بازگشت دلار و سکه:

در هفته جاری تقریبا تمامی بازارهای مالی با رشد همراه بودند. دلار و سکه نیز بعد از چند هفته روند نزولی، رشد مختصری را تجربه کردند. در هفته جاری دلار با افزایش حدود ۲۰۰ تومانی به رقم ۱۱۴۷۰ تومان رسید. این افزایش حدود ۶۸/۱ درصدی دلار توانست بخشی از کاهش قیمت این ارز را در یک ماه گذشته جبران کند. با این حال قیمت دلار از ابتدای امسال در حدود ۵/۱۷ درصد بازده منفی ثبت کرده است. یورو نیز در بازار آزاد با افزایش ۲۵۰ تومانی در حدود ۱۲۷۵۰ تومان معامله شد و نسبت به هفته گذشته دو درصد افزایش قیمت را تجربه کرد. با این افزایش، یورو از ابتدای امسال در حدود ۷/۱۴ درصد از ارزش خود را از دست داده است.

با افزایش قیمت ارز توقع می‌رود طلا و سکه نیز با افزایش قیمت همراه باشند، اما کاهش ۸/۰ درصدی قیمت جهانی طلا سبب شد افزایش قیمت طلا در بازار ایران چندان ملموس نباشد. در هفته جاری یک گرم طلای ۱۸عیار با افزایش ۲۵/۱ درصدی به قیمت ۴۱۴ هزار تومان رسید. با این افزایش بازده طلا از ابتدای امسال در حدود منفی ۶/۲ درصد بوده است. اوضاع برای سکه کمی بدتر است. سکه طلا با افزایش ۸۶/۲ درصدی به قیمت ۴ میلیون ۱۲۵ هزار تومان رسید. این رقم نسبت به ابتدای امسال نشان از کاهش ۸/۵ درصدی می‌دهد. لازم به ذکر است با فرض نرخ سود ۲۰ درصدی، سرمایه‌گذاران بانکی نیز از ابتدای امسال به بازده ۲۳/۹ درصدی رسیده‌اند.

بازده ۵/۶۲ درصدی بورس تهران:

بازار سرمایه در این هفته نیز عملکرد رؤیایی داشت. شاخص کل بازار سرمایه با افزایش ۱۳/۴ درصدی نسبت به هفته گذشته وارد کانال ۲۹۰ هزار واحدی شد. با ثبت این بازده، شاخص کل بازار سرمایه از ابتدای امسال در حدود ۵/۶۲ درصد افزایش را نشان می‌دهد. این به معنی بازده سه برابری بازده سرمایه نسبت به سود بانکی سالانه است.  شاخص قیمت نیز با افزایش ۱۳/۴ درصدی بیش از ۵۰ درصد از ابتدای امسال افزایش داشته است. بازار فرابورس نیز در هفته گذشته با ثبت رشد ۶/۱ درصدی به بازده رویایی ۶۷ درصدی از ابتدای امسال رسید. با وجود رشد شاخص بورس و فرابورس، ارزش معاملات در بازار سرمایه ایران نسبت به هفته گذشته با کاهش ۱۲ درصدی روبه‌رو بود و به ۱۲۸۲۵ میلیارد تومان رسید. بازار سرمایه تهران در روز شنبه با حجم ۸/۳۱۱۱ میلیارد تومان یکی از پرارزش‌ترین روزهای معاملاتی خود را ثبت کرد، اما در ادامه و با وضع قوانین جدید در بازار پایه رشد شاخص متوقف شد و حجم معاملات کاهش یافت، اما با بهبود وضعیت بازار پایه دوباره بازار به روند مثبت خود ادامه داد.

در ادامه به بررسی اخبار مهم بازار در هفته جاری و آینده خواهیم پرداخت.

گام سوم کاهش تعهدات ایران:

رئیس‌جمهور در پایان نشست سران سه قوه که به میزبانی رئیس قوه قضاییه برگزار شد اعلام کرد دور سوم کاهش تعهدات برجامی ایران در روز جمعه اعمال خواهد شد. در چارچوب این گام محدودیت‌های مربوط به تحقیق و توسعه فناوری هسته‌ای برداشته خواهد شد. همچنین حسن روحانی اعلام کرد اقدامات ایران در چارچوب مقررات آژانس خواهد بود  و مهلت ۶۰ روزه دیگری پیش روی اروپاست و هر زمان به تعهدات خود برگردند ما هم به تعهدات خود برمی‌گردیم.[۱]

کاهش تعهدات ایران در برجام واکنش کشورهای مختلف را به همراه داشت. فرانسه از مسئولان جمهوری اسلامی ایران خواسته است به همه تعهدات خود در توافق هسته‌ای پایبند بمانند. در این بیانیه آمده است هرگونه کاهش تعهدات و الزام‌های پیش‌بینی‌شده در برجام می‌تواند تأثیری منفی در تلاش‌های فرانسه در عرصه میانجیگری و کاهش تنش داشته باشد. بنیامین نتانیاهو نیز در آستانه سفر به لندن اعلام کرد اکنون زمان گفتگو با ایران نیست بلکه زمان اعمال فشار بر ایران است.

