در سال ۲۰۱۴، جنبش فتح در توافق‌نامه‌ای که حمله اسرائيل به نوار غزه را پایان داد، مستقیما شرکت داشت و در آن زمان محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین اعلام کرد که دو طرف برای آتش‌بس به توافق رسیدند، در حالی‌که فتح در تلاش‌هایی که برای جلوگیری از ادامه درگیری‌های ماه مه گذشته بین اسرائيل و حماس صورت گرفت، هیچ نقشی نداشت و هیمن امر باعث شد خشم جنبش فتح برانگیخته شود. جنبش فتح با توجه به این‌که «سازمان آزادی‌بخش فلسطین» که به عنوان نماینده قانونی فلسطینی‌ها شناخته می‌شود را اداره می‌کند اعلام کرد که اقدامات اخیر حماس منجر به تشدید اختلافات داخلی خواهد شد.

در واقع، حماس و اسرائيل در ماه مه گذشته نتوانستند به توافق مشخصی دست یابند و تنها چیزی که دوطرف بر سر آن به توافق رسیدند، آتش‌بسی بدون ذکر جزئیات بود، مشروط بر این‌که در گام بعدی توافق کلی برای برقراری آرامش با مشارکت جناح‌های فلسطینی صورت گیرد.

حماس عاملی برای تشدید اختلافات

در دهم ماه ژوئن گذشته، مصر جناح‌های فلسطینی، از جمله جنبش فتح را به قاهره دعوت کرد تا علاوه بر بررسی موضوعات دیگر، در مورد  رسیدن به تفاهمی به منظور پایان دادن به درگیری‌های نظامی بحث و گفت‌وگو کنند، اما نشست مورد نظر پیش از آن‌که آغاز شود به دلیل ناسازگاری‌های سیاسی بین هیئت‌های فتح و حماس به تعویق افتاد. سپس، حماس تصمیم گرفت بحران را به تنهایی مدیریت کند، در نتیجه، هیئت حماس چند بار عازم قاهر شد و تلاش‌هایش را برای پایداری آتش‌بس و کاهش مشکلات ساکنان نوار غزه، از جمله پایان دادن به محاصره غزه ادامه داد، بدون این‌که جنبش فتح مشارکتی در این گفت‌وگوها داشته باشد یا از جزئیات آن اطلاع حاصل کند. جنبش فتح که هیچ نقشی در این میان نداشت، اعلام کرد که اقدام حماس منجر به تشدید اختلافات می‌شود و حماس، سازمان آزادی‌بخش فلسطین را به عنوان نماینده قانونی فلسطینی‌ها به رسمیت نمی‌شناسد، بلکه سعی دارد نوار غزه را از وحدت فلسطین و رویای تأسیس کشوری که محمود عباس برای تحقق آن می‌جنگد دور کند.

در همین راستا، ماجد الفتیانی، دبیر شورای انقلابی فتح ، اظهار داشت که حماس در تلاش است تا همه امور نوار غزه را به وضعیت قبل از حمله اسرائيل باز گرداند. وی افزود که حماس به دنبال بازگشت به سازش‌های سال ۲۰۱۸ با اسرائیل است که در جریان اعتراضات مردمی (راهپیمایی‌های بازگشت) حاصل شد، بدون این‌که برای تشکیلات خودگردان فلسطین نقشی قائل شود. الفتیانی خاطرنشان کرد که توافقی که حماس در تلاش برای انعقاد آن با اسرائیل است، منجر به تشدید اختلافات سیاسی، جدایی جغرافیایی و ادامه محاصره نوار غزه می‌شود، بنابراین، چنین اقدامی نمی‌تواند خواسته‌های وحدت ملی که ما در تلاش برای برآورده کردن آن هستیم را تحقق ‌بخشد.

تشدید محاصره غزه

در همین حال، گفته می‌شود که حماس قصد دارد به منظور شکستن محاصره غزه، بازسازی ویرانی‌های جنگ و بهبودی وضعیت معیشتی مردم در نوار غزه با اسرائيل به توافق رسد. یحیی السنوار، رئیس دفتر سیاسی حماس در نوار غزه پس از پایان جنگ اظهار داشت که حماس به دنبال پایان دادن به محاصره غزه است و اگر در این زمینه موفقیتی به دست نیاید، وضعیت در نوار غزه از کنترل خارج می‌شود. وی خاطرنشان کرد که حماس و همه جناح‌های فلسطینی آماده امضای چنین توافقی با اسرائیل هستند، بدون این‌که آن را به مسئله مبادله اسیران پیوند دهند.

