تحولات اخیر و رخدادهای که تونس در چند روز گذشته شاهد آن‌ها بود، باعث شد دولت و مردم الجزایر نسبت به اوضاع تونس ابراز نگرانی کنند. این نگرانی تنها به دلیل تغییر و تحولات در حال وقوع در تونس نیست، بلکه به دلیل ترس از احتمال وقوع آشفتگی و هرج و مرج در این کشور است، به ویژه این‌که تونس تنها همسایه الجزایر است که نسبت به سایر همسایگان این کشور از ثبات و امنیت نسبی برخوردار است. این درحالی است که مردم الجزایر در قبال تحولات تونس، به دو دسته تقسیم شده اند، برخی رخدادهای اخیر آن کشور را مثبت تلقی کرده و برخی دیگر اقدامات اتخاذ شده را مورد انتقاد قرار می‌دهند.

واکنش سریع و دیدار شتابزده از تونس

البته تماس تلفنی که عبدالمجید تبون، رئیس جمهوری الجزایر از قیس سعید، همتای تونسی‌اش دریافت کرد، حاکی از اهمیت نقش الجزایر در قبال تحولات در حال وقوع در همسایه شرقی الجزایر است که علی‌رغم تنش‌های سیاسی، تهدیدهای تروریستی و مشکلات اقتصادی و اجتماعی توانسته است ثبات و امنیت خود را حفظ کند و در مسیر دموکراتیک و صلح گام بردارد. در این تماس تلفنی، رئیس جمهوری الجزایر و همتای تونسی وی در مورد آخرین تحولات تونس، پس از تصمیماتی که برای برکناری هشام المشیشی، نخست وزیر تونس و تعلیق یک ماهه کار پارلمان اتخاذ شده است، بحث و گفت‌وگو کردند.

در بیانیه دفتر ریاست جمهوری الجزایر آمده است که رئیس جمهور تبون از قیس سعید تماس تلفنی دریافت کرده و دو جانب در مورد آخرین تحولات تونس بحث و تبادل نظر کردند، افزون برا‌ین‌که هر دو رئیس جمهور در مورد چشم‌انداز روابط الجزایر و تونس و راه‌های تقویت آن نیز صحبت کردند.

از سوی دیگر، وزارت امور خارجه الجزایر اظهار داشت که رمطان لعمامره، وزیر امورخارجه الجزایر عازم تونس شده و پیام «برادری و دوستی» رئیس جمهور تبون را به قیس سعید ابلاغ کرده است. رئیس جمهوری تونس در جریان پذیرش وزیر خارجه الجزایر، به تعهد کشورش برای تقویت هرچه بیشتر روابط استراتژیک با الجزایر تأکید کرده است.

جایگاه تونس و نقش الجزایر

البته شتابزدگی الجزایر برای اگاهی از آن‌چه در تونس اتفاق می‌افتد، نشان‌دهنده میزان اهمیت و توجهی است که الجزایر بنا به ملاحظات متعددی به تونس معطوف می‌دارد، زیرا علاوه بر روابط تاریخی و مستحکم دو کشور، تونس با داشتن همکاری و هماهنگی با الجزایر و به عنوان تنها همسایه مورد اعتماد در منطقه پرتنش شمال آفریقا، موقعیت ویژه‌ای در سیاست خارجی الجزایر دارد.

از سوی دیگر، به همان میزان که رهبران دولت تونس از هنگام سقوط رژیم زین‌العابدین بن علی تا کنون با الجزایر روابط نزدیک و تنگاتنگی دارند، جنبش النهضه نیز با دولت الجزایر روابط گسترده و همه‌جانبه دارد و راشد غنوشی، رهبر جنبش النهضه تماس‌ها و دیدارهای بسیاری با عبدالعزیز بوتفلیقه، رئیس جمهوری پیشین الجزایر و شمار دیگری از شخصیت‌های آن کشور داشت. در آن زمان بسیاری از رهبران سیاسی در الجزایر به این باور بودند که الجزایر نقش اساسی در توازن قوی در تونس دارد و نمی‌خواهد یک جریان سیاسی مشخص قدرت را در تونس در انحصار خود درآورد.