مکانیزم مرحله به مرحله ایران سبب شده است کشورهای غربی با وجود کاهش تعهدات ایران در هر گام، انگیزه لازم را برای توافق با ایران و بازگشت ایران به تعهدات برجامی داشته باشند. با وجود تهدید کشورهای مختلف و واکنش کشورهای اروپایی، به نظر نمی‌رسد کشورهای عضو برجام دست از تلاش خود برای توافق با ایران بردارند و احتمال دارد در ادامه راه تلاش‌ها برای خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری در ازای فروش نفت ایران به نتیجه برسد.

همچنین گمانه‌زنی‌هایی پیرامون دیدار ترامپ و روحانی در حاشیه اجلاس سالانه سازمان ملل شنیده می‌شود. شایعه‌ای که به نظر نمی‌رسد با ادامه وضع کنونی چندان رنگ واقعیت بگیرد. اما این شایعه می‌تواند تنور بورس را در کوتاه مدت گرم نگه دارد.

رکوردشکنی دوباره در عرضه اولیه:

در سال جاری متناسب با بازده بازار و ارزش بالای معاملات، مسئولین بازار سرمایه با عرضه اولیه شرکت‌های مختلف اقدام به توسعه بازار سرمایه کردند. در دهمین عرضه اولیه امسال شرکت جنرال الکتریک به بازار فرابورس راه پیدا کرد. در این عرضه اولیه که شامل ۱۰۰ میلیون سهم «رنیک» بود به هر کد ۱۵۶ سهم رسید که معادل نقدینگی ۱۲۳ هزار و ۲۴۰ تومانی است. ثبت عرضه اولیه به روش ثبت سفارش[۲] سبب رشد شدید تعداد کدهای سهامداری شده است و این روش مزایا و معایبی را به همراه داشته است.

در مزیت این روش باید گفت این شیوه خرید سبب شده است عده زیادی از شهروندان عادی برای ورود به بورس و کسب سود از آن انگیزه‌ پیدا کنند. این انگیزه، محرکی برای افراد است تا اطلاعات بیشتری از نحوه معامله در بورس تهران و کسب سود به دست آورند. در آخرین عرضه اولیه که متعلق به فرابورس بوده است با توجه به تمامی محدودیت‌ها و مشکلاتی که سیستم‌های معاملاتی با آن دست‌وپنجه نرم کردند، در حدود ۶۴۸ هزار و ۵۷۳ سهامدار قادر به خرید سهام جنرال مکانیک (رنیک) شدند. این در حالی است که در روز ۲۸ مردادماه برای عرضه اولیه شرکت غلتک‌سازان سپاهان «فسازان» تعداد سهامداران ۶۴۵ هزار نفر بود. [۳]

در معایب این روش می‌توان به قفل شدن هسته معاملاتی و اختلال شدید در معاملات عادی بازار اشاره کرد. با توجه به هجوم سنگین کاربران به‌منظور خرید عرضه اولیه،  هسته معاملاتی تحت فشار سنگین قرار می‌گیرد. با توجه به رشد تعداد استقبال‌کنندگان از عرضه اولیه، به نظر می‌رسد به‌زودی باید شاهد استقبال یک میلیون نفری از عرضه‌های اولیه باشیم. لذا این شیوه ثبت سفارش فشار سنگینی به هسته معاملاتی وارد می‌کند و هزینه‌های سنگینی را به دلیل توسعه زیرساخت به دولت تحمیل می‌کند. از این رو توصیه می‌شود دو ساعت بعد از ساعت رسمی بازار یعنی ۱۲:۳۰ الی ۱۴:۳۰ را زمان عرضه اولیه سهام در نظر گرفته و سهامداران در زمان مشخص‌شده اقدام به ثبت سفارش مبنی بر خرید سهام عرضه اولیه نمایند.

سیاه‌وسفید قوانین جدید بازار پایه:

با اعلام خبر تغییر قوانین بازار پایه، موج منفی شدیدی بر سهام شرکت‌های حاضر در بازار پایه فراگیر شد. در هفته جاری سهام شرکت‌های بازار پایه تا ۱۷ درصد کاهش پیدا کرد و در پایان هفته و با کاهش التهابان، بازار پایه با رشد محدودی همراه بود. [۴]

قوانین جدید بازار پایه با انتقادات زیادی روبه‌رو شد، تا حدی که در روز سه‌شنبه عده‌ای از سهامداران با درخواست لغو این تغییرات اقدام به حضور در سازمان بورس کردند. اما آیا تمامی این تغییرات نامناسب است؟

برای جواب به این سؤال باید به شیوه شکل‌گیری بازار پایه نگاه کرد. این بازار تنها به سهامدارانی که بیانیه ریسک مربوط به این بازار را قبول کردند اجازه معامله می‌دهد. در این بازار قرار بر این بود، شرکت‌هایی که گزارش‌های شفاف ارائه نمی‌کنند یا توانایی اجرای الزامات بورس تهران را ندارند، به آن راه پیدا کنند. اما وضعیت این بازار و رشد خیره‌کننده سهام شرکت‌های مختلف سبب شد که بسیاری از شرکت‌ها انگیزه کافی برای وارد شده به بازار بالاتر را نداشته باشند. در واقع شرکت‌ها حتی از حضور در بازار پایه رضایت کافی داشتند.

