هنرمندی که میلیون‌ها ایرانی با صدا و آهنگ‌هایش خاطره دارند، شادی و پایکوبی کرده‌اند و ترانه‌هایش دهه‌ها پای ثابت جشن‌ها و مهمانی‌ها بوده است، حالا پس از حدود پنج دهه دوری از میهن، آرزویی جز این ندارد که به ایران بازگردد. با این حال او که سال‌ها بار این غصه و دلتنگی را بر دوش کشیده، حتی به وقت خستگی هم داستان شوق و حسرتش را برای «دیار» نه با نوایی غمگین، که با ساز و ترانه‌ای شاد روایت کرده است؛ گویی می‌خواهد عهد نانوشته‌اش با شنوندگان را یعنی شاد کردن دل‌هایشان، همچنان زنده نگاه دارد و این‌گونه بود که دلتنگی‌هایش برای دیار را چنین خواند: «وای که چه حالی دارم/ هوای دیارو دارم/ تو این دیار غربت/ فقط خدا رو دارم»

این گزارش پاسداشت شهرام شب‌پره، هنرمندی است که در بیش از شش دهه فعالیت هنری، مردم را شاد کرد و در تمامی لحظه‌های شادشان حضور داشت.

محال است طرفدار ریتم شش‌وهشت باشیم و بارها زیر لب «آفتاب نشی باز بری زیر ابرا» و «نگارم، نگارم، تو رو خیلی دوست می‌دارم» را زمزمه نکرده باشیم. «لیلا در رو واکن» و «عجب نازی داره دلبر» هم سال‌ها است که با طنز و شوخی، به گفتار روزمره ما وارد شده‌اند.

«تا می‌یاد، شادی می‌یاد، بهار آزادی می‌یاد» و «وقتی می‌یاد تو کوچه یار» برای بسیاری از ما خاطره‌هایی شیرین را زنده می‌کنند. «شاگرد اول کلاس عشقتو رد کردی» و «اومدم سر کوچه‌تون، دم خونه‌تون، خونه نبودی» هم دوران عاشقی و سرخوشی نوجوانان سه‌چهار دهه قبل را تداعی می‌کنند. با «یار شیرین‌سخنم، نمی‌شه ازت دل بکنم»، «ای قشنگ‌تر از پریا» هم خیلی‌ها در بحبوحه سال‌های جنگ ایران و عراق و در میان افسردگی عمومی، شادی کردند و رقصیدند.

بعید است در تمام پنج دهه اخیر عروسی‌های ایرانی بدون ترانه‌هایی مثل «وای وای وای دلم»، «مجنون داره با لیلی می‌رقصه»، «امشب انگاری/ هرجا می‌ری/ عاشقی زوره» یا «آره عروس و دوماد، عاشقای تازه‌کار، داریم ما» برگزار شده باشد. این‌ها و ده‌ها آهنگ و ترانه شاد دیگر بخشی از میراث ماندگار شهرام شب‌پره‌اند؛ هنرمندی است که خیلی‌ها به او لقب «سلطان موسیقی پاپ ایران» را داده‌اند.

تولد، خانواده و نوجوانی

شهرام شب‌پره هفدهم بهمن ۱۳۲۶ در بیمارستان ورجاوند تهران چشم به جهان گشود. کودکی و نوجوانی‌اش را در محله تهران‌نو گذراند؛ محله‌ای که خاطرات نخستین روزهای زندگی و آشنایی او با موسیقی آنجا رقم خورد.

پدرش، محمد شب‌پره، سرهنگ بازنشسته ارتش و مردی جدی و منضبط بود که در اوقات فراغت سنتور می‌نواخت. مادرش، فروغ‌الزمان، مدیر و معلم دبیرستان، هم در نواختن تار دستی داشت و علاقه‌اش را به موسیقی بی‌پرده با فرزندانش قسمت می‌کرد. در چنین فضایی که موسیقی بخشی از زندگی روزمره بود، استعداد هنری شهرام به شکلی طبیعی شکوفا شد.

شهرام تحصیلاتش را در دبیرستان خامنه‌ای‌پور به پایان رساند و دیپلم گرفت. در همین سال‌ها، علاقه‌اش به موسیقی از سرگرمی فراتر رفت و به مسیر حرفه‌ای تبدیل شد.

