کشف بزرگ ستاره‌شناسان؛ نگاهی به گذشته جهان هستی و تماشای تولد سیارات

پژوهشگران اینک می‌توانند ارتباط بین پدیده‌ای مرموز و هزاران سیاره دوردست را درک کنند

این کشف می‌تواند به محققان کمک کند تا دریابند در جست‌وجوی سیارات شبیه زمین در کهکشان، کجا را بگردند‌ـ NASA / AFP

یافته‌های جدید به دانشمندان این امکان را می‌دهد که به گذشته [جهان هستی] نگاه کنند و کیهان را به بهترین شکل ممکن، تا زمان شکل‌گیری سامانه‌های سیاره‌ای به دقت بررسی کنند.

این پژوهش که پانصد ستاره جوان را بررسی می‌کند، ارتباطی میان ساختار دیسکی که ستارگان را احاطه کرده و [بعدها] سیارات را تشکیل می‌دهد از یک سو و [توزیع] جمعیت خودِ سیارات از سوی دیگر پیدا کرده است. این ارتباط به معنای آن است که محققان قادر خواهند بود دریابند که سامانه‌های سیاره‌ای در زمان تشکیل و مراحل طولانی شکل‌گیری خود چگونه بوده‌اند. در نتیجه، پژوهشگران اینک می‌توانند ارتباط بین ساختارهای رازآلود شکاف‌ سیاره‌ای (که در دیسک‌ها مشاهده می‌شوند) و هزاران سیاره دوردست را که با برنامه اکتشاف فضایی «کپلر» ناسا و سایر برنامه‌های اکتشاف سیارات فراخورشیدی پیدا شده‌اند درک کنند. 

[در دیسک‌ پیرامون برخی ستارگان، شکاف‌های خالی دیده می‌شود. این حفره‌ها به ویژه در طول‌ موج میلی‌متری یا زیرمیلی‌متری قابل مشاهده‌اند. دانشمندان مدت‌ها در پی یافتن پاسخ به این پرسش بودند که آیا شکاف‌های موجود در دیسک‌های اولیه‌ سیارات، شکاف‌های سیاره‌ای هستند یا نه. برخی فرضیه‌ها حاکی از آن بودند که  تجمع گرد وغبار در مراحل اولیه‌ شکل‌گیری سیارات این شکاف‌ها را تولید می کنند.]

Read More

This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)

این پژوهش به ویژه مشخص کرده است که ستارگان با جرم بیشتر، به احتمال بیشتری دیسک‌هایی با چنین شکاف‌هایی دارند. این شکاف‌ها به نوبه خود با سامانه‌های سیاره‌ای که سیارات فراخورشیدی غول‌پیکری پیرامون خود دارند مرتبط‌ند. نینکه فان در مارل، محقق پسادکتری بنتینگ در بخش فیزیک و نجوم در دانشگاه ویکتوریا در بریتیش کلمبیا، و نویسنده اصلی این مقاله می‌گوید: «ما یک رابطه معنادار بین قرص‌های پیش‌سیاره‌ای و جرم ستاره‌ای پیدا کردیم که می‌تواند با وجود سیارات فراخوشیدی گازی بزرگ، همبستگی داشته باشد.»

او می‌افزاید: «ستارگان با جرم بیشتر به طور نسبی، بیشتر از ستارگان کم‌جرم، دیسک‌های با شکاف دارند. مساله‌ای که با همبستگی و ربط شناخته شده در سیارات فراخورشیدی سازگار و مطابق است و بر اساس آن، ستارگان با جرم بیشتر، بیشتر میزبان سیارات فراخورشیدی گازی بزرگ‌اند. این همبستگی‌ها (correlation) بی‌واسطه به ما می‌گویند که احتمالا سیارات بزرگ در حد و اندازه‌های جرم نپتون (یا بیش از آن)، این شکاف‌ها را در دیسک‌های تشکیل سیارات ایجاد کرده‌اند.»

این کشف همچنین در سامانه‌های ستاره‌ای با ستاره‌های کم‌جرم‌تر نیز کاربرد دارد. این ستارگان به احتمال بیشتری سیارات سنگی بزرگ دارند که به نام اَبَرزمین شاخته می‌شوند. سیاراتی که ابعاد جرم آن‌ها بین جرم سیاره ما و جرم نپتون است. 

نینکه فان در مارل می‌گوید: «دیسک‌ها (قرص‌ها) بدون شکاف، که بیشتر فشرده‌اند، به شکل‌گیری اَبَرزمین‌ها می‌انجامند.»

این کشف می‌تواند به محققان کمک کند تا دریابند در جست‌وجوی سیارات سنگی شبیه به سیاره خودمان در کهکشان، کجا را باید بگردند. گیس مولدرس، استادیار نجوم دانشگاه آدولفو ایبانز در سانتیاگو شیلی و یکی از نویسندگان این مقاله، می‌گوید: «این شناخت و درک جدید از وابسته بودن [شکل‌گیری سیارات] به جرم ستاره‌ای، به پیشبرد جست‌وجوی سیارات سنگی و کوچک، مانند زمین در همسایگی خورشید کمک خواهد کرد.»

او می‌گوید: «ما می‌توانیم از جرم ستاره‌ای برای [درک] ارتباط بین دیسک‌های تشکیل‌دهنده سیارات پیرامون ستارگان جوان و سیارات فراخورشیدی پیرامون ستارگان بالغ استفاده کنیم. وقتی که یک سیاره فراخورشیدی کشف می‌شود، معمولا دیگر ماده تشکیل‌دهنده سیاره از بین رفته است. از این رو جرم ستاره‌ای، یک نشانه است که به ما می‌گوید محیط ماده تشکیل‌دهنده سیاره برای این سیاره فراخورشیدی احتمالا [درگذشته] چگونه بوده است.»

پژوهش «وابستگی جرم ستاره‌ای دیسک‌های ساختاریافته: بستگی احتمالی با توزیع جمعیتی سیارات فراخورشیدی» به صورت آنلاین منتشر شده است.

© The Independent

بیشتر از علوم