شفیقه که در افغانستان دادستان بود، به‌خوبی می‌دانست زمانی که طالبان افغانستان را تصرف کنند، دیگر جایی برای زندگی در این کشور برای او نخواهد بود؛ اما نمی‌دانست که برای خروج از افغانستان چقدر باید هزینه کند. قاچاقچی‌ها با سوءاستفاده از وضعیت افغان‌ها، قیمت‌ها برای خروج از افغانستان را افزایش داده‌اند. سربازان مرزی پاکستان، که به رشوه گرفتن عادت دارند، تا از افغان‌ها پول اضافه نگیرند، آنان را رها نمی‌کنند و حتی کسانی که در پاکستان خانه یا اتاق به افغان‌ها اجاره می‌دهند نیز اجاره‌بها را بالا برده‌اند.

خبرگزاری انگلیسی‌زبان عرب نیوز در گزارش تازه‌ای که از گفت‌وگو با شماری از مهاجران افغان در پاکستان منتشر کرده است، پرده از زندگی سخت آنان برمی‌دارد. شفیقه که در پاکستان به سر می‌برد، به عرب نیوز می‌گوید: «همه از مصیبتی که بر ما نازل شده است سوء‌استفاده می‌کنند.»

با سلطه طالبان بر افغانستان در اواسط ماه اوت سال گذشته، هزاران افغان از ترس انتقام این گروه و فقر از افغانستان فرار کردند؛ اما بسته بودن مرزهای پاکستان، ایران و همچنین توزیع نکردن گذرنامه در افغانستان، آنان را مجبور کرد تا به قاچاقچی‌های انسان رو بیاورند. آنان مجبورند تا برای خروج از افغانستان سفر پرخطری را به جان بخرند، از صحراهای خشک و بی‌آب و از کوهستان‌های سرد بگذرند، از تونل‌های زیر حصارهای مرزی عبور کنند و گاه زیر رگبار گلوله‌های مرزبانان از مرز عبور کنند.

شفیقه ساعی در ۲۵ اوت سال گذشته همراه مادر، هفت خواهر و برادرش مجبور شدند از افغانستان خارج شوند اما برای فرار از افغانستان، ۵۰۰۰ دلار به یک قاچاقچی دادند تا آنان را به پاکستان برساند. آن‌ها برای عبور از ایست‌های بازرسی بی‌شمار پاکستان، مجبور شدند از ترفندهای گوناگون استفاده کنند. مادر شفیقه به دستش سرم وصل کرده بود که نشان دهد حال جسمی‌اش وخیم است، ولی این ترفندها زیاد کارساز نبود و مجبور شدند ۳۰۰ دلار دیگر هم بپردازند تا به اسلام‌آباد برسند. آنجا هم هزینه‌های زیادی داشتند؛ ۷۰۰ دلار پرداختند تا پلیس مزاحم آن‌ها نشود، زیرا افغان‌هایی که ویزا و مدارک لازم را ندارند، نمی‌توانند خانه اجاره کنند. شفیقه می‌گوید صاحبخانه صبحانه را سه برابر قیمت واقعی برای آنان محاسبه می‌کند.

بر اساس داده‌های مرکز مختلط مهاجرت (MMC) مستقر در ژنو، قاچاقچی‌های انسان بهای انتقال مهاجران غیرقانونی به پاکستان و ایران را افزایش داده‌اند؛ به‌طور مثال، در گذشته هزینه انتقال افغان‌ها از مرز اسپین بولدک در استان قندهار به پاکستان ۹۰ دلار بود اما حالا، قاچاقچی‌ها ۱۴۰ تا ۱۶۰ دلار از هر نفر می‌گیرند. انتقال به ایران نیز به ۳۵۰ تا ۴۰۰ دلار رسیده است، در حالی که در گذشته ۲۵۰ دلار هزینه داشت. تعداد زیادی از افغان‌هایی که بنیاد تامسون رویترز با آنان مصاحبه کرده است می‌گویند قیمت‌های بالاتری هم هست؛ برای مثال، زنی با دو فرزندش برای رسیدن به پاکستان، هزار دلار پرداخته است، در حالی‌ که قبلا هر نفر ۹۰ دلار می‌پرداخت.

عبدالله محمدی، کارشناس مرکز مهاجرت مختلط، می‌گوید اکثر قاچاقچی‌های انسان با شبکه‌های سازمان‌یافته خلافکاران رابطه دارند. او می‌افزاید: «به دلیل وضعیت بد اقتصادی و خشکسالی در افغانستان، تعداد زیادی از کشاورزان در مناطق مرزی نیز وارد کار قاچاق انسان شده‌اند؛ زیرا جایگزین خوبی برای به دست آوردن پول است. شبکه‌های سازمان‌یافته خلافکاران نیز از این افراد سوءاستفاده می‌کنند.»

قوم و تبار مهاجران نیز روی قیمت انتقال آنان به پاکستان و ایران تاثیرگذار است؛ برای مثال، از هزاره‌ها پول بیشتری گرفته می‌شود زیرا قاچاقچی‌ها می‌گویند انتقال این افراد سخت‌تر است و طالبان و شبکه جند‌الله با این گروه قومی مشکل دارند. اسماعیل لعلی، روزنامه‌نگار هزاره، در ماه اوت سال گذشته برای رسیدن به کویته پاکستان، ۷۰۰ دلار پرداخت در حالی که اقوام دیگر کمی بیش از ۱۰۰ دلار پرداختند. او در کویته نیز برای نجات از دست پلیس پاکستان، ۲۰۰ دلار دیگر پرداخت.

بااین‌حال وضعیت مهاجران در ایران و پاکستان با چالش‌های دیگری نیز همراه است. این کشورها افغان‌ها را به‌صورت گروهی از مرز اخراج می‌کنند. بر اساس گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، ایران روزانه حدود ۱۱۰۰ مهاجر افغان را از این کشور اخراج می‌کند و پاکستان به تعداد کمتر ولی روند اخراج مهاجران از این کشور ادامه دارد. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد برای حمایت از مهاجران افغان در کشورهای میزبان خواهان ۶۲۳ میلیون دلار کمک شده است. این نهاد سازمان ملل همچنین از کشورها خواسته است تا به روند اخراج افغان‌ها خاتمه دهند.

شفیقه ساعی خود را در آپارتمانش در اسلام‌آباد پاکستان حبس کرده است، زیرا دولت پاکستان مادر و سه خواهر او را در ماه دسامبر اخراج کرد. او می‌گوید اگر اخراج شوم، طالبان یا زندانی‌هایی که طالبان آزاد کرده است، مرا خواهند کشت.