژوهش شگفت‌انگیز است هم‌راستایی این سنین با نقاط عطف مهم زندگی است، از بلوغ گرفته تا تغییرات اجتماعی در اوایل دهه ۳۰ سالگی مانند صاحب فرزند شدن، و سپس، افزایش نگرانی‌های سلامت در میانسالی و سالمندی. او می‌گوید هرچند افراد ممکن است این مراحل را کمی زودتر یا دیرتر تجربه کنند، الگوهای داده‌ها بسیار مشخص بوده‌اند.

این پژوهش به تفاوت میان زنان و مردان نپرداخته است و محققان می‌گویند بررسی عواملی مانند تاثیر یائسگی می‌تواند تعیین‌کننده باشد. 

دکتر دانکن استل، استاد اطلاعات اعصاب در دانشگاه کمبریج و از اعضای این تیم پژوهشی، اشاره می‌کند که بسیاری از اختلال‌های رشد عصبی، مشکلات روانی و بیماری‌های عصبی به نحوه اتصال‌های مغزی مرتبط‌ند و تفاوت‌های الگوهای اتصال می‌تواند دشواری‌ها در بخش توجه، زبان، حافظه و رفتارهای مختلف را پیش‌بینی کند.