تونس ـ مراسم زیارت سالانه یهودیان، موسوم به «لاگ بعومر» روز دوشنبه، ۲۶ آوریل در جزیره جربه (جربا) در جنوب‌شرق تونس آغاز شد و تا دوم ماه مه ادامه خواهد داشت. این مراسم مذهبی سال گذشته به دلیل بحران شیوع ویروس کرونا و اعمال مقررات سختگیرانه بهداشتی، به طور کامل لغو شده بود.
مقام‌ها گردهمایی زائران را در فضای داخلی کنیسه الغریبه ممنوع کرده‌اند و مومنان یهودی تونسی و حدود ۲۰ زائر عمدتا فرانسوی که با وجود شرایط سختگیرانه مسافرتی، موفق به ورود به تونس شده‌اند در فضای خارجی عبادت می‌کنند.
کنیسه الغریبه در جزیره جربه، قدیمی‌ترین کنیسه شمال آفریقا، سالانه میزبان هزاران زائر یهودی در روزهای جشنواره یهودیان است و در اوایل دهه ۱۹۹۰ حتی شمار شرکت‌کنندگان به ۱۰ هزار نفر نیز بالغ می‌شد. پس از سال ۲۰۱۱ و وقوع جنبش بهار عرب و تغییر رژیم در تونس، و سپس کشیده شدن تظاهرات ضددولتی به کشورهای دیگر از جمله لیبی در همسایگی و مجاورت جربه، ترس از ناامنی و تروریسم شمار زائران و گردشگران بازدیدکننده از کنیسه غریبه را به شدت کاهش داد و از آن پس شمار شرکت‌کنندگان در جشنواره جربا به دو تا سه هزار نفر از یهودیان کشورهای اروپایی، ایالات متحده آمریکا و اسرائیل رسید.
در جشنواره امسال یهودیان در جزیره جربه، از مراسم پرشور همیشگی خبری نیست اما زائران می‌گویند که آنچه برایشان اهمیت دارد امکان حضور در آنجا برای عبادت است، بویژه این که این فرصت در سال گذشته وجود نداشت.
در چند هفته گذشته شمار مبتلایان به ویروس کرونا در تونس افزایش یافته و در حال حاضر روزانه حدود ۱۰۰ نفر در این کشور بر اثر ابتلا به کووید-۱۹ جان می‌بازند.
رونی طرابلسی، وزیر سابق گردشگری تونس که خود از یهودیان جربه است و برای شرکت در مراسم به آنجا رفته، جشنواره امسال را به یک مسابقه ورزشی بدون تماشاچی تشبیه کرده است. او در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «ما معمولا برای موفقیت و سلامت خانواده‌هایمان دعا می‌کنیم، اما امسال برای تمام جهان دعا می‌کنیم.»
در دوران وزارت طرابلسی و در سایه سیاست تبلیغاتی دولت وقت، در سال ۲۰۱۹ شمار شرکت‌کنندگان و زائران مجددا به حدود هفت هزار نفر افزایش یافت.
زیارت کنیسه غريبه در جزیره جربه، هر سال ۳۳ روز پس از عید پسح و هجدهم ماه عبری أیار انجام می‌شود.
جشنواره جربه با نواختن عود و دربوکه (ضرب عربی) آغاز می‌شود و نوازندگان یهودی و مسلمان زیر پرچم تونس همنوازی می‌کنند. سپس زائران به عبادت می‌پردازند و شمع روشن می‌کنند. یکی از رسوم این مناسب نوشتن ارزو و نیت بر پوست تخم‌مرغ آب‌پز است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
چرا نام کنیسه غریبه است؟
در افسانه‌ها آمده که صدها سال پیش در جزیره جربه، زن یهودی فقیری به نام غریبه زندگی می‌کرد که جامعه یهودی او را طرد کرده بود. پس از مرگ غریبه بود که یهودیان دریافتند او قدیس بود و از سر عذاب وجدان تصمیم گرفتند در محل خانه او کنیسه‌ای را به نامش برپاکنند. ساخت این کنیسه سرآغاز زیارت سالانه یهودیان به جربه پنداشته می‌شود.
واقعیت این است که هیچ سند قطعی درباره منشأ کنیسه در دست نیست اما تا جایی که در یادها مانده، زیارت جربه از روزهای مهم تقویم یهودیان تونس است.
یهودیان جربه
حضور یهودیان در تونس به هزاران سال قبل برمی‌گردد. باور بر این است که اولین گروه یهودیان به دنبال تخریب معبد اورشلیم در ۵۸۶ قبل از ميلاد به جربه قدم گذاشتند و یک در و شماری سنگ را از معبد اصلی اورشلیم به جزیره آوردند.
یهودیان جزیره جربه در مقایسه با جامعه یهودی سرزمین اصلی تونس به زندگی ساده و به دور از تجدد پایبند هستند. در دوران استعمار فرانسه بر تونس بین سالهای ۱۸۸۱ تا ۱۹۵۶، یهودیان جربه زبان یهودی-عربی و سبک زندگی مبتنی بر کارهای دستی و حرفه‌ای را حفظ کردند.
امسال سومین سال متوالی در ۳۵ سال گذشته است که جشنواره جربه با ماه رمضان مصادف می‌شود. در جشنواره ۲۰۱۹ جربه، درست چند ماه قبل از همه‌گیری ویروس کرونا، شمار بالایی از مسلمانان در آنجا حضور یافتند و در ضیاف نمادین افطار در حیاط کنیسه غریبه، مسلمانان و یهودیان کنار هم بر سر سفره افطار نشستند.
در دوران جنگ دوم جهانی، تونس برای شش ماه به اشغال آلمان نازی درآمد و نازی‌ها هزاران مرد یهودی را به کار طاقت‌فرسا در مناطق صحرایی کشور گماردند و صدها یهودی در این دوران جان باختند.
در پایان جنگ دوم حدود ۸۰ هزار یهودی در تونس زندگی می‌کردند که پس از تاسیس کشور اسرائیل و شروع درگیری اعراب و اسرائیل، تصمیم به کوچ جمعی به اسرائیل گرفتند. امروزه در مجموع حدود ۱۵۰۰ یهودی در تونس زندگی می‌کنند.