از این رو مدیران بازار سرمایه باید ترتیباتی را اجرا کنند تا مشوق کافی برای شفاف‌تر شدن شرکت‌ها و ورود به بازار بالاتر در آن‌ها وجود داشته باشد. می‌توان ایده اصلی تغییرات در قوانین بازار پایه را ریشه در ایجاد انگیزه به شرکت‌ها برای شفاف‌تر شده و ورود به بازار بالاتر باشد.

در قوانین جدید رنگ‌بندی سهام به نحوی است که شرکت‌ها به‌صورت مداوم پالایش می‌شوند و در صورت شفافیت و وضعیت بهتر به بازار زرد وارد می‌شوند و در صورتی که وضعیت بدتری داشته باشند به بازار نارنجی یا قرمز می‌روند. دامنه نوسان سه درصدی برای بازار زرد، دو درصدی برای بازار نارنجی و یک درصدی برای بازار قرمز محدودیت‌ها را پیش روی سفته بازان قرار داده است. همچنین در ادامه قرار است مظنه قیمت‌ها برحسب تابلوهای مختلف به‌تدریج مخفی شود تا امکان سفته‌بازی و رشد شدید قیمت‌ها در برخی از نمادها از بین بروند.

هامونی مدیرعامل فرابورس در واکنش به انتقادات گفته است: «رنگ‌بندی تابلوهای فرابورس دارای بار معنایی خاصی است و هدف این است که شرکت‌های بازار پایه برای افزایش شفافیت تلاش کنند و از تابلوی قرمز به تابلوی نارنجی سپس به تابلوی زرد و حتی به بازار پایه اول و دوم فرابورس ارتقاء پیدا کنند همان‌گونه که در حال حاضر ۱۵ شرکت حاضر در تابلوی نارنجی به تابلوی زرد ارتقاء پیدا کردند که قبلاً ۱۱۲ شرکت در تابلوی زرد بودند الآن این تعداد به ۱۲۷ شرکت افزایش پیدا کرده است و این ارتقاء ظرف دو ماه انجام شده است».

در معایب این قوانین باید به مشکلات ناشی از صف نشینی اشاره کرد. محدودیت دامنه نوسان می‌تواند صف‌های کاذب در بازار را افزایش دهد. از این رو مدیران بازار باید فکری به حال صف‌های بورس کرده باشند.

بازار سرمایه در هفته آتی:

گزارش‌های خوب شرکت‌های بورسی و خبر افزایش سرمایه چند شرکت بزرگ بورسی همچون شرکت فولاد خوزستان زمینه را برای رشد بازار در کوتاه ‌مدت فراهم کرده است. حجم و ارزش بالای معاملات در کنار ورود بازار به کانال ۲۹۰ هزار واحدی، امیدها را برای شکست مقاومت ۳۰۰ هزار واحدی افزایش داده است. مقاومتی که در پیش‌بینی خردادماه به‌عنوان هدف واقع‌بینانه بازار از آن یاد شد.

در هفته آتی به نظر می‌رسد تمرکز بازار بیشتر حول گروه‌های بنیادی بازار همچون گروه فلزات باشد. همچنین شرکت‌های سرمایه‌گذاری با توجه به رشد بازار احتمالاً با افزایش تقاضا روبه‌رو شوند. در بازار پایه نماد «واحیا» که پیش از این در گزارش‌ها به اهمیت و وضعیت مناسب آن اشاره شده بود بعد از صف خرید چند روزه برای تغییرات در بازار پایه بسته شد و احتمالاً بعد از برگزاری مجمع عمومی بازگشایی می‌شود. این شرکت توانسته است در گزارش تلفیقی خود معادل ۱۰۰۴ تومان سود به ازای هر سهم تخصیص دهد.

با توجه به اینکه عموماً سرمایه‌گذاران در اوج امیدواری با ریزش شاخص شوکه می‌شوند، باید گفت که بازار سرمایه ایران همچنان از نظر بنیادین وضعیت حبابی ندارد و می‌توان به رشد بازار امیدوار بود. با توجه به جو مثبت بازار سرمایه به نظر می‌رسد این هفته نیز بازار سرمایه وضعیت مطلوبی داشته باشد. شاید بتوان کاهش حجم معاملات را به‌عنوان سیگنالی مبنی بر رکود در بازار عنوان کرد. عبور بازار از مقاومت ۳۰۰ هزار می‌‎تواند خبری باشد که سهامداران تازه‌نفس جدیدی را در کوتاه ‌مدت وارد بازار سرمایه کند.