حمایت مداوم الجزایر از تونس

الجزایر در هیچ موردی از ارائه کمک و همکاری به تونس دریغ نکرده و در همه چالش‌ها و بحران‌ها در کنار تونس ایستاده شده و حمایت خود را از آن کشور اعلام کرده است. در این‌جا به عنوان مثال‌، می‌توان به وام‌های بدون بهره توسط رئیس جمهور تبون و قبل از وی توسط عبدالعزیز بوتفلیقه رئیس جمهوری پیشین، تشویق گردشگری از الجزایر به تونس، کمک‌های لجستیکی در عرصه مبارزه با تروریسم و کمک‌های اخیر ارسال شده به منظور مقابله با بیماری همه‌گیر کرونا، اشاره کرد. این موضع‌گیری، نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه تونس در الجزایر است و سمیر الوافی، روزنامه‌نگار تونسی پس از ورود محموله‌های اکسیژن از الجزایر به کشورش، این همکاری را در عبارت کوتاهی خلاصه کرد و اظهار داشت که «تونس اکنون با ریه‌های الجزایر نفس می‌کشد». الوافی با نشر پیامی در حساب کاربری‌اش در فیس‌بوک نوشته است که «از کشور همسایه که ما را در زمان اختناق و خفگی ناامید نکرد، سپاس‌گزاری می‌کنیم». وی افزود که «هزاران شهروند تونسی با اکسیژن الجزایر و با قوت دوستی، همبستگی، سخاوت و وفاداری برادران الجزایری خود از مرگ نجات یافتند.»

رعایت اصل بی‌طرفی

مومن عویر، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشت، گفت که پس از تحولات اخیر و تصمیمات اتخاذ شده توسط رئیس جمهور قیس سعید، شرایط ایجاب می‌کرد که او با رئيس جمهور تبون تماس بگیرد و آن‌چه اتفاق افتاده را با او در میان گذارد تا موضع الجزایر را در قبال تحولات تونس بداند. البته قیس سعید می‌داند که الجزایر اوضاع را به دقت زیر نظر دارد و مطمئنا در کنار دولت و ارتش تونس است که منافع آن را حفظ می‌کنند، قرار می‌گیرد، هرچند این ایستادگی غیرمستقیم باشد. وی گفت الجزایر به اتخاذ اصل عدم دخالت در امور دیگر کشورها روی خواهد آورد تا به حزب «النهضه» در تونس، جنبش «جامعه برای صلح» در الجزایر و سازمان‌ اخوان‌المسلمین نشان دهد که متعهد به طرفی است.

بزرگترین حزب اسلامی الجزایر خواستار مداخله در تونس است

در همین حال، جنبش «جامعه برای صلح»، بزرگترین حزب اسلامی در الجزایر، از دولت این کشور خواست از نهادهای قانونی تونس حمایت کند. این حزب با انتشار بیانیه‌ای تحولات اخیر تونس را «کودتا» توصیف کرده و ضمن محکوم کردن آن، تصمیمات یک جانبه را برای تونس و کشورهای همسایه خطرناک تلقی کرده است. در این بیانیه، با اشاره به لزوم کمک به مردم تونس به منظور چیرگی بر مشکلات سیاسی و اقتصادی، آن‌چه در تونس اتفاق می‌افتد به عنوان کودتا علیه قانون اساسی و اراده مردم تونس قلمداد شده که شهروندان تونس در انتخابات پارلمانی قبلی آن را به وضاحت بیان داشته اند. همچنان، جنبش «جامعه برای صلح»، تصمیمات اخیر رئیس جمهوری تونس را شکست نظام‌مند روند دموکراسی که مشعل امیدواری را بر فراز راه ملت تونس و همه آزادگان جهان روشن کرده بود دانسته است.

وضعیت نگران کننده

از سوی دیگر، محمد خذیر، دیپلمات مقیم ژنو، در گفت‌وگوی با ایندیپندنت عربی، گفت الجزایر نسبت به تحولات تونس احساس نگرانی می‌کند. وی افزود که تونس با مشکلات بسیاری روبه‌رو است، اما مشکل کنونی آن سیاسی است، بنابراین، الجزایر می‌تواند نقش مثبتی را برای ایجاد آرامش در تونس و جلوگیری از تنش و کشمکش بین قیس سعید، رئیس جمهوری تونس و احزاب اسلام‌گرا در آن کشور ایفا کند. با این حال، محمد خذیر این پرسش‌ها را مطرح کرد که آیا الجزایر می‌تواند دست به این گونه اقدامی بزند؟ و آیا تونس حاضر است چنین مداخله را از سوی الجزایر بپذیرد؟ وی ضمن تأکید بر این‌که اوضاع به طور کلی نگران کننده است گفت که ممکن است تونس دچار آشفتگی شود و بعید نیست که اقدامات اخیر رئیس تونس، این کشور را به عقب باز گرداند. در پیوند به اظهارات عبدالرزاق مقری، رئیس جنبش «جامعه برای صلح»، محمد خذیر گفت که اظهارات مقری در مورد تونس غیرمسئولانه است و با تعهد الجزایر به رعایت اصل عدم دخالت در امور داخلی کشورهای دیگر، مغایرت دارد.