شماری از هنرمندان سرشناس افغان از گوشه‌‌و‌کنار جهان گرد هم آمده‌اند و در تلاش‌اند در برابر ممنوعیت موسیقی، صدا و تصویر در افغانستان قد علم کنند. این هنرمندان یک برنامه‌ استعدادیابی موسیقی به راه انداخته‌اند تا به کسانی که استعداد خوانندگی و نوازندگی دارند کمک کنند، به آن‌ها آموزش دهند و راه را برای ورودشان به فضای هنر و موسیقی باز کنند.

این برنامه با یک فراخوان ساده در رسانه‌های اجتماعی شروع شد و علاقه‌مندان تا اول اوت ۲۰۲۲، فرصت دارند تا آنلاین ثبت‌نام کنند. قرار است اول اوت، افرادی که ثبت‌نام کرده‌اند و امکان سفر به آلمان را دارند در برلین دور هم جمع شوند و در یکی از سالن‌های این شهر، به کمک هنرمندان افغان تمرین خوانندگی را آغاز و نمونه کار ارائه کنند. علاوه بر این، شماری دیگر نیز از افغانستان، ایران، و پاکستان در رقابت آنلاین این برنامه شرکت خواهند کرد.

شکیب مصدق، خواننده نام‌آشنای افغان که از پرچمداران موسیقی اعتراضی افغانستان و یکی از سازندگان این برنامه است، به ایندیپندنت فارسی گفت بخشی از تمرکز این برنامه بر حضور زنان در زمینه خوانندگی است تا صداهای منع‌شده زنان تکثیر شود. او تصریح کرد: «حرف اصلی این برنامه کشف صدا است، هر صدایی که در برابر سکوت و تاریکی باشد، به‌ویژه صدای زنان.» مصدق در ادامه افزود: «در حالی که طالبان موسیقی، هنر و صدا را منع کرده‌اند، هر صدایی که بلند شود، هر موسیقی که نواخته شود، صدای اعتراض و موسیقی اعتراضی است.»

تدارک این برنامه را جمعی از هنرمندان افغان بر عهده دارند که می‌گویند با استفاده از امکانات موجود، درصددند این کارزار را گسترش دهند. آرش بارز، شکیب مصدق و فرشته سما داوران ثابت این برنامه‌اند و هنرمندان سرشناس دیگری همچون داوود سرخوش، امیرجان صبوری، بابک وسا، صدیق برمک، عبید جوینده، هنگامه و دیگران نیز داوران ویژه این برنامه‌اند و قرار است در بخش رقابت‌ها حضور داشته باشند.

به گفته مصدق، تاکنون بیش از ۲۰۰ جوان علاقه‌مند در این برنامه ثبت‌نام کرده‌اند که حدود ۳۰ درصدشان زن‌اند. او گفت در این برنامه، داوران گروهی ده نفره از بهترین خوانندگان جوان اعم از زن و مرد را انتخاب می‌کنند که دوره‌های منظم آموزشی و سپس، رقابتی را می‌گذرانند و به کمک داوران، به ترتیب رتبه‌بندی خواهند شد.

مصدق افزود: «برای هر یک از ده آوازخوان منتخب، دست‌کم یک آهنگ کامل موسیقی که شامل ترانه، آهنگ، تنظیم موسیقی و موزیک ویدیو جهت شروع کارشان به‌عنوان یک هنرمند و صدا شدن در برابر ممنوعیت موسیقی در افغانستان، از سوی هنرمندان دست‌اندرکار این برنامه به‌طور رایگان اهدا خواهد شد.» او افزود برای هنرمندی که در پایان رقابت مقام نخست را کسب کند، آلبوم موسیقی کاملی به ارزش ۱۵ هزار یورو تهیه خواهد شد تا بتواند راه ورودش به فضای موسیقی زیر خفقان افغانستان را هموار کند.

در ۱۱ ماهی که از تسلط مجدد طالبان بر افغانستان می‌گذرد، میزان خشم و دشمنی این گروه با هنر و موسیقی هیچ تفاوتی با دوره اول تسلطشان بر این کشور نداشته است. از نخستین روزهای به قدرت رسیدن طالبان در اوت ۲۰۲۱ تاکنون، ده‌ها هنرمند و خواننده محلی به‌دست این گروه بازداشت و شکنجه شده‌اند و حتی به قتل رسیده‌اند. تخریب آلات موسیقی و مجازات افراد به‌دلیل داشتن ساز در خانه یکی از عادت‌های روزمره نیروهای طالبان است. پس از ۱۵ اوت، بلافاصله پس تصرف کابل به‌دست نیروهای طالبان، رسانه‌های افغانستان پخش موسیقی، برنامه‌های هنری و حتی سریال‌ها و فیلم‌های شاد و دارای موسیقی را قطع کردند. طالبان در دستورالعملی که برای محتوای رسانه‌ها اعلام کردند، برنامه‌های موسیقی، سرگرمی و حتی طنز را ممنوع کردند.

این در حالی است که در بیست سال گذشته، با تلاش هنرمندان و اهل رسانه در افغانستان، فضای خشک و خشونت‌بار ناشی از جنگ طولانی آرام‌آرام جای خود را به شادی‌‌های کوچک و نوای موسیقی داده بود. درصد زیادی از خانواده‌های افغان با علاقه‌ فراوان برنامه‌های موسیقی و استعدادیابی در تلویزیون‌های افغانستان را دنبال می‌کردند. علاوه بر این، صدها جوان اعم از زن و مرد به‌جای رفتن به سوی افراط‌گرایی و افکار خشونت‌آمیز یا اعتیاد به مواد مخدر، از مسیرهای گوناگون به خوانندگی، طنزپردازی، اجراهای هنری و فعالیت‌های سرگرمی در رسانه‌های اجتماعی روی آورده بودند.

تصویر کوچکی از آینده به‌نسبت امن و فضای عاری از خشونت در افغانستان که اندک‌اندک شکل گرفته بود و در حال گسترش بود با تسلط طالبان بر افغانستان، یک‌شبه ناپدید شد. طالبان علاوه بر این که موسیقی و هنر را منع کردند، درهای مدارس را نیز به روی دختران بستند و زنان شاغل را خانه‌نشین کردند. این گروه در ۱۱ ماه گذشته، تمام تلاشش را بر تقویت مدارس دینی، احداث و ایجاد مدارس دینی جدید و تبلیغ تعاریف افراط‌گرایانه از دین در میان جوانان حتی در کلاس‌های دانشگاه، متمرکز کرده است.

در چنین فضایی، هنرمندان افغان مصمم‌اند که صدای افغانستان را از ناپدید شدن زیر خاکستر افراط‌گرایی نجات دهند و فرصت دیگری فراهم کنند که جوانان امیال و آرزوهای خفه‌شده‌شان را در قالب موسیقی بیان کنند.