کارکنان قدیمی وزارت نفت در ایران می‌گویند: «کارمندی نفت در نهایت در هر کجا از فلات قاره گرفته تا مناطق نفت‌خیز شمال و جنوب، پالایشگاه تا پتروشیمی، از آبادان تا ماهشهر و عسلویه و از سرخس تا تبریز و تهران و کرمانشاه، از بیابان‌های اطراف اهواز تا سنگلاخ‌های بی‌بی حکیمه و گچساران، همچون بردن بلیت بخت‌آزمایی برای رسیدن به دربانی جهنم است.»
در شرایط فلاکت‌بار معیشت در ایران اگر این جهنم گاه بهشت کارمندان و کارجویان ایران نامیده می‌شود، بدون تردید بهشتی شش ماهه و یک ساله است؛ زیرا افراد وقتی آنجا پا گذاشتند و از قید بیکاری جستند، تازه درمی‌یابند که حجم آلودگی، فرسودگی و نابرابری، چنان فلاکت‌بار است که حاصلش هزاران بازنشستگی زودتر از موعد، مرگ پیش از بازنشستگی، ترک کار با وجود همه مشکلات و ابتلا به بیماری‌های مختلف از تنگی نفس تا انواع سرطان و عوارض ناشی از استرس شغلی و صدها مورد دیگر است.
به این جهت است که سازمان وزارت نفت، گلوگاه ثروت ملی که در روزگاری دور به دلیل حساسیت و سختی کارش به تاسیسات و کارکنانش توجه بیشتری می‌شد، یک طرفش در دست بورس‌بازان رانتی و بخش شبه‌خصوصی در نفت و پتروشیمی و گاز رها شده و یک طرفش هم در دست پیمانکاران رابطه‌ای و تامین‌کنندگان خدمات و کالای وابسته به «دولت در سایه» مانده است. در این میان، هزاران نفر از کارکنان رسمی، قرارداد معین، پیمانکار، حجمی، روزمزد و… که نه امنیت شغلی، نه مالی، نه سلامت و نه امنیت روانی‌شان تامین است، به ناچار هر چند وقت یک بار برای گرفتن حقوق خود اعتصاب می‌کنند.
تاریخچه اعتصاب و اعتراض در وزارت نفت هم یک ساله و ۱۰ ساله نیست؛ بلکه به اندازه طول تاریخ این صنعت در ایران سابقه وجود دارد و تبعیض، سرکوب و نادیده گرفتن این اعتراض‌ها هم به همین اندازه مسبوق به سابقه است. برای این مبارزات و اعتصاب‌ها دو مقطع پیش از انقلاب ۵۷ و پس از انقلاب ۵۷ را می‌توان در نظر گرفت که در هر دو دوره، اعتصاب‌های صنعت نفت جزو امنیتی‌ترین حوادث برای حکومت‌ها و دولت‌ها بوده است.
در سال‌های پیش از انقلاب، چهار دهه مبارزه و اعتصاب کارکنان صنعت نفت تا دهه ۵۰، به رفاه نسبی و ثبات شغلی آنان و خانواده‌هایشان و برابری در برخورداری از خدمات منجر شد اما همه این دستاوردها در دهه اول پس از انقلاب به بهانه جنگ و در دهه‌های بعد به بهانه مشکلات دولت‌ها، تحریم و سپس خصوصی‌سازی از دست رفت. تا آنجا که امروز وزارت نفت به قول وزیر آن «شیر بی یال و دم و اشکم» است که اسمش از بیرون بزرگ است ولی از درون نحیف است.
حالا این روزها در شرایطی که اوضاع اقتصادی همه اقشار جامعه ایران رقت‌بار است، گروه‌های مختلف کارکنان وزارت نفت در کارزار بزرگی به نابرابری در پرداخت‌ها و وضعیت بد معیشتی خود معترض‌اند و یک هفته است که از بازنشستگان گرفته تا کارکنان با اعتصاب‌های گسترده و انتشار بیانیه‌های اعتراضی و راهپیمایی در گوشه گوشه ایران احقاق حقوق از دست رفته خود را خواهان‌اند.
