علیرغم اشغال مناطقی از خاک سوریه و قرار گرفتن آنها تحت کنترل گروههای مسلح وابسته به ترکیه در شمال سوریه، به نظر میرسد که دولت اردوغان همچنان در تلاش برای پیشروی بیشتر در خاک سوریه است و هر چند روز یکبار به بهانههای مختلف امنیتی، به عملیات نظامی و توسعهطلبی دست میزند. با این حال، رئیسجمهوری ترکیه و دولتش پیوسته اصرار دارند که آنکارا درصدد جاهطلبی در سوریه نیست، بلکه وحدت سرزمینی این کشور همسایه را خواستار است.
ارتش ترکیه بهتازگی، نیروهای بیشتری را در بزرگراه ام۴ در جنوب ادلب که گروههای مسلح موردحمایت رژیم ترکیه در شمال غرب سوریه کنترل آن را در اختیار دارند، مستقر کرده است و این امر نشان میدهد که این کشور در حال آماده شدن برای آغاز عملیات زمینی احتمالی در مناطق تحت کنترل نیروهای دولت سوریه است.
ترکیه مدعی است که نیروهای دولت سوریه با حمایت روسیه از ماه اوت گذشته، حملات خود علیه گروههای مسلح وابسته به ترکیه در ادلب را شدت بخشیدهاند. با این حال هنوز مشخص نیست که آیا ترکیه جسارت راهاندازی چنین کارزار نظامی گستردهای که رویارویی با گروههای کرد موردحمایت ایالات متحده باشد را هم شامل میشود، خواهد داشت یا به عملیاتی محدود در مناطق تحت تصرف نیروهای رژیم سوریه و متحدانش بسنده خواهد کرد.
به باور ناظران، هدف از آغاز این هیاهو دور کردن توجه رایدهندگان ترکیه از بحران اقتصادی کنونی و کاهش بیسابقه ارزش لیر ترکیه در برابر دلار، افزون بر چالشهای داخلی دیگری است که حزب عدالت و توسعه با آنها روبهرو است. بنابراین اگر اردوغان نتواند در جنگ علیه گروههایی در سوریه که ترکیه آنها را «تروریست» میخواند، به «پیروزیهای مهمی» دست یابد، حزب عدالت و توسعه شانس پیروزی در انتخابات را از دست میدهد.
مقامهای ترکیه ضمن سرزنش کردن واشنگتن و مسکو به دلیل عمل نکردن به وعدهها و تعهداتشان، هشدار میدهند که عملیات نظامی در شمال سوریه ممکن است قریبالوقوع باشد. درواقع، پس از کشته شدن شماری از نیروهای امنیتی ترکیه که آنکارا یگانهای مدافع خلق کرد (YPG) را به قتل آنها متهم میکند، تنش بین دو طرف افزایش یافت و رئیسجمهور اردوغان تاکید کرد که ترکیه در مقابله با شبهنظامیان کرد موردحمایت ایالات متحده «روش کاملا متفاوتی» در پیش خواهد گرفت. مهمتر اینکه آنکارا پس از حدود ۱۸ ماه آرامش نسبی، دمشق و مسکو را به تشدید تنش نظامی در استان ادلب در شمال غرب سوریه متهم میکند؛ زیرا گسترش ناآرامی در این منطقه میتواند به افزایش نگرانی ترکیه از موج تازه پناهجویان منجر شود.
به نظر میرسد ترکیه معتقد است که تهاجم نظامی به سوریه ممکن است نزدیکی آمریکا و روسیه در مورد مسئله خودمختاری کردهای سوریه را به تاخیر اندازد. با این حال، اقدامهای بیباکانه آنکارا میتواند سربازان ترکیه را در معرض خطر بیشتری قرار دهد، زیرا بعید نیست که استراتژی دولت ترکیه نتیجه متفاوتی در پی داشته باشد و به عواقب ناخواسته دیگری منجر شود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
البته تلاش آنکارا برای ایجاد روابط متوازن بین واشنگتن و مسکو بدون خطر سیاسی نیست؛ بهویژه اینکه سفر دیپلماتیک اخیر اردوغان به مجمع عمومی سازمان ملل متحد که با امیدهای بسیاری همراه بود، با ابراز ناامیدی رئیسجمهوری ترکیه به پایان رسید. اردوغان نهتنها از کاخ سفید انتقاد کرد، بلکه برت مکگورک، هماهنگکننده شورای امنیت ملی آمریکا در خاورمیانه و شمال آفریقا، را نیز به «حمایت از تروریسم» متهم کرد و افزود که برت مکگورک درواقع نقش گرداننده امور حزب کارگران کردستان «پکک» (PKK) و یگانهای مدافع خلق کرد (YPG) را ایفا میکند. به همین دلیل، اردوغان بلافاصله از ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، درخواست ملاقات کرد و بر روند تلاشهای آنکارا برای گسترش همکاریهای نظامی با مسکو، از جمله خرید دومین سری از سامانههای موشکی ضدهوایی اس۴۰۰ تاکید کرد.
