هرچند تهران و واشینگتن تاکنون به‌طور مستقیم وارد گفت‌وگو و مذاکره نشده‌اند، اما مقام‌های جمهوری اسلامی می‌گویند که «شرایط لازم برای توافق برد – برد با ایالات‌متحده فراهم شده است.»
علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات احیای برجام، سه‌شنبه گذشته، ۱۳ بهمن‌ماه در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت مذاکرات هسته‌ای در وین صحبت کرد. او گفت با وجود روند مثبت مذاکرات، هنوز موضوع‌های مهمی وجود دارد که باید مورد مذاکره قرار گیرد، زیرا بزرگ‌ترین مشکل ایران این است که آمریکا دوباره از توافق خارج نشود. باقری کنی درعین‌حال تاکید کرد که ایالات‌متحده با لغو بخشی از تحریم‌ها موافقت کرده است.
اکنون با توجه به این‌که گفته‌های کشورهای غربی حاکی از خوش‌بینی و احتمال تکمیل توافق در اواسط ماه فوریه جاری است، نماینده روسیه در مذاکرات وین نیز به این پیشرفت اشاره می‌کند و مسئولان جمهوری اسلامی هم صبحت از فراهم شدن زمینه رسیدن به توافق با ایالات‌متحده دارند، چنین به نظر می‌رسد که طرف‌های مذاکره‌کننده در وین در آستانه رسیدن به توافق برای احیای برجام قرار دارند؛ اما آنچه بیش از همه به نزدیک بودن زمان احیای برجام اشاره دارد، آماده شدن ایران برای مرحله همکاری‌های اقتصادی و تجاری پس از احیای برجام است.
در همین راستا، چند روز پیش دولت ایران با افتتاح کنسولگری چین در بندرعباس، مرکز استان ساحلی هرمزگان که عمده‌ترین بندرگاه تجاری ایران محسوب می‌شود، موافقت کرد و این نخستین کنسولگری پکن در ایران خواهد بود.
این تحول احتمالا مربوط به قرارداد راهبردی ۲۵ ساله است که دولت ایران آن را در ماه مارس ۲۰۲۱ با چین امضا کرد. قرارداد مزبور شامل تقویت همکاری‌های اقتصادی، نظامی و امنیتی و برجسته کردن نقش ایران در پروژه ابتکار کمربند و جاده چین است. درحالی‌که نزدیک به یک سال از زمان امضای قرارداد ۲۵ ساله می‌گذرد، مرحله اجرایی آن به‌تازگی آغاز شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
درحالی‌که سیاست خارجی ایران که کنترل آن در دست سپاه پاسداران و جناح تندرو به رهبری ابراهیم رئیسی است بر محور حرکت به سمت شرق می‌چرخد، تهران تصمیم گرفته است که در مذاکره با غرب در وین، سیاست وقت‌کشی را که نزدیک به ۱۰ ماه گذشته دنبال کرده است، کنار بگذارد. البته هدف از این تصمیم، آماده‌سازی برای رفع تحریم‌های اعمال شده بر بخش‌های نفت و پول است تا این‌که تهران بتواند برای تقویت روابط اقتصادی و تجاری با روسیه، چین و کشورهای آسیای مرکزی و کشورهای خاورمیانه حرکت کند.
در همین راستا، حسین امیر‌عبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اظهار داشت که اجرای موافقت‌نامه مشارکت بلندمدت ایران و چین اکنون آغاز شده است، این در حالی است که مجلس شورای اسلامی تابه‌حال این موافقت‌نامه را تصویب نکرده است.
از سوی دیگر، این احتمال وجود داشت که اجرای قرارداد همکاری‌های مشترک ایران و چین با چالش موفقیت مذاکرات وین مواجه شود، به همین دلیل چین نیز به دلایل متعددی ازجمله تمایل نداشتن به گسترش برنامه هسته‌ای ایران، خواستار برون‌رفت از بن‌بست مذاکرات وین و رسیدن به توافق میان ایران و غرب است.
پکن از سال‌ها پیش شریک راهبردی تهران به‌ویژه در زمینه خرید نفت خام به شمار می‌رود، افزون بر این‌که چین برای پیشبرد طرح یک کمربند و یک جاده و منافع ژئوپلیتیکی خود نیازمند همکاری ایران است و هر دو کشور از یکدیگر برای مهار حضور آمریکا در منطقه استفاده می‌کنند؛ بنابراین احیای برجام، رشد سرمایه‌گذاری چینی‌ها را در بخش‌های نفت و گاز، زیرساخت‌ها و صنایع پتروشیمی تسهیل می‌کند.
اگر برجام احیا شود، ایران در موقعیت بسیار بهتری برای توسعه روابط خارجی متوازن و رقابتی قرار می‌گیرد. هرچند ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا بیشتر به روابط اقتصادی خود با چین وابسته شده است، اما برخی از مقام‌های ایرانی مانند علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، از نیاز کشور به برقراری روابط متوازن و رقابتی خارجی صحبت می‌کنند، زیرا ایران می‌تواند از برقراری چنین روابطی سود بسیاری به‌دست آورد.
از همین‌رو، تهران به دنبال اجرای توافق مشابهی با روسیه است، علاوه بر این‌که سعی دارد روابط خود را با کشورهای سازمان شانگهای به‌ویژه افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی تقویت کند.