جهنم جنوب و شمال وزارت نفت
مناطق جنوبی ایران که بیشترین حقوق دریافتی کارمندان وزارت نفت مربوط به شاغلان در این جغرافیا است، از نظر آب‌وهوایی جزو مناطق گرم و خشک و بد آب‌وهوای ایران و جهان به شمار می‌رود. این مناطق عمدتا بیابانی یا با پوشش گیاهی و طبیعی کم‌اند. دمای هوای این مناطق در تابستان تا ۶۰ درجه و در سایت‌های صنعتی تا ۶۵ درجه افزایش می‌یابد و میزان رطوبت تا حد ۹۰ درصد است.
دمای هوا در این مناطق کم‌وبیش هفت ماه از سال با وجود آلودگی‌های صنعتی و شیمیایی و گردوخاک چنین وضعی دارد. به‌جز کارمندان عملیاتی در مناطق نفت‌خیز جنوب و حفاری که کار در بیابان و دور از خانواده بیش از نیمی از ماه با همه آسیب‌های آن کمترین آورده شغلی آنان است، کارمندان شرکت‌های پالایشی و پتروشیمی نیز حداقل هفت ماه از سال را در این مناطق در چنین شرایطی به سر می‌برند.
حوادث ناشی از کار اعم از انفجار، سقوط و آلودگی شیمیایی در کنار خطرات سلامتی کارکنان تحت تاثیر گرما، استرش شغلی، گردوخاک وعوارض آلودگی‌های شیمیایی از معمول‌ترین مسائل در این مناطق است.
حسن که از مدیران سابق ایمنی و بهداشت وزارت نفت در مناطق جنوبی ایران بوده است، می‌گوید: «بنا بر آمار سازمان‌های بهداشتی صنعت نفت بیش از نیمی از این کارکنان در آستانه ۴۰ سالگی با فرسودگی شغلی و عوارضی مانند کبد چرب درگیرند. مشکلات ریوی و تنفسی، عصبی، گوارشی و بیماری سرطان آنچنان میان کارمندان وزارت نفت در جنوب و سایر مناطق در سنین میانسالی معمول است که اگر از مدیران درمانی بیمارستان‌های تخصصی در شیراز، تهران و اصفهان درباره متوسط آمار مراجعه‌کنندگانشان بپرسید، بدون شک کارکنان صنعت نفت و گاه خانواده‌های آنان جزو مهم‌ترین مراجعان این مراکز درمانی معرفی می‌شوند.»
جدا از این مسائل، طبیعی است که هزینه‌های زندگی و اقامت در مناطق اشاره شده به دلیل محرومیت فراوان که دیگر زبانزد همه مسئولان و مطلعان در همه دولت‌ها است، بین ۴۰ تا ۷۰ درصد از هزینه‌های زندگی در شهرهای برخورداری مانند شیراز، اصفهان، همدان و حتی تهران… بالاتر است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
کارکنان وزارت نفت چقدر حقوق می‌گیرند و چه مزایایی دارند؟
کارکنان وزارت نفت به نسبت سایر وزارتخانه‌ها از جمله نیرو، جهاد کشاورزی، صنعت و معدن و تجارت و بهداشت از بدو استخدام تا زمان بازنشستگی از لحاظ پایه حقوق کمترین میزان را دارند. کارکنان این صنعت در رده‌های مختلف تحصیلی از دیپلم تا دکترا و رسمی و پیمانکاری سال‌ها است که به این موضوع اعتراض می‌کنند.
احمد که در دهه ۸۰ مدیر مالی یکی از شرکت‌های پتروشیمی در جنوب ایران بوده است، در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی شرح داد: «دریافتی یک کارمند دیپلمه استخدام شرکت نفت در شمال (شهرهای شمالی) در بدو استخدام، با همه مزایا و با کسر بیمه و مالیات به‌مراتب از یک کارمند شهرداری، وزارت نیرو، بهداشت و درمان و حتی آموزش‌وپرورش کمتر است. دریافتی همین کارمند در جنوب کشور با کسر مالیات تنها کمی از کارمندان دیگر وزارتخانه‌ها بالاتر خواهد بود.»
