مدیرکل بهزیستی استان تهران از حضور دو هزار کودک کار در مترو پایتخت، هم‌زمان با شروع فصل سرما، خبر داده و گفته است که بهزیستی قصد دارد ساماندهی کودکانی که در مترو کار می‌کنند را پیگیری کند.

امین شاهرخی با اذعان بر اینکه ساماندهی کودکان کار و خیابان هنگام اجرا با مشکل مواجه می‌شود، به خبرگزاری ایسنا گفت: «زمانی که سازمان بهزیستی به فرایند کودکان خیابانی وارد شد،‌ بسیار سفت و سخت پای کار بود اما در این زمان، این کودکان به بازارچه‌ها و مترو تغییر مکان دادند. در این راستا ما نیز برنامه‌ریزی کردیم تا شهرداری در این زمینه پای کار بیاید.»

شاهرخی با بیان اینکه شهرداری هم‌ برای ساماندهی کودکان در مترو در جلسات متعددی شرکت کرده است، افزود: «از شهرداری می‌خواهیم کودکانی که در متروها کار می‌کنند نیز در فرایند ساماندهی کودکان خیابانی قرار گیرند.»

طرحی که این مقام سازمان بهزیستی با عنوان «ساماندهی کودکان کار» از آن یاد می‌کند، اقدام مشترک بهزیستی، شهرداری و استانداری تهران برای دستگیری کودکان کار از خیابان‌ها و مکان‌های عمومی شهر است. در آیین‌نامه «ساماندهی کودکان کار و خیابان» که در سال ۱۳۸۴ تصویب شد، نهادها و دستگاه‌های مرتبط از جمله شهرداری، نیروی انتظامی، صداوسیما، وزارت آموزش‌وپرورش، سازمان تامین اجتماعی و کمیته امداد موظف شده‌اند اقدام‌های لازم برای شناسایی، جذب و حمایت از کودکان کار تا رسیدن کودک به فرجام قابل‌اطمینان را انجام دهند. در این آیین‌نامه تاکید شده است که جذب کودکان کار  باید از طریق ارتباط موثر مددکار و با رضایت و اعتماد کودکان انجام شود. بر اساس این آیین‌نامه، سازمان بهزیستی متولی اصلی کار است.

با وجود تاکید آیین‌نامه بر حمایت اجتماعی از کودکان، به گواهی فعالان حقوق کودک، مفاد آن هرگز اجرایی نشده و آنچه در ۱۶ سال گذشته اتفاق افتاده، تنها دستگیری کودکان کار و خیابان از مکان‌های عمومی و معابر شهر بوده است.

سازمان بهزیستی این کودکان را ۲۱ روز در مراکز اسکان موقت خود نگهداری می‌کند و سپس به‌شرط تعهد والدین مبنی بر اینکه فرزندشان دیگر در سطح خیابان ظاهر نخواهد شد، آنان را آزاد می‌کند. در این شیوه نه از ارتباط موثر برای جذب کودکان خبری هست و نه فرجام قابل‌اطمینانی در انتظار کودکان است و این کودکان نه تنها از هیچ حمایتی برخوردار نمی‌شوند، بلکه آسیب‌های زیادی ناشی از دستگیری و دوری از خانواده به آن‌ها وارد می‌شود.

نگاهی به عملکرد گذشته سازمان بهزیستی و شهرداری نشان می‌دهد که هدف آن‌ها از اجرای این طرح، حمایت اجتماعی و ساماندهی کودکان کار نیست، بلکه پاک کردن چهره شهر از حضور کودکان کار است. پیش‌تر هادی شریعتی، عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان، گفته بود که مسئولان به جای مبارزه با کار کودک، با کودکان کار مبارزه می‌کنند. عزت‌الله الوندی، دبیر سابق مرجع ملی کودک، نیز اقدام بهزیستی در جمع‌‎آوری کودکان از سطح شهر را «عملیات تعقیب و گریز» علیه کودکان خوانده بود.

با این حال مسئولان بهزیستی همواره از عملکرد خود دفاع کرده‌اند و آسیب‌هایی را که اجرای این طرح بر کودکان وارد کرده‌ است، منکر شده‌اند. در سال‌های گذشته، بسیاری از کودکان کار به دلیل ترس از دستگیری در خیابان به سمت کارگاه‌های زیرزمینی کشیده شدند که هیچ نظارتی بر آن‌ها وجود ندارد و امکان افزایش انواع خشونت علیه کودکان در این مکان‌ها بالا است. حالا نیز با آغاز فصل سرما که کودکان کار به متروها پناه برده‌اند، مسئولان بهزیستی و شهرداری قصد دارند در طرحی که چگونگی آن شفاف و مشخص نیست، بار دیگر دستگیری آنان را آغاز کنند.

کار کودکان با گسترش فقر و محرومیت‌های اجتماعی ارتباطی معنادار دارد و در سال‌های اخیر هم‌زمان با رشد فزاینده فقر و ورود مهاجران افغان به ایران، تعداد کودکان کار نیز افزایش یافته است. علاوه بر کودکانی که در سطح خیابان و مکان‌های عمومی حضور دارند، تعداد زیادی از کودکان نیز در بخش‌های غیررسمی و کارگاه‌ها کار می‌کنند. همچنین آمار کودکان زباله‌گرد در تهران نیز حدود پنج هزار نفر برآورد شده است.