شش سال پیش به گمان اینکه قرص ضدبارداری روشی خوب برای تنظیم خانواده است، این قرص را از داروخانه تهیه و مصرف آن را شروع کردم. در یک ماه نخست، وزنم به طور بی‌سابقه‌ای بالارفت و گاه خسته و کسل بودم و سردرد داشتم؛ اما در ماه دوم، با هیولای پنهان در میان این قرص‌های کوچک آشکارا روبه‌رو شدم و تا مرز مرگ پیش رفتم. بروز سکته مغزی در نیم‌کره چپ مغز قدرت بینایی، تکلم، حافظه و ادراک را از من گرفت و پزشکان در هندوستان، پس از تحقیق فراوان، تشخیص دادند که این اتفاق عجیب برای بیمار ۲۱ ساله آنان تنها به دلیل مصرف قرص ضدبارداری رخ داده است.
در حالی که برای خانواده‌ها در افغانستان داشتن فرزند زیاد بخشی از فرهنگ معمول است و خانواده‌هایی که سه یا چهار فرزند دارند، معمولا در ردیف کم‌جمعیت‌ترین و کوچک‌ترین خانواده‌ها محسوب می‌شوند، امکانات جلوگیری از بارداری هم در این کشور از دیرباز وجود داشت و رایج بود. از این میان، قرص‌های ضدبارداری در انواع مختلف، دست‌کم از بیش از ۶۰ سال است که در این کشور رایج‌اند.
پیش‌تر، استفاده از روش‌های ضدبارداری همچون مصرف قرص، آمپول و کاندوم، تنها در شهرها و در میان تحصیل‌کرده‌ها معمول بود، اما در ۲۰ سال گذشته و با ایجاد صدها مرکز بهداشت و مشاوره خانواده در شهرها، روستاها و مناطق دوردست و به همکاری پروژه‌های بهداشتی جهانی، در مورد قرص‌های ضدبارداری و دیگر روش‌های پیشگیری، آگاهی بیشتری به وجود آمد و مردم در شهرها و بیشتر روستاها با روش‌های مختلف جلوگیری از بارداری آشنا شدند. اما این آشنایی با تمام جزئیات لازم به مردم منتقل نشد تا علاوه بر فواید، از مضرات آن‌ها نیز آگاه باشند و در مصرف سهل‌انگاری نکنند.
هرچند در بسیاری از مراکز مشاوره خانواده، قرص ضدبارداری به رایگان توزیع می‌شد، تاجران دارو در افغانستان، با بیشترشدن آگاهی مردم در مورد روش‌های پیشگیری، به وارد کردن قرص‌های ضدبارداری از کشورهای همسایه اقدام کردند و از آنجایی که به دلیل فقر مردم، مواردی چون کیفیت مواد غذایی، دارو، لباس و همه اقلام ضروری تولیدی و وارداتی در افغانستان، همواره تحت‌تاثیر قیمت آن‌ها قرار می‌گیرند، داروی ضدبارداری نیز همانند دیگر داروها، با کیفیت پایین و به قیمت ناچیز یکباره به بازارهای افغانستان عرضه شد. در این زمان، یک داروی ضدبارداری به نام «خوشی» که ظاهرا از کشور پاکستان وارد می‌شد تبلیغات رسانه‌ای خود را آغاز کرد و مثل استامینوفن، بدون نیاز به نسخه پزشک و فقط به قیمت ۱۰ تا ۳۰ افغانی در داروخانه‌ها عرضه شد.
مشکل دیگر از آنجا بروز کرد که این دارو هم ارزان بود و هم کار مردان را ساده‌تر می‌کرد و در واقع هیچ مسئولیتی در زمینه پیشگیری از بارداری روی دوش آن‌ها نمی‌گذاشت. پس زنان در بیشتر خانواده‌های افغان، مسئول بودند/هستند که در برابر بارداری ناخواسته از خود محافظت کنند؛ آن هم با استفاده از قرص‌های ضد بارداری و بدون مشاوره پزشک.
دست کم پنج زن در مصاحبه با ایندیپندنت فارسی گفتند که قرص‌های ضدبارداری را پنهان از چشم همسرانشان استفاده می‌کنند زیرا همسرانشان به کنترل و جلوگیری از بارداری ناخواسته توجهی ندارند و حتی نمی‌خواهند اصلا کنترلی در کار باشد. پس اگر زنان قرص مصرف نکنند، مجبور خواهند بود هر سال یک کودک به دنیا آورند.
