ساجده یک روز از دانشگاه به خانه برمی‌گشت که در مسیر راه بچه‌های محله را دید که بی‌خبر از آینده و سرنوشت خود، روی انبوهی از زباله‌ها بازی می‌کنند.
آن صحنه برای ساجده خیلی دردآور بود. او در این فکر فرو رفت که چرا کودکان در سن تحصیل، به مدرسه نمی‌روند؟ آن زمان بود که او تصمیم گرفت تا کودکان را رایگان آموزش دهد.
ساجده ساکن پرنگ آباد، منطقۀ مستونگ، در حدود ۵۰ کیلومتری مرکز ایالتی شهر کویته است.
طبق سرشماری سال ۲۰۱۷، کل جمعیت این منطقه ۲۶۶ هزار و ۴۶۱ نفر است. بیشتر مردم اینجا با کشاورزی و باغداری امرار معاش می‌کنند. ساجده کارشناسی ارشد خود را در رشتۀ مطالعات اسلامی در سال ۲۰۱۰ دریافت کرد. او طی ده سال گذشته در خانه‌اش به صورت رایگان به آموزش کودکان پرداخته است.
ساجده می‌گوید: «وضعیت آموزش و پرورش در ایالت ما خراب است. بیشتر کودکان بنا بر دلایلی نمی‌توانند به مدرسه بروند. وقتی تصمیم گرفتم در خانه به تدریس و آموزش آنان آغاز کنم، به اجازه والدین آن‌ها نیاز داشتم.»
«والدین کودکان قاطعانه از آموزش فرزندان‌شان امتناع ورزیدند. اما بعداً، پس از اصرار و تاکید من، به این کار رضایت نشان دادند. اکنون حدود ۱۰ کودک برای درس خواندن به خانۀ من می‌آیند، گرچه به دلیل سرمای شدید از چندی پیش بدین سو این روند متوقف شده است. کاش می‌توانستم نه تنها در سیستم آموزشی منطقۀ خود، بلکه در کل ایالت بلوچستان، بهبودی ایجاد کنم.»
گفتنی است که در روزهای شیوع ویروس همه‌گیر کرونا که سیستم آموزشی در تمام جاها تحت تأثیر قرار گرفته بود، ساجده با اتخاذ اقدامات پیشگیرانه و احتیاط، روند آموزش را همچنان ادامه داد.
بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۷، کل جمعیت ایالت بلوچستان بالغ بر ۱۲ میلیون و ۳۴۴ هزار و ۴۰۸ نفر است. وزارت ایالتی آموزش متوسطه سالانه آماری را در مورد سیستم نظارت بر مدرسه در زمان واقعی (RTSM) به صورت کتاب منتشر می‌کند. طبق دفترچه صادرشده برای سال تحصیلی ۱۹-۲۰۱۸، تعداد کل مدارس این ایالت، ۱۴ هزار و ۸۵۵ باب است که از آن میان ۷۳.۴ درصد یا ۱۰ هزار و ۹۰۷ مدرسه ارزیابی شدند و از آن میان، ۲۹۹۸ مدرسه تعطیل بودند. همچنین از آن ۷۳.۴ درصد مدارس، ۳۱.۱ درصد مدارس پسرانه و ۳۳.۴ درصد مدارس دخترانه به امکانات اولیه مانند میز، صندلی یا فرش دسترسی ندارند.
شیرخان بازیی، دبیر آموزش متوسطه، با تائید تعطیلی مدارس می‌گوید: «تعداد مدارس تعطیل شده اکنون از مرز ۴۰۰۰ عبور کرده است. دلیل تعطیلی مدارس این است که در اکثر مدرسه‌ها فقط یک معلم وجود دارد و وقتی معلمی مرخصی می‌گیرد، بازنشسته می‌شود یا می‌میرد، مدرسه غیرفعال و بسته می‌شود.»
بازیی می‌افزاید: «بیش از ۱.۲ میلیون کودک در سراسر ایالت به مدرسه نمی‌روند. به دلیل شیوع ویروس کرونا، گزارش نظارت بر زمان واقعی برای سال ۲۰۱۹ شامل آخرین آمار در این زمینه هنوز منتشر نشده است و به زودی انتشار خواهد یافت.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
رخسانه عزیز، وکیل و کنشگر اجتماعی، ضمن تأکید بر اهمیت ماده ۲۵ (A) قانون اساسی پاکستان، می‌گوید که طبق ماده ۷۳ قانون اساسی، آموزش کودکان بین سنین ۵ الی ۱۵سال، رایگان و اجباری است. دولت مسئولیت دارد که حقوق اساسی شهروندان خود را تأمین کند. گرچه پس از تعدیلات هجدهم، این مسئولیت‌ها به حکومت ایالتی منتقل شده است. اکنون مسئولیت آموزش رایگان و اجباری کودکان تا سن ۱۵ سالگی به عهده ایالت‌ها است.