از سوی دیگر، روسیه قبل از دیدار اردوغان و پوتین در سوچی، بمباران ادلب را تشدید کرد و این امر باعث شد ترکیه نیروی بیشتری را به شمال سوریه اعزام کند. با این حال، پس از نشست سران روسیه و ترکیه در سوچی، اردوغان از روابط کشورش با روسیه تمجید کرد و در عین حال، برای خرید ۴۰ فروند جنگنده چندمنظوره اف۱۶ و نزدیک به ۸۰ کیت نوسازی برای هواپیماهای جنگی موجود این کشور درخواست داد. البته دولت آمریکا و صنایع دفاعی این کشور بهاحتمال زیاد از درخواست ترکیه استقبال خواهند کرد.
ضرورتهای دشوار واقعیت سیاسی آنکارا را به سمت تلاش برای ایجاد تعادل بین واشنگتن و مسکو سوق میدهد، زیرا در صورت نبود یک سیاست منسجم، آنکارا نهتنها با کاهش گزینهها روبهرو خواهد شد، بلکه شانس پیروزی و موفقیت در سوریه را نیز از دست میدهد. ترکیه از تلاشهای دولت بایدن برای دستیابی به توافق با روسیه در مورد سوریه بهشدت ابراز نگرانی میکند، بهویژه اینکه رسیدن به چنین توافقی میتواند دمشق و کردهای سوریه را به همکاری و تلاش مشترک برای مقابله با اشغال ترکیه تشویق کند.
با توجه به حضور بیش از ۱۵ هزار سرباز ترک در پایگاههای نظامی در سوریه، آنکارا قصد دارد از حملات رژیم سوریه به ادلب که آخرین سنگر گروههای مسلح سوری مخالف رژیم محسوب میشود و حدود ۳.۴ میلیون آواره را در خود جا داده است، جلوگیری کند. این در حالی است که تشدید خشونتها در ادلب در چند سال گذشته به موضوع اصلی در دستور کار گفتوگوهای اردوغان و پوتین تبدیل شده است. روسیه در موارد بسیاری به شکست ترکیه در عمل به وعدههای آن برای پاکسازی استان ادلب از گروههای تروریستی و گشایش بزرگراه ام۴ لاذقیه-حلب که برای اقتصاد سوریه اهمیت حیاتی دارد، اشاره میکند. علاوه بر آن، روسیه که کنترل میزان تشدید تنش نظامی در منطقه را در دست دارد، پیوسته در تلاش است برتری قدرتش در همه ابعاد را اثبات کند.
تحولات و رویدادهای سوریه در جهتی پیش میرود که با منافع ترکیه مغایر است. افزون بر آن، گفتوگوی ایالات متحده و روسیه احتمالا به مذاکرات جدی بین دمشق و کردهای سوریه منجر خواهد شد. این در حالی است که خروج ایالات متحده از افغانستان باعث شده است که کردها از مواجهه با سرنوشتی مشابه افغانستان نگران باشند.
هرچند ایالات متحده همواره به کردها اطمینان میدهد که از حمایت آنها دست بر نخواهد داشت، قصد دارد در مذاکره با مسکو از نفوذ خود برای ایجاد ثبات و امنیت درازمدت در منطقه استفاده کند. بنابراین تا زمانی که اردوغان رویکرد و مداخله خود در سوریه را عملا و بخردانه پایان ندهد، ادامه وضعیت کنونی میتواند برای ترکیه و سراسر منطقه پیامدهای ناگوار بیشتری در پی داشته باشد.