آغاز فعالیت هنری

شهرام شب‌پره نخستین گام‌های جدی در مسیر موسیقی را در سال ۱۳۴۰ برداشت؛ یعنی زمانی که فقط ۱۳ سال داشت. او با نواختن ساز درامز آغاز کرد. علاقه و مهارت او در اجرا به‌سرعت شکوفا شد و سه سال بعد، در تابستان ۱۳۴۳، وقتی ۱۷ سال داشت، وارد عرصه خوانندگی حرفه‌ای شد. این آغاز، از متل قو (سلمان‌شهر) در شمال ایران بود؛ جایی که با اجرای زنده در گروهی محلی، توجه‌ها را به خود جلب کرد. هرچند خیلی زود به عرصه بزرگ‌تری پا گذاشت و در همان دهه ۱۳۴۰، به همراه برادرش شهبال، گروه «بلک کتس» را بنیان گذاشت؛ گروهی که به‌سرعت به یکی از شاخص‌ترین نام‌ها در موسیقی پاپ ایران بدل شد و آغازگر دورانی تازه در کارنامه هنری او بود.

این گروه با اجرای ترانه‌های متفاوت، فضایی نو در موسیقی جوان‌پسند ایران ایجاد کرد و برای شهرام شب‌پره و تعدادی دیگر از هنرمندان یک سکوی پرتاب شد.

شهرام شب‌پره که بیش از هر چیز با ترانه‌های پرانرژی و حضورش پرشروشور بر صحنه‌ها شناخته می‌شود، پیش از انقلاب در چند فیلم سینمایی نیز ایفای نقش کرد. از جمله «مرد شرقی و زن فرنگی»، «همسفر»، «آب» و «نازنین».

مهاجرت از ایران

هنگامی که انقلاب اسلامی در ایران به وقوع پیوست، شهرام شب‌پره برای اجرای کنسرتی به آمریکا رفته بود و پس از این واقعه، همانجا ماندگار شد. او بعدها در خاطراتش از نخستین سال‌های زندگی در غربت و سختی‌هایی که متحمل شد، سخن گفت. مثل اینکه گاهی اوقات کمتر از ۱۰۰ دلار پول داشت و در کاباره‌ای برنامه اجرا می‌کرد. با این حال به‌تدریج توانست زندگی‌اش را در غربت هم سروسامان بدهد.

اوج‌گیری دوباره شهرام شب‌پره را می‌توان سال‌های نخست دهه ۱۳۶۰ دانست که با آهنگ‌ها و ترانه‌های جدید بار دیگر در کانون توجه علاقه‌مندان موسیقی پاپ قرار گرفت که یکی از مشهورترین آن‌ها ترانه ماندگار «پریا» بود.

شهرام شب‌پره در طول بیش از شش دهه فعالیت حرفه‌ای، بیش از ۲۰ آلبوم منتشر کرد و همچنان از چهره‌های محبوب و پرآوازه موسیقی پاپ ایران است. او طی این سال‌ها، با بسیاری از نام‌های بزرگ موسیقی پاپ همکاری داشت. از جمله شهره، ابی، ناهید، سیاوش قمیشی، ستار، گوگوش، لیلا فروهر، شهرام صولتی و اندی. از این میان، برخی همکاری‌ها  به آفرینش ترانه‌های ماندگار و خاطره‌انگیز منجر شد؛ از جمله آهنگ «چیلی پم پم پم» که قبل از انقلاب با ابی اجرا کرد، ترانه‌های «دلکم دلبرکم» با ناهید و «طلسم» با شهره صولتی که در دوره‌ای که به بازار آمدند، بسیار موردتوجه قرار گرفتند.

شهرام شب‌پره علاوه بر انتشار آلبوم‌های متعدد، در شناسایی و معرفی استعدادهای تازه به موسیقی پاپ ایران هم نقش مهمی ایفا کرده است. خوانندگانی چون پیروز، ناهید، اندی و کورس در لس‌آنجلس با راهنمایی‌ها و حمایت او توانستند مسیر حرفه‌ای خود را آغاز کنند و به شهرت برسند. شهرام در معرفی ابی نیز نقش مهمی داشت.

سبک هنری و ترانه‌های ماندگار

چنانچه در ابتدای این گزارش نیز گفته شد، شهرام شب‌پره در طول بیش از شش دهه فعالیت هنری، آثار بسیاری را به یادگار گذاشته که بسیاری از آن‌ها به ترانه‌هایی ماندگار بدل شده‌اند. از جمله مشهورترین این آثار می‌توان به «امشب»، «گلاب»، «قشنگ‌تر از پریا»، «شاگرد اول»، «لیلا»، «شاپرک»، «یگانه سمن» یا همان «عجب نازی داره دلبر»، «کوچه به کوچه»، «شب شد»، «کی می‌یایی»، «خجالتی»، «همسایه»، «فتنه»، «دروغگو»، «دیار»، «دلبر» و «پریا» اشاره کرد؛ ترانه‌هایی که هر یک در زمان خود با استقبال گسترده روبرو شدند و هنوز نیز در حافظه جمعی ایرانیان زنده‌اند.

