ذوب یخ‌ها در اثر گرمایش زمین خرس‌های قطبی را در معرض خطر نابودی و انقراض قرار داده است. خرس‌های قطبی در شمالگان  سرد و منجمد زندگی می‌کنند اما محلی که در آن شکار و تغذیه می‌کنند رو به نابودی است.

دانشمندان و حامیان محیط زیست خرس‌ قطبی را در فهرست گونه‌های در معرض خطر قرار داده‌اند. اینگر اندرسن، مدیر برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، که پیش‌تر رئیس اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت بود، بر گونه‌های در معرض خطر نظارت دارد. او با اشاره به خطری که خرس‌های قطبی را تهدید می‌کند، می‌پرسد: «آیا واقعا می‌خواهیم نسلی باشیم که شاهد پایان امکان بقای موجودی به عظمت خرس‌های قطبی است؟»

در اقیانوس منجمد شمالی چه خبر است؟

با گرم‌تر شدن هوا، میزان یخ‌های قطبی اقیانوس منجمد شمالی تابستان‌ها کاهش پیدا می‌کند و در زمستان طولانی، دوباره تشکیل می‌شوند. به گفته دانشمندان، میزان کاهش یخ‌های قطبی به گرمایش زمین بستگی دارد و دوره‌ای که تابستان‌های بدون یخ خواهیم داشت اجتناب‌ناپذیر است. هرچه میزان کاهش یخ‌ها در تابستان بیشتر باشد، لایه یخ در مجموع نازک‌تر می‌شود زیرا یخ‌ها در سال اول تشکیل استحکام کمتری دارند.

گرمایش جو و آب اقیانو‌س‌ها آغاز شده است و به‌زودی زمین شاهد تابستانی خواهد بود با کمتر از یک میلیون کیلومتر مربع یخ قطبی که به‌صورت قطعات کوچک در سراسر شمالگان پراکنده‌‌اند.

سوال اصلی این‌جاست که چه زمانی شمالگان سفید به اقیانوسی آبی تبدیل می‌شود؟ به گفته کارشناسان، شاید در دهه ۲۰۳۰، به احتمال زیاد در دهه ۲۰۴۰، و تقریبا با اطمینان در دهه ۲۰۵۰.

به گفته جان والش، از دانشگاه آلاسکا، گرمایش شمالگان دو برابر سریع‌تر از سایر نقاط جهان است و در برخی فصل‌ها، سه برابر سریع‌تر از بقیه جهان گرم می‌شود.

دانشمندان می‌گویند علت این مسئله پدیده‌ای موسوم به «تشدید قطبی» است. یخ سفید شمالگان گرما را منعکس می‌کند و وقتی ذوب می‌شود، دریای گرمای بیشتری جذب می‌کند که سبب می‌شود اقیانوس‌ها سریع‌تر گرم شوند.

چه ربطی به خرس‌های قطبی دارد؟

در شمالگان، ۱۹ زیرگونه خرس‌های قطبی زندگی می‌کنند و حیات و بقای همگی به یخ‌های قطبی متکی است. بسته به محل زندگی، وضعیت هر گروه با دیگری اندکی متفاوت و گروه منتهی‌الیه جنوبی بیش از سایرین در معرض  خطر است. به بیان دیگر، آب رفتن یخ‌های قطبی به‌معنای آب رفتن جمعیت خرس‌های قطبی است.

در تابستان، خرس‌های قطبی روی یخ‌ها می‌روند که شکار کنند و غذای کافی بخورند تا بتوانند وزن اضافه کنند و زمستان را سر کنند. هرچه مساحت یخ‌ها بیشتر باشد، آن‌ها می‌توانند تا شعاع دورتری بگردند و غذای بیشتری بخورند.

تا همین چهار دهه پیش، خرس‌های قطبی به فک‌ها و گراز‌های دریایی فراوان دسترسی داشتند و جثه و بنیه خوبی داشتند. با کاهش میزان یخ‌ها، خرس‌های قطبی گرسنه مانده‌اند و توله‌‌خرس‌های بیشتری پیش از یک سالگی می‌میرند.

خرس‌های قطبی پستانداران خشکی‌اند که با دریا سازگار شده‌اند اما از جانورانی تغذیه می‌کنند که آبزی‌اند و در محیط‌های نزدیک به خشکی که بتوانند در آب‌های کم‌عمق شکار کنند، وضعیت بهتری دارند.

به گفته استیو امستراپ، از مرکز بین‌المللی خرس‌های قطبی، در بیشتر تابستان‌های سال‌های اخیر، یخ‌های قطبی سواحل پسرفت داشته‌‌اند و خرس‌ها را وادار کرده است روی یخ‌ها به آب‌های عمیق‌تر بروند که معمولا عاری از صید است.

آینده به کدام سو می‌رود؟

این روزها، رهبران جهان در گلاسگو گرد هم آمده‌اند تا تلاش‌ها برای مهار تغییر اقلیم را دوچندان کنند، اما دانشمندانی که وضعیت یخ‌ها و خرس‌های قطبی را رصد می‌کنند خوب می‌دانند که قطار گرمایش زمین به حرکت درآمده است.

 کارشناسان می‌گویند در صورت موفقیت گفت‌و‌گو و اقدام‌ها، این احتمال وجود دارد که جهان در اواخر قرن جاری و در قرن ۲۲، بار دیگر شاهد شمالگانی باشد که در تابستان‌ها نیز مساحت قابل‌توجهی یخ‌های قطبی دارد.

اما توییلا مون، دانشمند مرکز ملی داده‌های یخ و برف، معتقد است «این در بسته شده» و «شمالگان بدون یخ‌های قطبی» اجتناب‌ناپذیر است.

به نظر می‌رسد با آب شدن یخ‌ها، امیدها نیز نقش بر آب می‌شود.