رخسانه می‌افزاید: «من با وزارت آموزش و پرورش روی چندین پروژه کار کرده‌ام. هرچند که آموزش، بند چهارم از بندهای هفده‌گانه اهداف توسعۀ پایدار سازمان ملل (SDG) است که باید تا سال ۲۰۳۰ تکمیل شود، اما بیشتر مقامات اداری وزارت آموزش و پرورش از آن اهداف کاملاً بی‌اطلاع هستند. این اداره باید گام‌هایی را برای بهبود روند جذب و ثبت نام کودکان در مدارس بردارد و هم‌زمان باید یک برنامۀ آگاهی‌دهی برای والدین ایجاد کند تا به ثبت‌نام فرزندان خود در مدارس مایل شوند.
اختر حسین لانگو، عضو حزب ملی بلوچستان و رئیس کمیتۀ محاسبات عمومی شورای ایالتی بلوچستان، اظهار داشت: «در کویته که مرکز ایالت است، اکثر مدارس با کمبود و نبود امکانات اساسی مانند میز و صندلی مواجهند. ظاهرا سوابق و اسناد نشان می‌دهند که مبلمان و سایر وسایل برای مدارس خریداری می‌شود، اما در واقعیت چنین چیزی نیست.»
اختر حسین می‌گوید که او به عنوان رئیس کمیتۀ محاسبات عمومی، بیشترین بررسی‌ها را در بخش آموزش انجام داده است. اتحادیه‌های صنفی معلمان چنان قدرتمند هستند که حتی دولت نیز در برابر آن‌ها ناتوان است. بیشتر معلمان رسمی در مدرسه حاضر نمی‌شوند، زیرا اتحادیۀ یادشده از آن‌ها حمایت می‌کند.
او می‌افزاید: «بیشتر معلمان به دلیل قدرت و نفوذ اتحادیه، وظایف خود را انجام نمی‌دهند. برای حل این مشکل، من یک لایحۀ خدمات اجباری را با همکاری حکومت ایالتی تصویب کردم، اما بخش اجرایی حکومت درمانده است و توانایی تطبیق و اجرای این لایحه را ندارد و همین امر، منجر به عملکرد ضعیف ادارۀ آموزش و پرورش شده است.»
سردار یارمحمد رند، مدیرکل آموزش و پرورش ایالت بلوچستان، می‌گوید: «بهبود سیستم آموزش یکی از اولویت‌های اصلی ماست. من با وضوح تمام اظهار می‌دارم که کمبود بودجه در این بخش عامل اصلی کمبود معلمان به شمار می‌رود. با این حال، من از استاندار ایالت بلوچستان خواسته‌ام که بودجۀ آموزش و پرورش را افزایش دهد تا بهبودی در این عرصه حاصل شود. برای بهبود سیستم آموزش باید گام‌های عملی برداشته شود.»
او می‌افزاید: «ما در ۳۳ منطقۀ بلوچستان می‌خواهیم مدارس مسکونی و اقامتی ایجاد کنیم و معلمان برای آموزش به ایالات متحده اعزام خواهند شد. اما اوضاع در ایالت ما به گونه‌ای است که والدین حتی نمی‌توانند فرزندان شان را به مدرسه بفرستند.»
شیرخان بازیی، دبیر آموزش متوسطه، می‌گوید: «ادارۀ آموزش و پرورش تحت یک برنامۀ جامع ۵ ساله به ۷۲ میلیارد روپیه نیاز دارد، درحالی که وزارت مالیه با بحران مالی مواجه است. طی سال جاری چهار هزار معلم تازه استخدام شده‌اند. با این حال، شش تا هفت هزار جای خالی باقی مانده است. تعداد معلمان در مدرسه‌ای که فقط یک معلم در آن تدریس می‌کرد، اکنون در حال افزایش است تا به دلیل عزیمت و نبود یک معلم، کل مدرسه تعطیل نشود.»
پروفسور دکتر ملازم حسین، برمبنای تجربۀ گسترده آموزشی خود، توضیح می‌دهد: «والدین به دلیل ناآگاهی، فقر، و کمبود منابع و زمینه‌های آموزشی، قادر به ثبت‌نام فرزندان خود در مدارس نیستند. حتی اگر در جایی پذیرش ممکن باشد، کمبود میز و صندلی برای نشستن دانش‌آموزان در مدارس گونه‌ای ضربه به عزت نفس کودکان است که تأثیر روانی منفی دارد.»
پروفسور ملازم حسین پیشنهاد می‌کند که افزایش بودجه بخش آموزش و پرورش، فراهم کردن کلیه امکانات اساسی در مدارس، از جمله آموزش و ارتقای ظرفیت به موقع معلمان، آگاهی‌دهی به والدین از سوی معلمان برای ضرورت ثبت‌نام فرزندان‌شان در مدارس، از جمله عواملی است که می‌توان با کمک آن‌ها نظام آموزشی را بهبود بخشید. همچنین، بسیار مهم است کهتا همواره ادارۀ آموزش و پرورش مورد کنترل و نظارت قرار گیرد تا هیچ گونه بی‌نظمی در این بخش وجود نداشته باشد.
© IndependentUrdu