او در ادامه تشریح کرد: «البته در طول زمان و با افزایش سنوات خدمت این موضوع جبران می‌شود اما برای کارگران قرارداد معین، پیمانکار و روزمزد وزارت نفت این اوضاع اسف‌بار تا زمان بازنشستگی برقرار است.»
یک کارمند نفت با مدرک لیسانس در مشاغل حساس در شمال و جنوب هم با شرایط فوق نهایتا ۲۵ درصد بیش از مبلغ قید شده در بدو استخدام دریافتی دارد که در مقایسه با وزارتخانه‌های دیگر مبلغی ناچیز است. همان کارمند با مدرک دیپلم درصورتی که بهترین کارمند سازمان خود باشد و هرسال بالاترین نمره ارزیابی را دریافت کند، دریافتی‌اش در جنوب با ۱۸ سال سابقه و پس از کسر بیمه و مالیات، در حدود دریافتی یک کارمند با ۱۰ سال سابقه در وزارت نیرو یا ورزش و جوانان و از این دست است.
کارمندان و کارگران نفت چه کسانی‌اند؟
کارمندان نفت در رده‌های مختلف از دیپلمه تا دارندگان مدرک دکترا پس از گذراندن آزمون‌های سراسری بسیار سخت‌گیرانه و فیلترهای هوش، استعداد و توان جسمی متعدد جذب می‌شوند. صنعت نفت در ایران تنها وزارتخانه‌ای است که در آن به دلیل حساسیت بالای بهره‌برداری و برخورداری از سیستم جذب و نگهداشت قدیمی و قوی، کمترین فرصت برای استخدام و جذب رانتی در رده‌های کارشناسی در آن وجود دارد.
خانم معصومه از کارشناسان جذب و استخدام شرکت پالایش و پخش در گفت‌وگو با ما تاکید دارد: «حضور نخبگان دانشگاهی در رشته‌های مختلف فنی و مدیریتی در این صنعت امری مداوم، ضروری و روشن است. دانشکده‌های نفت در ایران در جذب جزو نخبه‌گراترین بخش‌های دانشگاهی کشورند. برای درک این موضوع کافی است به رتبه پذیرفته‌شدگان صنعت نفت در دانشگاه‌ها نگاهی داشته باشید.»
این موضوع در خصوص کارگران حتی در رده‌ها خدماتی نیز مصداق دارد. آنان جدا از سختی کار، به لحاظ حساسیت و سطح مهارت موردنیاز حتما باید جزو کارگران رده‌بالای دارای مهارت باشند.
آیا کارمندان و کارگران نفت امنیت شغلی دارند؟
از سال‌های قبل از انقلاب، وزارت نفت به مزایا و تسهیلات بازنشستگی بالای آن شهره بود اما در دو دهه گذشته، سیاست دولت‌ها صندوق بازنشستگی نفت را با شرایط خصوصی‌سازی بی‌ضابطه و استفاده از منابع آن، در وضعیت ورشکستگی قرار داده است. خدمات درمانی کارکنان بازنشسته بعضی شرکت‌های تابعه خصوصی قطع شده است و کم شدن چشمگیر مزایای بازنشستگان بخشی از آثار این وضع است.
کارمندان نفت امروز نه تنها دیگر امنیت شغلی ندارد، بلکه با مصوبه وزیر نفت مبنی بر اینکه وزارتخانه در قبال کارکنان دولتی شاغل در آن سازمان هیچ مسئولیتی ندارد، خود و خانواده‌هایشان آشفته و سردرگم شده‌اند.
تجمع گسترده سالیان گذشته کارکنان وزارت نفت اعم از رسمی، قرارداد مستقیم، پیمانکاری و روزمزد در نقاط مختلف ایران و نامه‌های آنان به رئیس‌جمهور و وزیر نفت و پیگیری‌های نمایندگان مجلس در خصوص بی‌سروسامانی چند ۱۰ هزار کارمند این وزارتخانه در سراسر ایران بازتاب دهنده بخشی از این شرایط است.