با این حال، ماجد الفتیانی معتقد است که کاهش درد و رنج فلسطینی‌ها و بازگشت نوار غزه به حالت عادی تنها در چارچوب پایان بخشیدن به اختلافات و رفع محاصره ناعادلانه به دست می‌آید و رسیدن به این هدف مستلزم حفظ وحدت اداری، سیاسی و امنیتی فلسطین است، زیرا  امضای توافق‌نامه با اسرائيل در سایه تداوم اختلافات کنونی هرگز نمی‌تواند هدفی را برآورده کند. بنابراین، هدف حماس از توافق با اسرائيل تقویت و ادامه محاصره غزه است، به ویژه این‌که حماس از تداوم وضعیت فعلی بهره‌برداری اقتصادی می‌کند. وی افزود که حماس این پیام را به اسرائيل می‌رساند که آماده است در ازای ورود پول و مواد سوخت به نوار غزه، متعهد به حفظ آرامش شود و برای رسیدن به وحدت ملی و اجماع ملت فلسطین که در فرجام به یک برنامه سیاسی واحدی که مخالف سیاست تل‌آویو منجر می‌شود، نقشی ایفا نکند.

حماس خواستار وحدت است، نه اختلاف

از سوی دیگر، سهیل الهندی، عضو دفتر سیاسی حماس گفت که صحبت‌های رهبران فتح در مورد تلاش حماس برای ادامه اختلافات و جدایی میان نوار غزه و کرانه باختری، کاملا عاری از حقیقت بوده و جز بهره‌‌جویی از وضعیت فراهم شده هدف دیگری ندارد. وی افزود که موضع جنبش حماس نسبت به این‌که نوار غزه و کرانه باختری بخشی از سرزمین‌های فلسطین است که جدایی میان آن‌ها به هیچ صورتی قابل پذیرش نیست، روشن است. سهیل الهندی اظهار داشت که متهم کردن حماس به جدایی یا تداوم تفرقه، نادرست است، به ویژه این‌که ما به دنبال مشارکت واقعی با جنبش فتح هستیم و همیشه بر این امر تأکید داریم. علاوه براین‌که تا به حال خواستار برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه و مشارکت سیاسی همه جناح‌های فلسطینی و پایان دادن به اختلافات و ناسازگاری‌ها هسیتم و موضع مان در این زمینه هیچ تغییری نکرده است.

در پاسخ به این‌که حماس به دنبال بازگشت به سازش‌های سال ۲۰۱۸ با اسرائيل است، سهیل گفت هرگز چنین اقدامی صورت نگرفته است و تنها تلاشی که داریم پایان دادن به محاصره غزه است. وی با اشاره به این‌که هیچ توافق‌نامه‌ای با تل‌آویو امضا نشده و هیچ پیمانی میان دو جانب وجود ندارد، گفت که جنگ، تنها گزینه‌ای است که اسرائیل را وادار به پذیرش شروط و خواسته‌های ساکنان نوار غزه می‌کند. سهیل الهندی افزود که هدف حماس ایجاد وحدت میان فلسطینیان، پایان دادن به اختلافات، رفع محاصره غزه و دستیابی به وحدت ملی است و هر ادعای دیگری که حماس به آن متهم شود نادرست و افترا است. وی خاطرنشان کرد که جنبش فتح برای مدیریت کرانه باختری آمادگی ندارد و از سال ۲۰۱۷ تا کنون از پذیرش این مسئولیت طفره‌روی می‌کند.

ادامه تماس‌های میانجی‌گران با تشکیلات خودگردان فلسطین

به هر حال، جنبش فتح خود را در گفت‌وگوهای شکستن محاصره غزه شریک نمی‌داند و به این باور است که نقشی در تثبیت آتش‌بس ندارد، به ویژه این‌که حماس کمیته را برای اداره امور نوار غزه تشکیل داده است.

با این حال، برخی از ناظران می‌گویند میانجی‌گرانی که بر توقف جنگ نظارت داشتند، پیش از تصمیم‌گیری و پس از برقراری آتش‌بس، با تشکیلات خودگردان فلسطین در تماس بوده اند. البته آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در ماه مه گذشته عازم رام‌الله شد و در دیدار با محمود عباس، او را از اقدامات انجام شده برای متوقف کردن جنگ آگاه کرد. همچنان، سامح شکری، وزیر امور خارجه مصر در سفر به اسرائيل و سرزمین‌های فلسطین با محمود عباس دیدار کرده و پرونده‌های تفاهم میان دو جانب را با وی به اشتراک گذاشت. هرچند، احمد حلس، یکی از رهبران جنبش فتح در نوار غزه در راس هیئتی بود که در همراهی با رهبران جناح‌های دیگر فلسطینی با سامح شکری، وزیر امور خارجه مصر دیدار کرد، اما جنبش فتح معتقد است که حماس در جلسات دیگری که با مقامات مصری داشته است، سعی کرده اوضاع را به تنهایی مدیریت کند و به‌جای گام برداشتن به سوی وحدت ملی و زدودن اختلافات، بار دیگر به سازش‌های سال ۲۰۱۸ بازگردد.