از سوی دیگر، فاطمه (نام مستعار)، ساکن کابل، در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی گفت که همسرش نمی‌خواهد فرزند دیگری داشته باشد اما در کنترل بارداری هم سهمی نمی‌گیرد. او تصریح کرد: «ما چهار فرزند داریم. شوهرم نمی‌خواهد به این زودی فرزند دیگری داشته باشیم، اما مسئولیت جلوگیری از بارداری ناخواسته را به عهده نمی‌گیرد و می‌گوید این مسئولیت زن است.» فاطمه فقط ۳۱ سال دارد و از هفت سال پیش قرص ضدبارداری مصرف می‌کند. او از سردرد شدید و مداوم، بی‌حوصلگی، استرس و چاقی شاکی است و می‌گوید که برای درمان سردردش بارها به پزشک مراجعه کرده و نتیجه معاینات و اسکن مغز نشان داد که رگ‌های خونی متصل به مغزش نازک شده‌اند. پزشک به فاطمه گفت که ممکن است علت نازک شدن رگ‌های خونی مغزش، مصرف مداوم داروی ضدبارداری باشد.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سازمان‌های تحقیقات پزشکی بین‌المللی ثابت کرده‌اند که استفاده از قرص ضدبارداری می‌تواند به‌راحتی به سکته مغزی در زنان منجر شود. محققان دانشگاه لایولای شیکاگو در سال ۲۰۰۳، تحقیقی در این مورد منتشر کردند که نسخه به‌روزشده آن در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد استفاده از قرص ضدبارداری خطر سکته مغزی ایسکمیک یا انسدادی را ۱.۹ درصد در زنان افزایش می‌دهد. بر اساس این تحقیق، با استفاده از این قرص، میانگین سکته مغزی در هر ۱۰۰ هزار زن، ۸.۵ مورد است.
سکته ایسکمیک که ۸۵ درصد انواع سکته‌های مغزی را تشکیل می‌دهد، به لخته شدن خون در ناحیه پایین عنکبوتیه مغز گفته می‌شود که در صورت نرسیدن به موقع بیمار به پزشک و بیمارستان، می‌تواند عواقبی بسیار جدی همچون فلج دائمی اعضای بدن و حتی مرگ را در پی داشته باشد.
از آنجایی که داروی ضد بارداری در افغانستان بدون تجویز پزشک و به‌راحتی قابل دسترس است و شمار انبوهی از زنان نیز بی‌توجه به عوارض از آن استفاده می‌کنند، من نیز یکی از قربانیان این هیولای کوچک بودم. آن زمان فقط ۲۱ سال داشتم و از آنجا که سال‌ها پیش، زیرنظر پزشک یک بار از داروی ضدبارداری برای تنظیم قاعدگی استفاده کرده بودم، این بار برای کنترل بارداری در سال اول پس از ازدواج، مصرف این قرص را شروع کردم اما در ماه دوم مصرف، در حالی که در سفر تفریحی به هندوستان رفته بودم، سکته مغزی کردم. پزشکان هندی برای نجات من از انواع درمان‌ها استفاده کردند و سرانجام پس از یک ماه، من از بیمارستان مرخص شدم اما تا یک سال تحت درمان بودم. در این سکته مغزی از نوع ایسکمیک، من قدرت بینایی، شنوایی، تکلم و حتی حافظه ام را از دست داده بودم و لخته خونی در نیم‌کره چپ مغزم وجود داشت، به اعصاب چشم، گوش، زبان و بخشی از حافظه فشار می‌آورد. پزشکان هندی که بروز سکته مغزی در این سن را یک امر نادر می‌دانستند، با تحقیق مفصل در این مورد، پس از شش ماه، با اطمینان به من گفتند که این حادثه مشخصا به دلیل از استفاده قرص ضدبارداری بوده است.
چندی پیش، همسر جاستین بیبر، خواننده معروف کانادایی، نیز به موردی مشابه دچار شد. او پس از بهبودی، در پیام ویدیویی، در این مورد توضیح داد و گفت که به دلیل استفاده از قرص ضدبارداری، سکته مغزی ایسکمیک کرده است.
استفاده از قرص ضدبارداری که معمولا ترکیبی از دو هورمون پروژسترون و استروژن است، در اغلب موارد، برای زنان خالی از عارضه نیست و گاه حتی استفاده آن با تجویز پزشک نیز مشکل‌ساز است و در صورت لزوم به استفاده، فرد باید قبلا از نظر فشار خون، سابقه میگرن، مصرف سیگار و موارد مشابه بررسی و در صورت تایید پزشک، مصرف این قرص را آغاز کند.
از سوی دیگر، فعالان حقوق زنان، تحت فشار قرار دادن زنان برای استفاده از قرص یا دستگاه‌های هورمونی جلوگیری از بارداری را تبعیض و خشونت آشکار علیه آنان می‌دانند؛ زیرا با این روش‌ها ممکن است سلامت زنان به طور کامل به خطر بیفتد.
حتی اگر خطر سکته مغزی و حوادث مشابه آن در میان نباشد، استفاده گسترده از این داروهای هورمونی برای زنان عوارضی چون فشار شدید روانی، چاقی یا لاغری بیش از حد، افسردگی و کسالت را پی دارد و این تجربه مشترک میلیون‌ها زن در سراسر جهان است. در حالی که مردان بدون آسیب زدن به بدن و سلامت روان خود، به‌سادگی می‌توانند برای جلوگیری از بارداری ناخواسته اقدام کنند و در واقع بار این مسئولیت را بین خود و شریک زندگی‌شان تقسیم کنند.
