تلاش ایرانیان برای حفظ طاق کسری

در پی سفر روحانی به عراق دستور ترمیم صادر شد

در پی درخواست های متعدد در خصوص تکلیف وضعیت طاق کسری در سفر روحانی به عراق، وزیر فرهنگ و گردشگری عراق ضمن دیدار از این منطقه تاریخی دستور مرمت آن را داد. عبدالامیر الحمدانی از دانشگاه بغداد خواست تا به دنبال علل خرابی بخشی از طاق کسری باشند و درباره مرمت آن تحقیق کنند.

البته مقامات ایرانی نیز اعلام کمک کردند. دکتر شیرازی، رئیس پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی وصنایع دستی وگردشگری کشور به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: «توافقنامه ای در این رابطه وجود داشت که در دوره جدید عملیاتی نشده است. ما اعمال آمادگی کامل کردیم و می توانیم در این زمینه بهشان کمک خوبی کنیم چون خوشبختانه استادکارهای قابلی داریم».

چندی پیش یکی از نمایندگان عراق ویدیویی منتشر کرد که ریزش ایوان خسرو را نشان می داد و از مقامهای این کشور خواست تا اقدامی در این زمینه انجام دهند. ماجرای تخریب طاق کسری (یادبود باستانی دولت ساسانیان) در اولین سفر حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، به عراق خبرساز شد. در پی خبرهایی مبنی بر تخریب برجسته ترین یادگار دوران ساسانی درخواست هایی از حسن روحانی شد تا در سفرش در عراق از دولت این کشور بخواهد در برابر ترمیم این اثر باستانی اقداماتی بکند. سپنتا نیکنام، رئیس انجمن زرتشتیان و عضو شورای شهر یزد در حساب توئیتری خود نوشت: «آقای روحانی برای اولین بار در دوران ریاست جمهوری‌اش عازم عراق است. همزمان خبر رسیده که ایوان مدائن (طاق کسری) یادگار سرزمین پارس در عراق، در حال فروریختن است. کاش ایشان از همتایان عراقی خود روند بازسازی آن را پیگیر شوند تا بدانند ایوان مدائن برای ما هویتی عبرت‌آموز و مهم است».

بسیاری معتقدند که این بنای تاریخی باید جزو آثار ثبت شده در یونسکو قرار بگیرد. پژمان اکبرزاده، سازنده مستند طاق کسری در این رابطه به بی بی سی گفت: «در جریان ساخت مستند طاق کسری با محمود ملاخلف، سفیر عراق در یونسکو دیدار داشتم و از او درباره ثبت این اثر در سازمان یونسکو پرسیدم. وی دو سال پیش به من لیست ۱۱ تایی از آثار باستانی عراق نشان داد که پرونده شان برای ارائه به یونسکو در دست تهیه بود ولی طاق کسری در بینشان نبود. این موضوع نگران کننده است. به نظر می آید طاق کسری جزو الویت های اصلی دولت عراق نیست و جالب است که دولت ایران هم با توجه به نفوذ چند سال اخیرش در عراق و پیشینه پارسی این بنا هیچ علاقه ای در این زمینه نشان نمی دهد و پا پیش نمی گذارد. در واقع برای پاسداری و مرمت از این بقا از طرف هیچیک از دو دولت کار عملی ای صورت نمی گیرد».

طاق کسری که به نامهای ایوان خسرو و ایوان مدائن نیز شهره است، با ۲۵ متر عرض طاق، عریض ترین بنای ایران باستان است که بیشتر برای به رخ کشیدن قدرت ساخته شده است و طاقی که امروز می بینیم تنها بقایای باقی مانده از این بنای عظیم است. این بنا که در دوران ساسانی در تیسفون ساخته شد، ۳۷ متر بلندی و ۵۰ متر پهنا دارد.

دکتر شیرازی، رئیس پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی در اینباره می گوید: «در آن روزگار و با توجه به قدرت دولت ساسانی، نیاز به ساختن بناهای باشکوه بیشتر برای نشان دادن قدرت و عظمت امپراطوری بوده است».

وی ادامه می دهد: «آنچه مسلم است این است که این بقایا بر روی یک شهر عظیم از دوره ساسانی قرار گرفته اند و هنوز هیچگونه کار مطالعاتی در آن بخش ها صورت نگرفته است. پژوهش های معماری و باستان شناسی که در این محوطه صورت گرفته، مربوط به دهه ۳۰-۴۰ میلادی هستند ولی واقعیت این است که ما هنوز خیلی اطلاع دقیقی از لحاظ باستان شناسی نداریم».

در پی حمله سپاه اسلام به ایران در قرن هفتم میلادی این اثر غارت شد و به مسجد تغییر کاربری داد. هرچند پس از مدتی کم کم متروک شد.

متاسفانه از سال ۲۰۱۴ به بعد، گروه دولت اسلامی (داعش) دست به تخریب بسیاری از آثار میراث فرهنگی عراق زد و به موزه موصل، نسخه های خطی کتابخانه موصل و آثار باستانی تمدن آشوری در نمروز لطمات جبران ناپذیری وارد کرد. بر اساس گزارش وزارت گردشگری و حفاظت از میراث تاریخی عراق، این گروه در طول دوران خلافتش بیش از ۴۳۰۰ اثر تاریخی در پنج استان را تخریب کرد.