مه‌لقا ملاح، معروف به «مادر محیط‌ زیست ایران» و بنیان‌گذار «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط‌ زیست» روز دوشنبه، ۱۷ آبان، در سن ۱۰۴ سالگی درگذشت.

مه‌لقا ملاح در آخرین روز شهریور ۱۲۹۶ در استان گلستان به دنیا آمد. دوران مدرسه را در مشهد و قوچان گذراند و سپس برای ادامه تحصیل در دانشگاه به تهران رفت. او پس از تحصیل در رشته جامعه‌شناسی در دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی‌ارشد، برای ادامه تحصیل به پاریس رفت و از دانشگاه سوربن دکترای علوم اجتماعی گرفت. خانم ملاح پس از بازگشت به ایران، به عنوان کتابدار در دانشگاه تهران مشغول به کار شد.

ملاح علاقه‌مندی به محیط‌ زیست و طبیعت را در کودکی از پدرش آموخته بود و در تمام دوران تحصیل و کار خود به فعالیت‌های محیط‌ زیستی نیز می‌پرداخت اما پس از بازنشستگی، فعالیت‌های اجتماعی خود برای جلوگیری از آلودگی محیط‌ زیست را جدی‌تر آغاز کرد و در طول زندگی خود، کنشگری در این حوزه را ادامه داد.

او که در سال ۱۳۵۰، در راه‌اندازی سازمان حفاظت از محیط‌ زیست ایران مشارکت فعال داشت، در سال ۱۳۷۴ با کمک همسرش و چند استاد دانشگاه سازمان غیردولتی و زیست‌ محیطی «جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط‌ زیست» را تاسیس کرد. در حال حاضر نمایندگی‌های این سازمان غیردولتی در ۱۶ استان ایران فعالیت می‌کنند. هدف از این تشکل «آموزش‌های زیست‌ محیطی» بر مبنای «مشارکت مردمی» عنوان شده است.

ملاح درباره این موسسه گفته بود: «اعتقاد دارم که زنان مربیان فطری جوامع بشری‌اند. بسیاری کارها از آنان ساخته است و این کار از غیر از زنان برنمی‌آید.» او پیش‌تر در مصاحبه‌ای نیز گفته بود که سرمایه‌گذاران بیشترین آسیب را به محیط‌ زیست زده‌اند و دولت نیز از آن‌ها حمایت کرده است.

مادر محیط‌ زیست ایران آموزش‌های غیرمستقیم برای فرهنگ‌سازی را مهم‌ترین راهکار نجات کره زمین می‌دانست و معتقد بود آموزش باید از مدارس آغاز شود؛ به همین دلیل هم در سال ۱۳۷۳، در نامه‌ای به وزیر آموزش‌وپرورش وقت نوشت: «شما بیشترین نیرو را در اختیار دارید و می‌توانید بیشترین تاثیر را داشته باشید. بی‌تردید زنگ‌ خطر برای محیط‌ زیست و آلودگی‌ها را شنیده‌اید. کم‌کم و رفته‌رفته ناقوس‌ها نواخته می‌شوند و ما باید خودمان را برای شنیدن این ناقوس‌ها آماده کنیم. الان وقتش است که اجازه دهید به معلم‌ها و مدیران آموزش دهیم تا آن‌ها هم بتوانند بچه‌ها را برای ایجاد انجمن دوستان زمین ترغیب کنند.»

این هشدارها هیچ گاه جدی گرفته نشدند و در نتیجه کار به آنجا رسید که امروز کلان‌شهرهای ایران با معضل آلودگی هوا و پسماند و انواع مشکلات زیست‌‌محیطی دست‌به‌گریبان‌اند.