اجلاس کوپ۲۶ (COP26) دستاوردهای قابل توجهی داشت: تعهد بزرگترین کشورهای آلوده کننده به کاهش مصرف زغال سنگ. وعده‌های جدی مبنی بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای. سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه محیط‌ زیست در کشورهای در حال توسعه. پذیرش و به رسمیت شناختن این موضوع از سوی رهبران امور اقتصادی از جمله مارک کارنی، مدیر پیشین بانک انگلستان،  مبنی بر آن که سرمایه‌گذاری در بخش‌های آلاینده، در درازمدت سودآور نخواهد بود.

این نکته مهم است که افرادی را در نظر بگیریم که قرار است طی چند دهه آینده، پیامدهای اقدامات انجام شده یا انجام نشده را تجربه کنند. گرتا تونبرگ قواعد اصلی را تغییر داده است. 

در عین حال، باید اطمینان یابیم که فرصت‌های ایجاد انگیزه نوآوری را از دست نمی‌دهیم. خلاقیت فردی و روحیه جست‌وجوگری برای حل چالش‌های جهانی، حیاتی است و علم و فناوری، کلید ارائه آینده‌ای پایدار و اعطای قدرت به دست مردم است.

سیاستمداران نباید انتظار داشته باشند که پیشرفت‌های بزرگ علمی، بدون اقدام روشن برای تربیت و توانمندسازی استعدادها ادامه یابد.

بحث فقط درباره بهبود و افزایش بودجه پژوهشی نیست، بلکه همچنین پرسشی است درباره ارائه مشوق‌ها برای ایجاد نوآوری مبتکرانه، ایجاد بستری برای پیشرفت‌های کمتر شناخته شده در زمینه‌های نوظهور و درحال گسترش، و سازماندهی یک سری الگو و سرمشق [که می‌تواند] با بزرگداشت کسانی که باعث بروز تغییرات مثبت برای مردم در سراسر جهان شده‌اند، صورت پذیرد.

من عضو هیات داوران جایزه جهانی «وین فیوچر» (VinFuture) هستم که سال گذشته در ویتنام راه‌اندازی شد و متعهد می‌شود که سالانه ۴.۵ میلیون دلار به پژوهش‌های علمی و نوآوری‌هایی اعطا شود که زندگی [مردم] در سراسر جهان را بهبود می‌بخشد. این جایزه به دو ضرورت در خصوص گسترش و حمایت از نوآوری می‌پردازد.

نخست آن که از طریق هدایت و پیشبرد آگاهی از پیشرفت‌های علم و فناوری، می‌توانیم موانع را از بین ببریم، پیشرفت‌های جدید را در کانون توجه قرار دهیم، و الهام‌بخش نسل‌های آینده باشیم.

باید دستاوردهای علمی را از طریق جوایز ویژه و برنامه‌های اعطای جوایز اختصاصی که به ترویج تنوع در جامعه علمی و گسترش دسترسی افراد نوآور در صنایع علمی فناوری کمک می‌کند، بشناسیم.

برنامه‌ها و مراسم معتبر و مشهوری وجود دارند، اما نه در آن حد که به صورت خاص بر روی این امر تمرکز کنند که علم و فناوری چگونه می‌توانند برای همه ما جهان بهتری بسازند.

دوم آن که باید بیشتر تلاش کنیم تا دانشمندانی از گروه‌ها و ملیت‌های مختلف، به اختراع و ابداع تشویق شوند. زنان در بسیاری از معتبرترین مراسم اعطای جوایز جهان و به طور کلی در زمینه علم و فناوری علمی، حضور کمتری دارند. در بریتانیا، زنان تنها ۲ درصد از نیروی کار زمینه‌های اصلی (Stem-علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات) را تشکیل می‌دهند. نباید استعدادهای زنان را در مقابله با تغییرات آب و هوایی و سایر چالش‌های جهانی از دست دهیم.

باید دسترسی به برنامه‌های آموزشی و تربیت نیرو را گسترش دهیم تا اطمینان یابم که همه جوانان مشتاق علم، به‌خصوص دختران، از اعتماد و حمایت لازم برای رفتن به سراغ علم، فناوری، مهندسی، و ریاضیات بهره‌مندند.

مشکل دیگر این است که دانشمندان کشورهای در حال توسعه اغلب مورد پذیرش و استقبال قرار نمی‌گیرند، زیرا صدای آن‌ها چنان که شایستگی‌اش را دارند، شنیده نمی‌شود.

ترویج و حمایت از نوآوری در کشورهای در حال توسعه، برای مقابله با چالش‌های جهانی مهم است. نابرابری می‌تواند خطرناک باشد. توزیع نابرابر واکسن‌های کووید-۱۹ در جهان و پیامدهای آن برای سفرهای بین‌المللی و اقتصاد، نشان می‌دهد که نابرابری بین کشورهای ثروتمند و فقیر، چگونه می‌تواند امنیت جهانی را تهدید کند.

رویارویی با این امر، مستلزم در نظر گرفتن عوامل پیچیده اقتصادی، زیربنایی، و اجتماعی است، اما باید اطمینان یابیم که ساختارهایی هست که به استعدادهای کشورهای کمتر توسعه یافته کمک می‌کند تا خلاقیت‌های نوآورانه خود را را شکوفا کنند و برای جوامع خود سودمند باشند.

باید روی آینده تمرکز کنیم. در حالی که پیشرفت بزرگی را شاهد بوده‌ایم، نوآوری‌هایی که چالش‌های جهانی را حل می‌کنند، هنوز پیشرفت نکرده‌اند. باید هر کاری که می‌توانیم، انجام دهیم تا به نسل بعدی دانشمندان و مهندسانی که این نوآوری‌ها را خلق خواهند کرد، نیرو  و انگیزه بدهیم و الهام بخش آنان باشیم.

سر ریچارد فرند (نویسنده مطلب) استاد فیزیک در دانشگاه کمبریج است