تصمیم وزارت خزانه‌داری ایالات متحده برای تغییر تعریف مقررات تحریم‌های مالی علیه ایران و قرار دادن بخشی از تحریم‌های مالی در ردیف مجازات نقض حقوق بشر، نشان می‌دهد که ایالات متحده همچنان در صدد افزایش فشار بر ایران است.
دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده در بیانیه‌ای اعلام کرده است که این وزارتخانه ضمن افزون فلزات مس، فولاد، آهن و آلومینیوم در لیست تحریم‌ها علیه ایران، «مقررات تحریم‌های نقض حقوق بشر ایران» را به «مقررات بخش ایران و نقض حقوق بشر» تغییر داده است.
البته در پی تصمیم ایالات متحده به تشدید تحریم‌ها علیه ایران، واشنگتن در ۸ ماه مه گذشته فلزات مس، فولاد، آهن و آلومینیوم را به لیست تحریم‌ها اضافه کرد تا دولت ایران را وادار به نشستن برسر میز مذاکره کند و در مورد برنامه‌های هسته‌ای و موشکی و تلاش ایران به افزایش نفوذ در منطقه، به توافق جدیدی برسد. به‌این‌ترتیب و طبق دستورالعمل اجرایی شماره ۱۳۸۷۱ وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، تصمیم یاد شده در ۷ ماه اوت ۲۰۱۹ به اجرا گذاشته شد.
مکانیسم تحریم‌ها
در همین حال و هم‌زمان با عملی شدن تحریم‌های جدید علیه ایران، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده در مقاله‌ای که در روزنامه یو اس تودی روز ۷ ماه اوت ۲۰۱۹ منتشر کرده است، از شروط دوازده گانه‌ای که پیش از این برای دولت ایران مطرح شده بود، صرف نظر نکرده بلکه آنها را در ۳ بخش؛ سلاح‌های هسته‌ای، توسعه سامانه موشک‌های بالستیک و گسترش نفوذ ایران در منطقه خلاصه کرده است. افزون بر آن، اصرار مایک پمپئو به افزایش و ادامه تحریم‌ها علیه ایران، به ویژه در واکنش به بازداشت شهروندان آمریکایی و متهم کردن آنها به همکاری با سرویس‌های اطلاعاتی ایالات متحده، نشان از تداوم کابوس تحریم بر تهران دارد.
از سوی دیگر، دسته بندی تحریم‌ها علیه ایران از سوی وزارت خزانه‌داری و اظهارات پومپئو در مورد چگونگی برخورد ایران با شهروندان آمریکایی و بازداشت برخی از آنها، حاکی از کاهش احتمالی بحران روابط میان ایران و آمریکا است. همچنان تلاش‌های پیوسته امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه در راستای خروج از بن‌بست کنونی و افزایش تماس‌ها با حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، امیدواری‌ها را برای از سرگیری گفتگوها بیشتر کرده است.
پیشنهاد رئیس جمهور فرانسه برای تزریق ۱۵ میلیارد دلار اعتبار به سازوکار مالی «اینستکس» در ازای تعهد ایران به رعایت شروط برجام و تقاضای کاهش محدودیت‌های اعمال شده از سوی آمریکا بر سایر کشورها در معاملات تجاری و اقتصادی با ایران، گام دیگری به سوی خروج از چالش تنش‌های ایران با آمریکا به شمار می‌رود.
گفتگوهای غیر مستقیم
تلاش‌های اخیر مکرون و روحانی برای دستیابی به ساز و کار مالی جدید، ممکن است مسیر مذاکره میان واشنگتن و تهران را در چارچوب گفتگوهای پنج به علاوه یک باز کند، البته اگر ایران از لغو کلیه تحریم‌ها منصرف شود احتمال می‌رود دولت‌های ایران و آمریکا بتوانند گفتگوها را به صورت مستقیم آغاز کنند. نتایج تلاش‌های رئیس جمهور فرانسه برای کاهش تنش‌ها در خاورمیانه، در نشست G7 که قرار است در جریان ماه اوت جاری در فرانسه برگزار شود، بیشتر روشن خواهد شد و ممکن است شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن را به منظور از سرگیری مذاکرات بار دیگر به تهران بکشاند. تلاش‌های دیگری در دست انجام است تا زمینه ملاقات روحانی و شینزو آبه را در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ماه سپتامبر آینده فراهم کند. تأخیر توکیو در اتخاذ موضع‌گیری نسبت به دعوت واشنگتن برای پیوستن ژاپن به ائتلاف نظامی حمایت کشتی‌رانی در تنگه هرمز، نشان می‌دهد که دولت ژاپن قصد دارد پیش از این‌که به ائتلاف نظامی حمایت کشتی‌رانی در خلیج فارس بپردازد، از حضور رهبران قدرتمند جهان به ویژه دونالد ترامپ در نشست بعدی G7، برای کاهش تنش‌ها بهره‌برداری کند. تردیدی نیست که تنگه هرمز اهمیت فراوانی برای توکیو دارد زیرا ژاپن بیشترین نفت خود را از طریق همین گذرگاه دریایی به دست می‌آورد.
شاید بتوان گفت که هدف از قرار دادن نام محمد جواد ظریف در فهرست تحریم‌ها، تلاش برای ارتقای سطح مذاکرات از وزیران امور خارجه به روسای جمهور دو کشور است و دونالد ترامپ می‌خواهد به صورت مستقیم با رئیس جمهور ایران به گفتگو بپردازد تا دستاوردهای بعدی مذاکرات به نام خودش ثبت شود. از سوی دیگر، ترامپ می‌داند که گفتگو با روحانی می‌تواند مسایل مورد نظر را زودتر به مقصد برساند و منحصر به پرونده هسته‌ای نباشد بلکه موضوعات متعلق به موشک‌های بالستیک، نفوذ ایران در منطقه و امنیت خلیج فارس را شامل دستور العمل مذاکرات کند.
با توجه به نکات فوق، ایالات متحده تصمیم گرفت تا تعریف مقررات تحریم‌ها علیه ایران را به گونه‌ای تغییر دهد تا فرصت اتخاذ اقدامات پیشگیرانه واشنگتن را قبل از هر گفتگوی ممکن فراهم کند و راه بازگشت به کاهش تحریم‌ها را هموار کند. البته بخشی از تحریم‌های اعمال شده علیه ایران در پیوند با برنامه هسته‌ای آن کشور است، اما سایر تحریم‌ها را ایالات متحده به دلیل حمایت از تروریسم و نقض حقوق بشر توسط دولت ایران وضع کرده است و هیچ ارتباطی به توافق‌نامه هسته‌ای ندارد.
به‌این‌ترتیب، تغییر مقررات تحریم‌ها، زمینه اتخاذ موضع‌گیری‌های مختلف را برای واشنگتن فراهم می‌کند و در صورت موافقت با مذاکرات، ایالات متحده می‌تواند با کنار گذاشتن تحریم‌های مربوط به بخش توافق شده، ایران را در زیر فشار سایر تحریم‌ها قرار دهد. در آن صورت، ایران ناگزیر خواهد بود تا حاضر به گفتگو در مورد مسایلی شود که سال‌ها از صحبت در مورد آنها طفره می‌رفته است. البته لغو تحریم‌های مرتبط با مسایل دیگر از جمله حقوق بشر، نیازمند مکانیسم پیچیده‌ای است که مسیر آن از نهادهای مختلف حقوقی و کنگره می‌گذرد و رسیدن به آن با دشواری‌های فراوانی روبه‌رو است.
© IndependentArabia
