زعفران افغانستان که در جهان به‌عنوان بهترین و باکیفیت‌ترین زعفران شناخته می‌شود، پس از یک دوره رکود، دوباره افزایش قیمت داشته است. این افزایش قیمت با فصل برداشت زعفران در افغانستان آغاز شده است. فروشندگان زعفران در افغانستان می‌گویند با اینکه قیمت زعفران دو برابر شده است، اما باز هم نسبت به بازار جهانی، با قیمتی ناچیز خریداری می‌شود. در حال حاضر، هر کیلو زعفران با قیمت کمتر از ۱۰۰۰ دلار آمریکا به فروش می‌رسد، در حالی‌که شش ماه قبل که فصل برداشت محصول هم نبود، قیمت هر کیلو کمتر از ۵۰۰ دلار بود.

حاجی عبدالله بارک، رئیس شرکت بارک زعفران که از تاجران عمده زعفران است، می‌گوید: «شیوع ویروس کرونا ضربه محکمی به تولیدکنندگان زعفران در افغانستان زد. به دلیل بسته شدن مرز کشورهای خریدار زعفران، قیمت زعفران به پایین‌ترین حد خود رسیده بود. در دو سال گسترش کووید‌ـ۱۹، بیشترین تولید زعفران به‌ جمهوری اسلامی ایران و پاکستان قاچاق شده است. دهلیزهای هوایی هم که اشرف غنی، رئیس‌جمهوری سابق افغانستان، از آن می‌گفت بیشتر نمایش‌های سیاسی بود تا واقعیت.»

به گفته آقای بارک، با اینکه به‌دلیل سرمای زمستان گذشته بخشی از زمین‌های زیر کشت زعفران از بین رفت، برآورد می‌شود که افغانستان حدود ۲۵ تا ۳۰ تن زعفران تولید کند.

آقای بارک می‌گوید بیشتر زعفران تولیدی به ایران قاچاق می‌شود، زیرا قیمت زعفران در افغانستان بسیار پایین است و خرید آن در ایران به‌صرفه‌تر است. همچنین زعفران افغانستان به‌دلیل کیفیت بالا، خریداران بیشتری دارد. آقای بارک می‌گوید عمده‌ترین بازار خرید قانونی زعفران افغانستان هندوستان و پس‌ از آن، امارات متحده عربی است. تنها حدود ۱۰ درصد زعفران افغانستان از راه هوایی، به اروپا صادر می‌شود و در حال حاضر، این بازار نیز از دسترس بازرگانان افغانستان خارج شده است. او می‌گوید فعلا بیشترین زعفران افغانستان به پاکستان و ایران  قاچاق می‌شود و از آن‌جا به نام زعفران ایران و پاکستان به سایر کشورهای جهان فرستاده می‌شود.

احمد اکبری (نام مستعار)، تاجر زعفران که هم‌زمان زعفران نیز کشت می‌کند، از روی دیگر سکه تجارت زعفران پرده برمی‌دارد؛ او می‌گوید فساد به حوزه تولید زعفران هم وارد شده است و مافیای زعفران مانع  افزایش قیمت زعفران در افغانستان می‌شوند.

آقای اکبری می‌گوید نخستین بار پیاز زعفران به‌صورت تجربی از ایران به افغانستان وارد شد و کشاورزی در شهرستان غوریان در نزدیکی مرز ایران آن را کشت کرد. کیفیت بالای زعفران تولیدی باعث رونق کشت آن در افغانستان شد و کشت زعفران از یک هکتار زمین به چند صد هکتار رسید.

به گفته او، شهرت زعفران افغانستان مقام‌های جمهوری اسلامی را نگران کرد و مانع انتقال پیاز زعفران به افغانستان شدند و آن را کالای قاچاق محسوب کردند. او می‌گوید حتی یک نماینده مجلس در شعارهای انتخاباتی‌اش گفته بود اولین گام او پس از انتخاب، جلوگیری از قاچاق پیاز زعفران به افغانستان است. 

آقای اکبری در ادامه می‌افزاید دولت افغانستان نتوانست چنان که باید و شاید برای بازاریابی یا حتی گسترش کشت زعفران اقدامی صورت دهد و این مسئله باعث شد تا مافیای زعفران دست ‌به‌ کار شد و اجازه نداد قیمت زعفران در افغانستان بالا برود. به گفته او، در حالی‌ که قیمت زعفران در بازارهای جهانی ۳۰۰۰ دلار است، در افغانستان این قیمت زیر ۱۰۰۰ دلار است.

این تاجر زعفران معتقد است مافیا نمی‌گذارد کشت زعفران در افغانستان در حد استاندارد جهانی صورت بگیرد، زیرا قیمت زعفران به‌شدت بالا می‌رود. آقای اکبری می‌گوید مافیا از سیستم بازارشکنی استفاده می‌کند و زعفران ایران را به افغانستان می‌فرستد تا نگذارد کشت زعفران افزایش یابد. او در ادامه می‌افزاید در حالی‌ که تولید سالانه زعفران افغانستان نزدیک به ۲۰ تن بود، مافیای زعفران ۴۰ تن زعفران از افغانستان به خارج صادر کردند. همین مسئله باعث شد تا اعتماد بازارهای جهانی به زعفران افغانستان که سال‌ها عنوان بهترین و باکیفیت‌ترین زعفران جهان را داشت، از بین برود. حالا، این مافیا زعفران افغانستان را به قیمت ارزان خریداری می‌کند و با برچسب ایران یا پاکستان به جهان می‌فروشد.

عمر تولید زعفران در افغانستان کمتر از ۲۵ سال است. در اواخر سلطه طالبان در دهه ۱۹۹۰، یک دهقان در استان هرات با استفاده از پیاز زعفران وارداتی از ایران، شروع به کشت زعفران کرد و در ۲۰ سال گذشته، کشت آن از یک هکتار به بیش از ۳۲ هزار هکتار رسید. به باور کارشناسان، قدمت کشت زعفران در افغانستان به ۲۰۰۰ سال قبل می‌رسد اما به دلایلی، منسوخ شد و در ۲۵ سال گذشته، دوباره از سر گرفته شده است.