سبک هنری شهرام شب‌پره به‌گونه‌ای است که در کنار بهره‌گیری عالی از عناصر موسیقی پاپ، در انتخاب ترانه‌ها نیز دقت ویژه‌ای دارد. او اغلب سراغ شعرهایی می‌رود که در کنار بیان احساسات و روایت داستان، ته‌مایه‌ای از طنز و شوخ‌طبعی دارند؛ ویژگی‌ که باعث می‌شود آثارش نه‌تنها شنیدنی، بلکه فرح‌بخش و سرزنده باشند و همین ترکیب موسیقی پرانرژی با کلامی دلنشین و گاه طنزآمیز، ترانه‌های او را در خاطره جمعی ایرانیان ماندگار کرده و باعث شده است در جمع‌های شاد همچنان جایگاهی ویژه‌ داشته باشد.

شهرام شب‌پره از نگاه دیگران

شهرام شب‌پره تیرماه ۱۴۰۲ با برگزاری آخرین تور جهانی‌ خود، به شش دهه فعالیت هنری‌اش در عرصه موسیقی پایان داد اما دغدغه‌هایش برای ایران و ایرانیان هرگز پایان نیافت. خداحافظی شهرام شب‌پره واکنش هنرمندانی را که با او کار و رفاقت کرده‌اند، در پی داشت و آن‌ها با ارسال پیام‌هایی، از شخصیت قابل احترام، مهربانی، مردم‌دوستی و دغدغه‌مندی او یاد کردند.

در این پیام‌ها، شهرام اغلب هنرمندی توصیف شد که درد مردم را درد خود می‌داند و در طول سال‌ها، شادی و انرژی را به مخاطبان هدیه کرده است.

ابی در پیامش، شهرام شب‌پره را هنرمندی دانست که ریتم متفاوتی از شش‌و‌هشت را وارد موسیقی پاپ ایران کرد و با آلبوم‌های موفقش، شاخص‌ترین چهره این سبک شد.

گوگوش در سخنانش، به نسلی اشاره کرد که موسیقی را خالصانه و عاشقانه دوست داشت؛ نسلی که افتخارش نه در شهرت و عنوان، بلکه عشق ورزیدن به موسیقی بود و شهرام را از چهره‌های برجسته این نسل دانست.

لیلا فروهر در پیامش، شهرام را هنرمندی صاحب‌سبک معرفی کرد که موسیقی را عمیق و درست می‌بیند و آثارش امضای مشخص او را دارند. او شهرام را موزیسینی توانمند در سطح جهانی توصیف کرد که همواره شادی را به دل تماشاگران آورده است.

اندی شهرام شب‌پره را آغازگر سبک مدرن پاپ ایران دانست؛ کسی که حال‌وهوایی تازه و همسو با جریان موسیقی اسپانیایی و اروپایی دهه ۱۹۷۰ را وارد موسیقی ایران کرد.

شهره صولتی نیز موسیقی پاپ ایران را مدیون زحمات شهرام دانست. او به انتشار آلبوم «دیار» در سال‌های نخست حضورش در آمریکا و همکاری‌های مشترک اشاره و از تلاش‌های ارزشمند شهرام برای موسیقی قدردانی کرد.

مازیار فلاحی نیز گفت که دنیا به همه ما ایرانیان یک کنسرت شهرام شب‌پره در استادیوم صدهزار نفری آزادی بدهکار است.

دغدغه‌های انسانی شهرام شب‌پره

حساب شخصی شهرام شب‌پره در اینستاگرام هم دغدغه‌های این هنرمند را برای ایران و مردم آن به‌خوبی بازنمایی می‌کند. از پرچم شیروخورشید که در صفحه‌اش منتشر کرده است تا واکنش‌ به وقایع مرتبط با ایران و شوق و حسرت برای بازگشت به کشور.

در یکی از همین پیام‌ها، او بخش‌هایی از ترانه «نوستالوژی» ابی و گوگوش را همراه با این شرح، منتشر کرده است: «یکی از ما تموم زندگی‌شو/ توی تصویر تنهایی سفر کرد/ که می‌دونست خودش رو جا گذاشته/ که یه حسی تو قلبش می‌گه برگرد/ حق ما این نبود... به امید بازگشت».

شهرام شب‌پره در هفته‌های اخیر با حاشیه‌هایی مواجه شد که در نهایت، با انتشار پیامی در اینستاگرامش و بیان اینکه طرفدار شاه است و ایران را دوست دارد، به آن‌ها پایان داد. حالا همان کسی که روزگاری خواند: «‎تو می‌تونی دلمو شاد کنی/ ‎منو از درد و غم آزاد کنی» در انتظار روزی است که به ایران بازگردد و دلش به معنای واقعی شاد شود.